این کتاب روایتی است از کشاکش‌های جهانی پنجاه ساله (حدود 1900-1945) بالیده میان دو جنگ عالمگیر اول و دوم: در این اثر به کند و کاو در چگونگی سربرآوردم شالوده‌های جهانی آباد و آزاد بر محور دیپلماسی بین‌المللی پرداخته شده است. نویسنده ضمن پرداختن به تاریخ عمومی اروپا از خصلت‌های ملی، خیزش‌های انقلابی، بحران‌های اقتصادی محلی نیز غافل نمانده است. فیشر بر این باور است که بالندگی اروپای قرن بیستم از روابط تضادآمیز جنگ و صلح، مدرنیته و ارتجاع نوستالژیک، انسانیتو بربریت، و دموکراسی و دیکتاتوری دوران مذکور برآمده است. نویسنده با ارائه اسناد چگونگی این تقابل‌ها و تاثیرات را تبیین کرده است.
بین سال‌های 1900 و 1945 دو جنگ جهانی و زنجیره‌ای از دیکتاتوری‌های مرگبار در دوران برتری جهانی اروپا هم از نظر مادی و هم معنوی وقفه ایجاد کردند. این وقایع جان مایه اصلی کتاب «اروپا میان دموکراسی و دیکتاتوری» را تشکیل می‌دهند ولی همه حجم کتاب را اشغال نمی‌کنند. اروپای بین دو جنگ تغییرات ریشه‌ای و گسترده‌ای را از سر گذراند که شاهدی که شاهدی بر قدرت نوآوری و نوسازی جامه بشری بودند و بسیاری از شالوده‌های جهان بعد از 1945 را بنا نهادند. از این رو، الگوهای متضادی برای جلب توجه ما با یکدیگر رقابت می‌کنند: قصه دوزخی کشمکش، بحران اقتصادی، دیکتاتوری و سلاخی که تا 1945 بخش عمده‌ای از قاره را به سرزمینی بایر و سوخته مبدل کرده بود، اما در عوض ثمرات و میراث دیپلماسی سازنده پویایی فرهنگی، آزادی سیاسی و اجتماعی رفاه و پیشرفت فنی هم بود.
پیچیدگی هزارتوی داستان اروپا به تعمیم ساده یا برخورد کامل و برابر با همه درون‌مایه‌ها، مکان‌ها و رویدادها مجال نمی‌دهد. هر نویسنده‌ای دیدگاه، انگیزه و تبحر خاص خودش را در تدوین تاریخ عمومی به کار می‌گیرد و این اثر هم مستثنی نیست و تاکیدی خاص بر و گاه بردای تجدیدنظر طلبانه در مورد دیپلماسی بین‌المللی عصری پرآشوب و خشن است. کتاب بک رویکرد عمدتا زمان‌بندی شده به تاریخ عمومی اروپا را برمی‌گزیند، دو جنگ بزرگ را در حکایت می‌گنجاند، ولی مضامین و رویدادهای عمده منتخب از قبیل قراردادهای صلح بعد از 1918، خیزش‌های کلیدی انقلابی، بحران‌های اقتصادی و دگرگونی‌های فرهنگی را هم واکاوی می‌کند.
تاریخچه‌های اجمالی ملی در جای مناسب ظاهر می‌شوند و تا جایی که حجم کتاب مجال می‌دهد، ملل کوچک‌تر و حاشیه‌ای اروپا نادیده گرفته نمی‌شوند. این ملت‌ها در اوایل قرن بیستم کمتر از قدرت‌های بزرگ اسیر موج حادثه نشدند، هر چند در اغلب موارد، به جای اینکه شکارچی باشند، شکار شدند.حجم ارجاع‌ها از بسیاری تاریخ‌های عمومی بیشتر است، ولی حجم وسیع تحقیقات طراز اول درباره این دوران باید به وسواس در گزینش ارجاع‌ها مجال دهد. این امر در اصل نقش دریچه‌ای به طیفی از آثار عمومی و تخصصی را ایفا می‌کند. از نقل قول به طور گسترده استفاده شده است تا هم حال‌وهوای آثار سایر نویسندگان را نشان دهد و هم به این دوران سحرانگیز تاریخ اروپا رنگ‌وبویی واقعی ببخشد. گاهی نیز از منابع غیرآکادمیک استفاده شده که هر از گاهی از چاشنی طنزی گیرا برخوردارند.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «در آستانه قرن بیستم، اروپا از رونقی بی‌سابقه و طراوت فرهنگی پرشوری برخوردار بود. قاره شاهد زنجیره‌ای از اختراعات و اکتشافات علمی نیز بود که بعدها در شکل‌گیری تجربه تاریخی قرن پیش رو نقشی تاثیرگذار ایفا کردند: بی سیم، اشعه رادیواکتیو، موتور بنزینی، هوانوردی و پزشکی، که همه این‌ها مشتی از خروار است. سرمایه‌گذاری و تجارت بین‌المللی بنیه اقتصادی قاره را تقویت کرد و آن‌هایی که دستشان می‌رسید قادر بودند آزادانه به سرتاسر قاره سفر کنند، بی‌آنکه تشریفات گذرنامه یا در واقع بازرسی‌های طاقت‌فرسای امنیتی مزاحمشان بشود.
ازدیاد جمعیت و فقر در شهرهای روبه‌افزایش اروپا بر گرده بسیاری از خانوارها سنگینی میکرد، ولی پیشرفت‌های چشمگیر در سلامت و بهداشت عمومی و افزایش سریع ذخایر مسکن، نوید آینده‌ای بهتر را می‌داد. شبکه‌های حمل و نقل مدرن شهری رویای زندگی در حومه شهر را برای بسیاری به واقعیت مبدل میکرد و در نواحی صنعتی اروپا نرخ بیکاری نسبتا ناچیز بود و مدام سیلی از مهاجران روستایی را به این مناطق جلب میکرد.
کتاب «اروپا میان دموکراسی و دیکتاتوری» نوشته کانن فیشر با ترجمه فرزام امین‌صالحی در 635 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 69 هزار تومان از سوی انتشارات علمی و فرهنگی منتشر شد.
نظر شما