حال این سوال مطرح است که با توجه به نوع موضوعی که این کتاب‌ها دارند و در ارتباط مستقیم با سلامتی افراد هستند آیا از از صحت و سقم علمی برخوردارند یا خیر و یا اینکه چقدر از این کتاب‌ها مورد اطمینان هستند در این‌باره با مریم جوادی؛ مدیر گروه علوم بهداشتی در تغذیه دانشکده پزشکی قزوین و نویسنده کتاب تغذیه سالم(1) گفت‌وگو کردیم.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره شاخصه‌های استاندارد کتابهای تغذیه و رژیم درمانی گفت: هر کتاب در حوزه تغذیه بر اساس قاعده و اصولی که از سوی وزارت بهداشت و درمان تعیین شده است، نگارش می‌یابد. در واقع تالیف کتاب در هر حوزه از علوم پزشکی و درمانی طبق دستور‌العمل این وزارت‌خانه انجام می‌شود.
به گفته جوادی بعد از مشخص شدن گروه هدف، اهداف کتاب و نویسنده باید تعیین و در کتاب درج شود. درواقع اهداف هر کتاب بر اساس گروه هدفی که از قبل مشخص شده است تعیین می‌شود که در ابتدای هر فصل کتابهای حوزه تغذیه و رژیم‌درمانی باید برای مخاطب اهداف آن ذکر شود.
این متخصص تغذیه با اشاره به ادبیاتی که در این کتاب‌ها به کار برده می‌شود خاطرنشان کرد: نگارش کتابهای حوزه تغذیه و رژیم‌درمانی بر اساس گروه هدف تعیین شده مشخص می‌شود و روایی و خوانایی کتاب در این زمینه براساس گروه مدنظر تالیف می‌شود.
وی گفت: کتاب‌هایی که در این حوزه برای عموم منتشر می‌شود قطعا باید ادبیاتی مجزا از کتاب‌هایی که برای متخصصان انتشار یافته است، داشته باشند. در واقع اگر نویسنده می‌خواهد درباره یک موضوع صحبت کند بر اساس گروه هدف تعیین شده باید بداند که چه نوع نگارشی را برای کتابش به کار گیرد.
رئیس برد تغذیه دانشگاه علوم پزشکی قزوین ادامه داد: برای مثال اگر می‌خواهیم کتابی در زمینه کبد چرب برای عموم بنویسیم، باید به ساده‌ترین بیان نگاشته شود اما وقتی بخواهیم همین موضوع را برای فردی که نگاهی تخصصی به این زمینه دارد نگارش شود باید با زبان علم و تخصص آن حوزه نگارش یابد.
افزایش روزافزون کتابهای بازاری
جوادی ضمن اشاره به کتاب های موجود در بازار کتابهای حوزه تغذیه و رژیم‌درمانی گفت: کتاب‌هایی که عموما در بازار موجود هستند موارد ذکر شده را را رعایت نمی‌کنند و اغلب گروه هدف تعیین نمی‌کنند و اهدافی هم برای محتوای تولید‌شده ندارند و این موضوع در حوزه کتاب های تغذیه به یک معضل تبدیل شده که ابتدا اصلا مشخص نیست که برای کدام گروه هدف نوشته شده است.
به گفته جوادی تنها کتاب‌هایی که از سوی کانون پرورش فکری منتشر می‌شود گروه هدف برای آنها تعیین شده است اما در بسیاری از کتابهای پزشکی و درمانی این معیارها رعایت نمی‌شود.
این متخصص تغذیه گفت: اصولا هر کتابی که در حوزه علوم تغذیه و رژیم‌درمانی نوشته می‌شود، باید ذکر منبع صورت گیرد و در متن کتاب باید ذکر شود؛ بنایرین نوع ارجاع‌دهی مطالب به منابعی که از آن بهره گیری شده است حائز اهمیت است. نمی‌توان درباره همه کتاب‌ها قضاوت کرد گاهی در کتابهای تغذیه و رژیم‌درمانی کتاب‌هایی منتشر می‌شود که دارای مطالب غیرواقعی است و اغلب مطالبی را در منتشر می کنند که منبع مشخصی ندارند. بسیاری از مولفان این حوزه مولف واقعی نیستند و اغلب با استفاده از منابع اینترنتی دست به تالیف کتاب در این حوزه می‌زنند که عموما فاقد اعتبار هستند.
دانشگاه‌ها دریچه اعتماد به محتوای کتاب
وی با توجه به اهمیت رژیم غذایی و تغذیه در میان آحاد مردم دارد درباره صحت و سقم محتوای علمی کتابهای حوزه تغذیه و رژیم‌درمانی گفت: معمولا کتاب‌هایی که از فیلتر دانشگاه عبور می‌کنند و یا آرم دانشگاهی دارند تاحدود زیادی دارای صحت و اعتبار علمی هستند. البته لازم به ذکر است که انتشار کتاب از سوی انتشارات دانشگاه‌ها یا انتشاراتی‌هایی که زیر نظر دانشگاه‌ها هستند اعتبار صد درصدی ندارند اما قطعا جزو کتابهای بازاری نیستند.
جوادی در ادامه گفت: ناشرانی هم هستند در این زمینه تحت نظر ناشران دانشگاهی فعالیت می‌کنند و می‌توان به فعالیت آنها در این زمینه اعتماد کرد این ناشران تا حدود بسیاری زیادی مورد تایید هستند اما باز هم تمام کتاب‌هایی که از این ناشران منتشر می‌شود دارای صحت کامل محتوایی نیستند.
جوادی از استفاده برخی مولفان کتابهای حوزه تغذیه و رژیم‌درمانی از اسامی بزرگان و استادان دانشگاهی این حوزه اشاره کرد و گفت: گاهی کتاب‌هایی در این حوزه تالیف می‌شود که نام بزرگان روی جلد کتاب‌ها درج می‌شود اما بازهم نمی‌توان گفت که به لحاظ آکادمیک و علمی دارای صحت کامل هستند چرا که مولفان این کتاب‌ها فقط نام این بزرگان را درج کرده‌اند و نمی‌توان اطمینان داشت که این کتاب‌ها کاملا با نظر این افراد منتشر شده است.
به گفته جوادی داشتن گروه هدف و اهداف نگارش و نوع منبع‌نویسی از المان‌های مهم کتاب‌ها در حوزه علوم تغذیه و رژیم‌درمانی است.
نظر شما