به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)کتاب «روانشناسی نخبگان سیاسی ایران» به‌قلم ماروین زونیس و با ترجمه پرویز صالحی، سلیمان امین‌زاده و زهرا لبادی از سوی انتشارات چاپخش تجدید چاپ شد.

این کتاب دومین اثر ماروین زونیس پس از کتاب «شکست شاهانه» است که به بررسی رویکرد عمومی نخبگان ایرانی در مورد سیاست می‌پردازد. کتاب «روانشناسی نخبگان سیاسی ایران» نخستین‌بار در سال 1387 توسط انتشارات چاپخش منتشر شد و اکنون پس از گذشت بیش از یک دهه از نخستین نوبت چاپ و یک‌ماه پس از درگذشت نویسنده، بار دیگر توسط انتشارات تجدید چاپ شده است. کتاب حاضر نتیجه سال‌ها پژوهش و کار و میدانی نویسنده در ایرانِ زمان محمدرضا پهلوی است؛ این کتاب که از 10 فصل اصلی به‌همراه دو افزوده تشکیل شده، علاوه بر بررسی ویژگی‌های نخبگان سیاسی دوره دوم پهلوی، نیم‌نگاهی به تاریخ تحولات ایران در دوره معاصر نیز دارد.

ماروین زونیس، اقتصاددان سیاسی آمریکایی و استاد بازنشسته اقتصاد سیاسی دانشگاه شیکاگو بود که حوزه مطالعاتی خود را بر تاریخ و سیاست خاورمیانه متمرکز ساخت. زونیس که ماه گذشته میلادی در 84 سالگی درگذشت، در کتاب نخبگان سیاسی، گرایش نخبگان سیاسی ایران را در دو دهه آخر حکومت پهلوی دوم وارسی می‌کند. از دیدگاه دکتر فرزین وحدت، استاد جامعه شناسی در آمریکا، «الگوهایی که زونیس در شناخت رویکردها و رفتار نخبگان ایرانی بر‌می‌شمارد چه در قبال یکدیگر و چه درقبال قدرت هنوز پس از چهاردهه در یاران امروز وجود دارد.». از نظر او، زونیس به درستی ناامنی، سوءظن، بدبینی و سوء‌استفاده را از جمله ویژگی‌های نخبگان می‌شمارد و این مساله هنوز تا امروز نیز می‌تواند ویژگی نخبگان ایرانی محسوب شود.»

فرضیه اصلی کتاب نخبگان سیاسی در ایران چنین صورت‌بندی شده است: «در جوامعی که فرایندهای سیاسی آن درون ساختارهای رسمی دولت کمتر نهادینه شده است نگرش‌ها و رفتار افراد پرقدرت راهنمای قابل اعتمادی برای تغییر سیاسی محسوب می‌شود. مفهوم نخبگان سیاسی آنچنان که در این بررسی مورد استفاده قرار گرفته، یک مفهوم تجربی-رفتاری است. برای موازنه و برابرسازی نخبگان سیاسی یا صاحبان مشاغل رسمی دولت در ایران یا ساختار اجتماعی آن هیچ کوشش استنتاجی انجام نگرفته است. برعکس، نخبگان سیاسی به‌مثابه افرادی از اعضای جامعه ایران یا ملت ایران تعریف شده‌اند که در مقایسه با سایر اعضای جامعه ایرانی هم از نظر سیاسی فعال‌تر و هم از قدرت سیاسی بیشتری برخوردار بودند. منظور از قدرت سیاسی یک رابطه دورن‌فردی است آنچنان که رفتار سیاستمدار، رفتار یک سیاستمدار دیگر را تغییر دهد. منظور از رفتار، هر نوع تغییر در وضعیت و پایگاه فرد است در یک زمان تا زمان دیگر... . این بررسی نشان می‌دهد که مجموعه بسیار کوچکی از متغیرهای معنی‌دار ناشی از روابط درون‌فردی وجود دارد که جوهره سیاست ایران را تشکیل می‌دهد. در این تحقیق چهار اصل بدبینی سیاسی، بی‌اعتمادی شخصی، عدم امنیت آشکار و بهره‌کشی میان‌فردی یک جهت‌گیری منش‌شناختی عمومی را به ما ارائه می‌دهد که زمینه‌ رفتار نخبگان سیاسی را تعیین می‌کند.:

نویسنده کتاب، جامعه آماری متشکل از 167 تن از نخبگان سیاسی را به‌همراه دیگر عوامل تصمیم‌ساز مورد مطالعه قرار داده. وی درمورد جامعه آماری مورد مطالعه خود آورده است: «تحلیل ما در اصل به پاسخ‌های ارائه‌شده توسط 167 عضو نخبگان ایران مربوط بود که به پرسشنامه‌های فارسی از طریق مصاحبه‌های انجام شده توسط نویسنده پاسخ دادند.»

فصل نخست کتاب به مقدمه نویسنده اختصاص داده شده است، در فصل دوم، سوم و چهارم، به‌ترتیب ترکیب نخبگان ایرانی در برابر شاه ایران، روابط شاه ایران با نخبگان مخالف و روابط شاه با نخبگان (به‌صورت کلی) مورد بررسی قرار می‌گیرد. فصل پنجم با رویکردی تاریخی به توصیف ماهیت نخبگان در جامعه ایران می‌پردازد. فصل ششم به تحلیل درباره زمینه اجتماعی نخبگان سیاسی معاصر اختصاص یافته، فصل هفتم و هشتم جهت‌گیری نخبگان سیاسی و فصل نهم نتایج جهت‌گیری نخبگان سیاسی در ایران را تشریح کرده است. فصل دهم و  پایانی کتاب نیز به براورد هزینه سیاست در ایران می‌پردازد.