سورن کیرکگور در کتاب «یا این یا آن» از خود و خوانندهاش میپرسد، «نکند همهچیز این جهان سوءتفاهمی بیش نباشد، خدا نکند خندههایمان چون نیک بنگریم گریه باشند؟»
سورن کیرکگور در نوشتههای پرشمارش از سه تراز هستی انسان سخن میگوید ـ زیباشناختی، اخلاق و دین ـ و در نخستین کتاب عظیمش «یا این یا آن» که به همراه ترسولرز در سال ۱۸۴۳، در سیسالگی منتشر کرد به دو تراز اول میپردازد. او شاهکارش را کمی پس از برهمزدن نامزدیاش روانه بازار کتاب کرد، واقعهای سرنوشتساز در حیات شخصیاش که به ترسیم خودنگارهای خارقالعاده از متفکری بزرگ انجامید. در این اثر کیرکگور از خود و خوانندهاش میپرسد، «نکند همهچیز این جهان سوءتفاهمی بیش نباشد، خدا نکند خندههایمان چون نیک بنگریم گریه باشند؟»
کیرکگور این اثر دو جلدی را با نام مستعار ویکتور ارمیتا معرفی کرد، ترکیبی لاتینی به معنای «عاکف فاتح». «یا این یا آن» درواقع خطور کلی نظریهای راجعبه هستی انسانی ترسیم میکند. بنای این نظریه استوار بر تمایزی است میان دو شیوه زندگی: زندگی مبتنی بر اصالت لذتجویی و زیباشناسی؛ و زندگی اخلاقی که پایهاش تعهد و مسئولیتپذیری است.
هر جهانبینی را نویسندهای خیالی با نام مستعار به رشته تحریر میکشد و نمایندگی میکند، و نثر هر مجلد نگاهی را منعکس میکند که در آن مجلد به بحث گذاشته شده است. نثر هریک از دو مولفه خیالی وابسته به جهانبینی اوست. برای مثال، نگاه زیباشناسانه به زندگی در قالب جستارهای کوتاه بیان میشود، و با بهرهگیری از صور خیال شعری و تلمیحهای رنگوارنگ. جهانبینی اخلاقی در قالب دو نامه بلندبالا نوشته شده است: با نثری خویشتندار و متکی به احتجاج و استدلال.
مجلد اول، «یا این»، مرحله زیباشناختی هستی انسان را وصف میکند. این مجلد از مجموعه یادداشتهایی تشکیل شده که ویکتور ارمیتا پیدا کرده و مرد زیباپرست آنها را نوشته است. مرد زیباپرست، بنا به الگوی کیرکگور، سرآخر خود را گرفتار نومیدی خواهد یافت، حالتی روانی که کیرکگور بعدا در دو کتاب مفهوم اضطراب و مرض تا به موت آن را میکاود و درواقع حاصل بازشناسی حدود رهیافت زیباشناسی به زندگی است. نومیدی در روایت کیرکگور بهنوعی پیشدرآمد مفهوم اضطراب در فلسفه هستیگراست. واکنش طبیعی به این حالت دستزدن به جهشی نهایی به مرحله دوم است، مرحله اخلاقی که در آن تعهد و انتخاب عقلانی جایگزین هوا و هوسهای ناهمساز شیوه زیباشناختی زندگانی میشود. در نهایت، از نظر کیرکگور، هر دو مرحله زیباشناختی و اخلاقی بهوسیله مرحلهای پایانی از دور میشوند، مرحلهای که کیرکگور شیوه دینی میخواند، وجه دینی هستی انسانی. این مرحله بعدا در رساله ترسولرز معرفی میشود.
مبنای ترجمه صالح نجفی ترجمه انگلیسی «یا این یا آن» به قلم هاواردو ادنا هانگ بود اما او در مقدمهای که برای برگردان فارسی کتاب نوشته میگوید که از دو ترجمه انگلیسی دیگر هم یاری گرفته است؛ ترجمه دیوید اف. سوئنسن و ترجمه الستر هنی.
کتاب «یا این یا آن» نوشته سورن کیرکگور با ترجمه صالح نجفی در ۴۴۰ صفحه، شمارگان ۱۶۰۰ نسخه و به قیمت ۸۲۵۰۰ تومان از سوی نشر مرکز منتشر شده است.
نظر شما