کتاب با مقدمه‌ای از چاپ دوم کتاب که در سال 2002 منتشر شده به قلم «برد لاول استون» استاد جامعه‌شناسی دانشگاه اورگوسورب آغاز می‌شود، مقدمه‌ای مفصل که با اشاره‌های کلی به کتاب آن‌چه پیش می‌گیرد، دستگاه فکری رابرت تیزبت و نسبت این اثر با سایر آثار اوست.
پیش از آغاز فصل‌های اصلی کتاب نویسنده در دیباچه‌ای کوتاه به اهمیت اندیشه محافظه‌کاری می‌پردازد. نویسنده در این بخش پس از آن که محافظه‌کاری را یکی از سه ایدئولوژی سیاسی مهم غرب در دو سده اخیر معرفی می‌کند، هدف خود از نگارش این کتاب را این گونه توصیف می‌کند: «دغدغه اصلی من در کتاب حاضر، وضعیت «پیشا ـ سیاسی» محافظه‌کاری مدرن است، گرچه از وضعیت سیاسی آن نیز غافل نشده‌ام. در این کتاب عمدتا به سنتی در تفکر سیاسی پرداخته‌ام که از ادموند برک آغاز می‌شود و به چهره‌های معاصری مانند راسل کرک، مایکل اوکشات و برتران دوژوونل می‌رسد».
نویسنده همانطور که خود نیز اشاره می‌کند در این کتاب در پی جست‌و‌جو و کاویدن تاریخ محافظه‌کاری نیست، بلکه می‌خواهد اصول این تفکر را کالبدشکافی و تشریح کند. او در این مسیر نحوه شکل‌گیری چشم‌اندازها، بینش‌ها و گزاره‌های بنیادی و درون مایه‌های فکری محافظه‌کاری را در مدت 200 سال مورد بررسی قرار داده است. در ادامه نگاهی گذرا به فصل بندی کتاب می‌کنیم.
.jpg)
سرچشمه‌های محافظه‌کاری
عنوان فصل نخست کتاب «سرچشمه‌های محافظه‌کاری» است که عمده مطالب آن بر اندیشه‌های ادموند برک متمرکز شده است. در بخشی از این فصل می‌خوانیم: «محافظه‌کاری تا حوالی سال 1830 در گفتار سیاسی انگلستان جایگاهی نداشت. با اینحال ادموند برک در سال 1790 کتاب تاملاتی بر انقلاب فرانسه، بذر فلسفی آن را کاشته بود. محافظه‌کاری مدرن با ادموند برک و واکنش آتشین او به انقلاب فرانسه تنیده شده است. در تاریخ اندیشه به ندرت چارچوبی از عقاید را سراغ داریم که تا بدین حد به یک فرد و یک رویداد پیوند خورده باشد»
اصول محافظه‌کاری
در ادامه بخش نخست که سرچشمه‌ها و ارجاعات فکری و تاریخی اندیشه محافظه‌کاری بررسی می‌شود، نویسنده در پی توضیح اصول محافظه‌کاری برمی‌آید. در این بخش نویسنده در پی نشان دادن جایگاه فرد، دولت و گروه‌های واسط در اندیشه محافظه‌کاری است که این گروه‌های واسط عمده‌ترین وجه تمایز اندیشه محافظه‌کاری با سوسیالیسم و لیبرالیسم است. در این فصل هم مانند فصل گذشته ارجاعات بسیاری به اندیشه‌های برک داده می‌شود. در قسمتی از این فصل می‌خوانیم: «تاکید محافظه‌کاری بر گروه‌هایی مانند خانواده، کلیسا و اجتماع محلی در واقع، تاکید بر نقش‌های اجتماعی متعدد و ضروری آن‌هاست. به این دلیل بود که محافظه‌کارها از جنبش‌های آزادی بخش سده بیست چندان دفاع نکردند. با نظر به بیم از توده‌ها، خطر گسست پیوندهای اجتماعی و تجزیه آن‌ها به اتم‌های ریز، شیوع نیهیلیسم در بستر جامعه و فرهنگ در نتیجه لذت‌جویی فردی و فروپاشی اجتماع‌های سنتی توسط دولت و اقتصاد، تعجبی ندارد که محافظه‌کارها از بدو شکل‌گیری جنبش‌های فمنیستی در خط مقدم ایستادگی در برابر آن‌ها بوده‌اند.» فصل دوم همانطور که از عنوان آن بر می‌آید و بنا بر ضرورت، حجم بیشتری را به خود اختصاص داده است. تاریخ و سنت، پیشداوری و خرد، اقتدار و قدرت، آزادی و برابری، مالکیت و زندگی و دین و اخلاق از مهم‌ترین موضوعاتی است که در این بخش مورد بحث قرار گرفته‌اند.
برخی آثار محافظه‌کاری
نویسنده فصل سوم کتاب خود را به بررسی بخشی از آثار محافطه‌کاری اختصاص داده است. در این بخش به شکل دقیق‌تر به فضای اندیشه در دو سده هجده و نوزده پرداخته می‌شود تا مخاطب بتواند به شکل دقیق‌تر مرز میان محافظه‌کاری با اندیشه‌های دیگر را بشناسد و در ادامه با بخشی از آثار و نتایج آن آشنا شود منظور از این آثار نفوذی است که اندیشه محافظه‌کار در فضای فکری و سیاسی بر جای گذاشته است. در بخشی از این فصل می‌خوانیم: «تردید نیست که لیبرال‌ها و رادیکال‌ها با این نوع روایت موهوم تاریخ انسان، دست اکثر محافظه‌کارها را بستند و غافلگیرشان کردند اما به گمانم می‌توانیم گفت محافظه‌کارها بودند که قاطعانه راه تاخت و تاز به انگاره ترقی به منزله برساخته‌ای روش‌شناختی و پنداری سعادت باور را گشودند.»
چشم‌اندازهای محافظه‌کاری
فصل چهارم و پایانی کتاب با عنوان «چشم‌اندازهای محافظه‌کاری» با مدد از تجربه سیاسی محافظه‌کاری در پی ترسیم تقاوتی از این اندیشه در آمریکا و اروپاست. این فصل با نگاهی به تاریخ سعی در ارائه چشم‌اندازی از آینده را نیز دارد. در بخشی از این فصل می‌خوانیم: «درون‌های محوری محافظه‌کاری سنتی در انگلستان و آمریکا پابرجا خواهند ماند. باوری سیاسی که دو سده دوام آورده باشد، به آسانی نابود نمی‌شود. رنسانس مابین سال‌های 1950 و 1980 همواره خواهد درخشید و راه نیل به آرزوهای محافظه‌کاری را روشن خواهد کرد. چرا رخدادی که یکبار به وقوع پیوسته، دوباره اتفاق نیافتد؟»
کتاب «محافظه‌کاری: خیال و واقعیت» اثر رابرت نیزبت با ترجمه محمدرضا فدایی از سوی انتشارات شیرازه کتاب ما، در 199 صفحه با شمارگان 770 نسخه و به قیمت 30هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
نظر شما