کتاب در هشت فصل با عنوان‌های «مقدمه»، «بارداری»، «روابط»، «کودک باهوش؛ دانه»، «کودک باهوش؛ بستر و خاک»، «کودک شاد؛ دانه»، «کودک و شاد؛ بستر و خاک»، «کودک با اخلاق» تدوین شده است.
در فصل نخست کتاب، نویسنده در ذیل عنوان آنچه علم مغز‌شناسی نمی‌تواند انجام دهد از زبان نویسنده می‌خوانیم: «رفتار مغز در پاسخ به محیط بیرونی، بسیار ناشناخته است و وقتی به این منحصر‌به فرد بودن با عوامل و تفاوت‌های فرهنگی مخلوط می‌شود، پیش‌بینی رفتار مغز را مشکل‌‌تر می‌کند. برای مثال خانواده‌های فقیر بر IQ تاثیر مستقیم می‌گذارد. بنابراین می‌بینید که تحقیقات در این زمینه مشکل است.»
نویسنده در دومین فصل کتاب در پاسخ به پرسش «چگونه سلول‌ها مغز را می‌سازند؟» تشریح می‌کند: «در نیمه اول حاملگی، یعنی همان زمان که جنین نیاز دارد به حال خود واگذاشته شود سلول‌های جنینی به سلول‌های عصبی تغییر می‌یابند. اما در نیمه دوم زندگی جنینی این سلول‌های عصبی به مناطقی مهاجرت می‌کنند که در واقع مقصد نهایی یا خانه آن‌هاست و در آنجاست که شروع به اتصال به یکدیگر می‌کنند (به محل اتصال دو عصب به هم سیناپس می‌گویند) و این مرحله را مرحله ایجاد سیناپس‌ها گویند. نورون‌ها از رشته لایه اکتودرم منشاء می‌گیرند، رشد می‌کنند روزی هم می‌خزند و براساس کد‌‌های مولکولی خاص راه خود را به سمت مغز در حال رشد باز می‌کنند و سرانجام در مقصد نهایی خود توقف می‌کنند.»
در ادامه این سفر نویسنده با اشاره به توانایی هر نورون در ایجاد 15 هزار ارتباط با همسایگانش آورده «در کمال تعجب این روند اتصال و سیناپس‌سازی در مغز دختران تا اوایل بیست سالگی و در مغز پسران حتی طولانی‌تر ادامه می‌یابد. مغز از آخرین اندام‌های انسان است که تکامل می‌یابد.»
«هنگام نزاع والدین چه اتفاقی می‌افتد؟» از پرسش‌های محوری سومین فصل کتاب است. نویسنده درباره واکنش کودکان به دعوا‌های خانوادگی، ضمن اشاره به تعجب محققان به سن واکنش کودکان به نزاع‌های خانوادگی آورده است: «حتی شیر‌خواران زیر 6 ماه هنگام دعوا متوجه می‌شوند چیزی غلط است و شرایط مناسب نیست. آن‌ها نیز مانند بزرگسالان دچار تپش قلب، افزایش فشار خون و بالا رفتن میزان هورمون‌های استرس می‌شوند.»
بسیاری از والدین بعد از تولد فرزندشان به احتمال زیاد پاسخ پرسش «آیا فرزند من با هوش است؟» را جستجو می‌کنند. نویسنده کتاب «اصول کارکرد مغز در کودکان» در چهارمین ضمن اشاره به تشریح مغز چند تن از دانشمندان و نوابع بعد از مرگ آن‌ها چند نمونه از نتایج این پژوهش‌ها را تشریح کرده است. بررسی‌ها نشان داده است که هیچ‌چیز غیر‌‌عادی در مغز او پیدا نشد.
مغز انیشتین درست مانند مغز تمام افراد متوسط بود. ساختمانی طبیعی و ناهنجاری‌های بسیار خفیفی داشت آن قسمت از مغز که مربوط به بخش شناخت و محاسبات ریاضی است، حدود 15 درصد بزرگ‌تر و چرب‌تر از سایر قسمت‌ها بود و در بخش‌هایی از مغز سلول‌های گلیال بیشتری وجود داشت. در نهایت این بررسی نشان داد که بین مغز نوابغ و مغز افراد عادی تفاوتی وجو ندارد.
در فصل دیگر کتاب نگارنده ضمن تاکید بر اهمیت امنیت در یادگیری کودک در تشریح چهار محرک اصلی مغز آورده است: «دست‌کم یکسال کودک را با شیر مادر تغذیه کنید، تا می‌توانید با کودکتان صحبت کنید، چه‌چیز‌هایی را باید به بچه گفت و چگونه.»
شرط زندگی شاد و تربیت انسانی اجتماعی به تعداد دوستان او بستگی دارد. بنابراین نویسنده در ششمین فصل کتاب در مطلبی با عنوان «به فرزندانتان کمک کنید دوست بیابد» بر این موضوع تاکید کرده است. نویسنده دو مقوله تنظیم احساسات و همدلی را در این مقوله به تفصیل شرح داده است.
اگر عادت به بیان احساسات خود نداشته باشید چه می‌شود؟ نویسنده با طرح این پرسش در هفتمین فصل کتاب و تاکید بر لزوم استفاده از راهکارهای تمرین برای بیان احساسات این شیوه رفتار را متاثر از تربیت پدر و مادر می‌داند. فواید فراگیری بیان احساسات بدین شرح است: 1ـ شما می‌فهمید که چه زمانی مشغول تجربه احساسی هستید 2ـ شما آن احساس را به سرعت درک و آن‌را براساس نیاز نام‌گذاری می‌کنید و شما می‌توانید احساس مشابه را در دیگران به همان سرعت تشخیص دهید.
در فصل پایانی نویسنده در خلاصه این فصل آورده است: «کودکان با توانایی شناخت خوب و بد متولد می‌شود، در مغز مراکز تصمیم‌گیری و مراکز تنظیم احساسات مجاور هم و در تماس تنگاتنگ هستند. اگر اخلاق‌مداری خود را از دست دهیم قوه تصمیم‌گیری خود را نیز از دست خواهیم داد، رفتار اخلاق‌مدارانه در طول زمان به دست می‌آید و احتیاج به هدایت و راهنمایی دارد، والدین باید بدانند چگونه با قوانین کار کنند قانون‌ها باید واقع‌گرایانه، واضح و دائمی باشند و قانون‌شکنی باید با تنبیه فوری و رفتار خوب باید با تشویق فوری همراه باشد و در نهایت اگر پدر و مادر قوانین را دقیق برای توضیح دهند و عواقب شکستن قانون را برای او تبیین کنند بچه رفتار اخلاق‌مدار را بیشتر ملکه دهن خود می‌سازد.
چاپ نخست کتاب «اصول کارکرد مغز در کودکان» با شمارگان سه‌هزار نسخه در 320 صفحه به‌بهای 22 هزار تومان از سوی انتشارات «صابرین» به بازار نشر عرضه شده است.
نظر شما