به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین چاپ کتاب «بنیاد تفکر سلفی» در شش فصل با عنوان‌های «کلیات»، «جریان‌شناسی مکتب سلفی»، «نظام معرفتی مکتب سلفی»، «نظام اعتقادی مکتب سلفی»، «اصول رفتاری مکتب سلفی» و «آینده مکتب سلفی» به قلم محمدباقر پورامینی از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
نویسنده کتاب در بخشی از مقدمه در معرفی اجمالی از چگونگی پیدایش تفکر سلفی آورده است: «تفکر سلفی با ظهور اصحاب حدیث، حشویه و دعوت احمدبن حنبل (متوفای 241 ق) و پیروان او آغاز شد. سلفیان با این نگاه که سه قرن نخست به دلیل زیستن سلف صالح، بهترین عصر تلقی می‌شود، فهم سلف و تصوراتی که در ذهن آنان از آیات شریفه و روایات بوده است را معیار مسلمانی و یگانه راه جاودان تا قیامت قلمداد کردند.
ابن تیمیه (متوفای 728 ق) نقطه عطفی در تاریخ حنابله افراطی بود و شکل‌گیری اصول تفکر سلفی مرهون وی است. او تاکید فراوانی بر تبعیت مذهب سلف داشت و در آثار خود، بارها از عقیده سلف یاد می‌کرد. این شیوه ترسیمی او در فهم اسلام، بعدها توسط محمدبن عبدالوهاب (متوفای 1206 ق) پیگیری و ترویج شد؛ به گونه‌ای که سلفیان وهابی همچنان تا امروز منادی این افکار و مروج افراطی‌گری این مکتب‌اند و خود را نمایندگان اصلی جریان سلفیه قلمداد می‌کنند.»
در صفحه 34 کتاب موضوع «سلفیه در بستر وهابیت» این‌گونه تبیین شده است: «جریان سلفیه در دوره معاصر با محوریت دیدگاه ابن تیمیه، در حجاز، شبه‌قاره هند و مصر پیروانی یافت. سلفی‌گری در شبه‌قاره هند از سوی شاه ولی‌الله دهلوی (م 1176 ق) ترویج شد. همچنین در مصر طیفی از عالمان منادی بازگشت به شیوه سلف شدند با این باور که جامعه با پایبندی به عقاید سلف باید مجد خود را باز یابد؛ البته آنان خود را به فهم عالمان گذشته از قرآن و سنت محدود نمی‌کردند. لیکن، سلفیون به تدریج به کسانی که خود را تنها پایبند به «ظواهر قرآن و سنت» می‌دانستند و هرگونه اجتهاد جدیدی را «بدعت» می‌دانستند، اختصاص یافت. این جریان از سلفی‌های نص‌گرا همان پیروان «محمدبن عبدالوهاب» هستند که به «سلفی وهابی» مشهورند.»
نویسنده در فصل دوم در قالب چهار گفتار، به موضوع «جریان‌شناسی مکتب سلفی» پرداخته است. اصحاب حدیث و حنابله بغداد، مدرسه دمشقی ابن تیمیه، مدرسه وهابی نجد و جنبش‌های سلفی معاصر موضوعات محوری این فصل کتاب را شامل می‌شوند.
«نظام معرفتی مکتب سلفی» موضوع سومین فصل کتاب است که در سه گفتار منابع شناخت، ابزارهای شناخت و روش‌های شناخت را بررسی کرده است.
مولف چهارمین فصل کتاب را به موضوع مهم «نظام اعتقادی مکتب سلفی» اختصاص داده است. توحید، نبوت، امامت و خلافت و معاد چهار گفتار محوری این فصل از کتاب هستند.
در این فصل و در صفحه 188 درباره «ماهیت توحید و شرک» می‌خوانیم: «وحدت و یکتایی خداوند مورد پذیرش همه ادیان آسمانی و ابراهیمی و تمامی بر این باورند که الله و خداوند جهان یکی بیش نیست؛ سلفیان وهابی در ارائه معنای توحید، صرفا با تکیه بر یکی از اقسام آن، توحید را به «عبادت» تفسیر می‌کنند. محمدبن عبدالوهاب، در تعریف توحید، آن را پرستش خداوند یکتا می‌شمارد. با تکیه بر تفسیر خاص سلفیان وهابی، باور و اعمال مسلمانان از سوی آنان زیر سوال رفته و تمامی ایشان به شرک متهم شده‌اند.»
«اصول رفتاری مکتب سلفی» در پنجمین فصل کتاب و در قالب 6 گفتار با موضوعات تکفیر اهل قبله، خشونت و جنایت، تخریب مزارها و اماکن مقدس، محو میراث اسلامی، غلو درباره ارباب اهل حدیث و افترا به شیعه، بررسی شده است.
فصل پایانی کتاب نیز به «آینده مکتب سلفی» اشاره دارد. نویسنده در این فصل، اندیشیدن برای آینده، آینده ممکن، آینده محتمل و آینده مطلوب را محور بحث قرار داده است.
در بحث آینده مطلوب، در صفحه 393 درباره اهمیت احیای تقریب مذاهب اسلامی آمده است: «تاکید بر تعمیق شناخت مذاهب اسلامی از یکدیگر، حفظ و پررنگ شدن مشترکات، بحث آرام در مسائل اختلافی و پرهیز از تنش، به عنوان محورهای تقریب مذاهب، حرکتی عقلانی برای وفاق در برابر سلفی‌گری وهابی و افراطی است.»
نخستین چاپ کتاب «بنیاد تفکر سلفی» در 476 صفحه با شمارگان 300 نسخه به بهای 35 هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به بازار نشر عرضه شده است.
دوشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۵ - ۱۲:۴۹
کتاب «بنیاد تفکر سلفی» نوشته محمدباقر پورامینی در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، روانه بازار نشر شد. این کتاب با نگاهی به تاریخچه شکل‌گیری تفکر سلفی، نظام‌های مختلف و آینده این مکتب را بررسی کرده است.
نظر شما