هدف ضمنی در کتاب «هستی و زبان در اندیشه هایدگر» نشان دادن این حقیقت است که هنوز هم میتوان حیرت کرد. سرآغازترین و مهمترین پرسش، نه تنها در حوزه فلسفه بلکه در تمام گستره تاریخ بشر همانا پرسش هستی است.
به گفته مولف کتاب در مقدمه، هدف ضمنی در این نوشتار نشان دادن این حقیقت است که هنوز هم میتوان حیرت کرد. در عصر تکنولوژی و تولید انبوه که انسان همه چیز، از موجودات زنده گرفته تا خاک و سنگ و درخت، را با نگاهی علمی و پوزیتویستی، شناخت پذیر و در نتیجه کم ارزش و بی اهمیت میبیند، در زمانهای که عصر کنجکاوی علمی بی قرار و اختراعات بی وقفه در جهت ارضای آن و در نهایت کهنه شدن سریع هر چیز نو و تبدیل آن به زباله است، شجاعت اندک متفکرانی که هنوز گوشی برای شنیدن طنین غریب هستی و زبانی برای بیان آن دارند، امیدی است تا شاید هنوز بتوان از زیبایی، ستایش انگیزی و حرمت جهان سخن گفت. آموختن چنین نحوه وجدی، تفکری ژرف و پرشکیب میطلبد که باید آن را نزد معلمانی سختگیر مانند مارتین هایدگر فراگرفت.
هایدگر در اولین اثر فلسفی جدیاش، هستی و زمان در پی بازافروزی نبرد غولها بر سر هستی است. پرسش هستی نه تنها پرسش او در این کتاب بلکه به نحوی پرسش تمام دوران تفکر اوست، و چگونه میتواند غیر از این باشد اگر بنیادیترین، سرآغازترین و مهمترین پرسش، نه تنها در حوزه فلسفه بلکه در تمام گستره تاریخ بشر همانا پرسش هستی است.
جابری معتقد است، هایدگر در کتابش به شیوهای یکنواخت به این پرسش نمیپردازد و هر دم از نو از سمتی نو به سمت این پرسش میرود. انتخاب تعبیر «راهها» به جای «کارها» برای آثارش خود موید این مطلب است که هایدگر هرگز در مسیری مستقیم و از پیش مشخص گام برنداشته، هرگز تسلیم پایبندی به گفتههای پیشین خود نشده و همواره همچون منتظران چشم به راه روزنههای جدیدی بوده است که بر پرسش اساسی او نوری بیفکند.
شاید تلاش برای گنجاندن تفکرات یک فیلسوف در یک طرح کلی مصون از انتقاد نباشد، اما تاکید خود هایدگر بر اندیشیدن به نیندیشیدهها و ناگفتههایی که خود را در خوانش یک متن فلسفی به ما نشان میدهد ـ که به همین شیوه نیز آثار فیلسوفان را میخواند و تفسیر میکند ـ ما را از این انتقاد در امان میدارد.
مساله دیگر که در این کتاب مورد بررسی قرار میگیرد این است که از کجای تفکر هایدگر باید آغاز کرد؟ بدون شک این که هایدگر هر بار به گونهای به پرسش خود نزدیک میشود نشان از بغرنجی و دشواری پدیدار آغاز دارد و شاید تفکر هرمنوتیکی هایدگر اساسا تلاش برای قرار گرفتن در آغاز باشد. خود هایدگر تاکید میکند که پرسیدن هر پرسش متافیزیکی تمام متافیزیک را شامل میشود. بنابراین تفاوتی ندارد که پرسشگری را از کجا آغاز کنیم زیرا پرسشگری اصیل همانا خود مسیر را روشن میکند.
در فصل نخست این کتاب با تکیه بر تفکرات هایدگر در کتاب هستی و زمان چرایی اتفاق نیفتادن و غفلت این رویداد و همچنین شرایط امکان روی دادن آن را به مثابه شیوههای هستی هستنده پرسنده پرسش هستی، شرح داده میشود و در فصل دوم از خود این اتفاق و آنچه در آن روی میدهد سخن گفته میشود پرسش برخاسته در این رویداد را با پرسش لایبنیتس و ارسطو مقایسه میشود تا برخی از تفاوتهای آنها روشن شود. در فصل سوم نیز آشکار میشود که چگونه هایدگر پرسش هستی را همواره در ارتباط با پرسش زبان دیده است و از این منظر به مباحث و مسائل مطرح شد در دو فصل پیش نکاهی دوباره انداخته میشود.
کتاب «هستی و زبان در اندیشه هایدگر» نوشته طالب جابری با شمارگان هزار و 100 نسخه در 119 صفحه به بهای 9500 تومان به همت انتشارات ققنوس در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
نظر شما