خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)_محسن بوالحسنی:«شمس‌الدین احمد افلاکی» یکی از مثنوی‌خوانان خانقاه مولویه در قونیه بود که سال 690 هـ.ق به دنیا آمد و۷۶۱هـ.ق درگذشت. افلاکی از سال ۷۱۸ه. ق و به سفارش چلبی جلال‌الدین عارف (فرزند سلطان ولد و نوه مولانا) مشغول گردآوری و تألیف کتابی به‌نام «مناقب العارفین» شد و سال 724 هجری نوشتن آن را به اتمام رساند. مناقب العارفین در 10 فصل و به ترتیب درباره بهاء ولد پدر مولوی، برهان‌الدین محقق ترمذی، مولوی (مولانا جلال‌الدین محمد بلخی)، شمس تبریزی، صلاح‌الدین زرکوب، حسام‌الدین چلبی، سلطان ولد، جلال‌الدین چلبی امیر عارف، شمس‌الدین چلبی امیر عابد و نام‌های فرزندان آنها نوشته شده است. «مناقب العارفین» پس از «رساله سپهسالار» که یکی از منابع افلاکی در نوشتن مناقب العارفین هم بوده دومین کتاب مهم درباره زندگی مولانا و خاندان اوست. احمد افلاکی در این کتاب به شرح حال مولانا، استادان، خلفا، خاندان و دوستان دوره حیات مولانا پرداخته و علاوه بر اینها از لحاظ شرح احوال دانشمندان و عارفان، خصوصاً ذکر جزئیات و روایت‌های مربوط به مولانا جلال‌الدین بلخی، پدر، مربیان، فرزندان و جانشینان او و همچنین به شرح و تفصیل اخبار و وقایع مربوط به این سلسله و تاریخ اجتماعی، سیاسی آن زمان اشاره‌های مفصلی دارد که همه این ویژگی‌ها باعث شده تا مناقب العارفین یکی از منابع بسیار معتبر برای محققان و مولوی شناسان قدیم و جدید به شمار برود.
احمد افلاکی درباره چگونگی تألیف و تحقیق این کتاب به «ایران» می‌گوید: «روزی در حضور عارف چلبی و گروهی بزرگان درباره تذکره الاولیاء عطار سخن به میان آمد و حاضران تألیف چنان کتاب را در شرح احوال حضرت مولانا و خاندان و اصحاب او بسیار مناسب دانستند. از این‌رو عارف چلبی مرا به تألیف چنین کتابی مأمور کرد.»(مناقب العارفین تصحیح تحسین یازیجی، مقدمه، ص۱۷)
افلاکی در این کتاب ضمن آوردن اشعاری از مولانا و شاعرانی دیگر که هویتشان معلوم نیست، از دو شاگرد و شارح عقاید «ابن عربی» یعنی «صدرالدین قونوی» و «فخر‌الدین عراقی» هم در این کتاب حرف‌هایی به میان می‌آورد و از هم صحبتی آنها با مولانا می‌گوید. از طرف دیگر در سراسر این کتاب به‌نام «معین‌الدین پروانه» وزیر با نفوذ سلجوقیان برمی‌خوریم که مساعدت‌های فراوان و ارادت خاص او به مولانا و پس از مرگش به یاران او مکرر شرح داده شده است.
نثر افلاکی در این کتاب نثری ساده و روان است و از تعبیرات خاص دیار روم و از اصطلاحات دیوانی عصر سلجوقیان پر. پاره‌ای از مطالب آن و کشف و کراماتی که به مولوی و دیگران نسبت داده به‌نظر غلو شده و آمیخته به افسانه می‌‌نماید و استناد به آنها باید با رعایت جانب احتیاط و مراجعه به دیگر منابع آن عصر باشد اما با این همه این کتاب از لحاظ اشتمال بر شرح آداب و مراسم صوفیانه آن روزگار، دارای اهمیت خاصی است و در سراسر آن اصطلاحات عرفانی و خانقاهی به چشم می‌خورد.
مناقب‌العارفین به کوشش تحسین یازیجی در دو جلد در انتشارات انجمن تاریخ ترک در سال‌های ۱۹۵۹ و ۱۹۶۱ در آنکارا به چاپ رسیده و همین تصحیح تنها تصحیحی است که امروز با تیراژ 200 نسخه در بازار وجود دارد، آنهم به‌صورت افست و با کیفیتی نامناسب که جای تأسف و تعجب است که چرا کتابی تا این حد مهم و کامل در این مهجوری به سر می‌برد. افلاکی برای نگارش این کتاب از منابعی همچون ولد نامه، رباب نامه، انتها نامه، معارف سلطان ولد فرزند مولانا، معارف سلطان العلماء بهاءالدین ولد، مقامات شمس‌الدین تبریزی، فیه مافیه و مکتوبات مولانا جلال‌الدین و همچنین کلیات شمس استفاده کرده است.
منبع: روزنامه ایران
افلاکی در این کتاب ضمن آوردن اشعاری از مولانا و شاعرانی دیگر که هویتشان معلوم نیست، از دو شاگرد و شارح عقاید «ابن عربی» یعنی «صدرالدین قونوی» و «فخر‌الدین عراقی» هم در این کتاب حرف‌هایی به میان می‌آورد و از هم صحبتی آنها با مولانا می‌گوید. از طرف دیگر در سراسر این کتاب به‌نام «معین‌الدین پروانه» وزیر با نفوذ سلجوقیان برمی‌خوریم که مساعدت‌های فراوان و ارادت خاص او به مولانا و پس از مرگش به یاران او مکرر شرح داده شده است.
نثر افلاکی در این کتاب نثری ساده و روان است و از تعبیرات خاص دیار روم و از اصطلاحات دیوانی عصر سلجوقیان پر. پاره‌ای از مطالب آن و کشف و کراماتی که به مولوی و دیگران نسبت داده به‌نظر غلو شده و آمیخته به افسانه می‌‌نماید و استناد به آنها باید با رعایت جانب احتیاط و مراجعه به دیگر منابع آن عصر باشد اما با این همه این کتاب از لحاظ اشتمال بر شرح آداب و مراسم صوفیانه آن روزگار، دارای اهمیت خاصی است و در سراسر آن اصطلاحات عرفانی و خانقاهی به چشم می‌خورد.
مناقب‌العارفین به کوشش تحسین یازیجی در دو جلد در انتشارات انجمن تاریخ ترک در سال‌های ۱۹۵۹ و ۱۹۶۱ در آنکارا به چاپ رسیده و همین تصحیح تنها تصحیحی است که امروز با تیراژ 200 نسخه در بازار وجود دارد، آنهم به‌صورت افست و با کیفیتی نامناسب که جای تأسف و تعجب است که چرا کتابی تا این حد مهم و کامل در این مهجوری به سر می‌برد. افلاکی برای نگارش این کتاب از منابعی همچون ولد نامه، رباب نامه، انتها نامه، معارف سلطان ولد فرزند مولانا، معارف سلطان العلماء بهاءالدین ولد، مقامات شمس‌الدین تبریزی، فیه مافیه و مکتوبات مولانا جلال‌الدین و همچنین کلیات شمس استفاده کرده است.
منبع: روزنامه ایران
نظر شما