در پشت جلد کتاب چرچیل آمده است: «او شخصیتی چند بعدی داشت. چرچیل از جوانی سرکش و متمرد بود و به یک شخصیت سیاسی سازش‌ناپذیر تبدیل شد. در عین حال همه او را به عنوان یک اصلاح‌طلب، روزنامه‌نگاری ماهر، یک سرباز، یک صلح طلب، نقاشی هنرمند، معماری چیره‌دست و تاریخ‌نگار نیز می‌شناختند. چرچیل با این که یک سیاستمدار حرفه‌ای بود، برنده جایزه نوبل در ادبیات شد. او گاهی دچار افسردگی می‌شد.»
به بهانه انتشار کتاب «چطور مثل چرچیل فکر کنیم؟» با سیامک دشتی درباره مجموعه « از نگاه نوابع» گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌‌خوانیم.
در ابتدا، کمی درباره مجموعه از نگاه نوابغ توضیح دهید؟
این مجموعه از سوی نویسنده‌ای انگلیسی که در آمریکا زندگی می‌کند به نام دانیل اسمیت منتشر شده است. یک سری کتاب که حالت بیوگرافی دارد. منتها ابتکاری که اسمیت به خرج داده این است که این کتاب‌ها را نه به صورت زیست‌نامه بلکه به صورت آزاد نوشته است. یعنی هیچ محدودیتی برای خودش قائل نشده و در مورد زندگی افراد معدود و شناخته شده واقعی نوشته است که چه کاری می‌کنند، چه می‌خورند، کجا زندگی می‌کنند، گرایش‌های فردی‌شان چیست، چه کتاب‌هایی می‌خوانند و... خیلی آزاد در مورد همه جوانب زندگی این افراد صحبت کرده و این کتاب‌ها برای شناختن آن افراد مفید و جذاب است. چون بیوگرافی آدم را خسته می‌کند.
بیوگرافی‌ها معمولا روایت یک‌نواختی دارند، اما اسمیت در این کتاب‌ها سعی کرده تا از ویژگی‌ها و چاشنی‌های رمان‌نویسی استفاده کند و به این ترتیب کتاب‌های این مجموعه سرگرم‌‌کننده و جذاب هستند. روایت‌هایی از زندگی انیشتین، بیل گیتس، لئوناردو داوینچی، چرچیل، فروید و... که اصولا ربطی هم ندارد به این که این افراد در چه زمان و دوره تاریخی می‌زیستند. افراد معدودی را از دوره‌های مختلف زمانی انتخاب کرده که همه‌شان در تاریخ زندگی بشر تاثیرگذار بودند.
آیا شباهت‌هایی بین این افراد وجود دارد یا ویژگی خاصی که در آنها مشترک است و باعث شده، نویسنده روایتی از زندگی اینها را در قالب یک مجموعه بیاورد؟
نویسنده کتاب‌های این مجموعه را به صورت آزاد نوشته و هیچ محدودیتی قائل نشده است. هر نکته‌ای را که فکر کرده در ارتباط با این شخصیت‌ها اهمیت دارد در کتابش آورده است. اما وجه مشترک تمام این شخصیت‌ها این است که در تاریخ زندگی بشر، تاثیرگذار بوده‌اند. به عنوان مثال، لئوناردو داوینچی، شخصیت عجیبی بوده که چند صد سال پیش، تاثیر قابل ملاحظه‌ای روی زندگی بشر داشته است. او 500 سال پیش، برای اولین بار، رباط، زیردریایی و هواپیما را اختراع کرد. منتها برخی از اختراع‌هایش روی کاغذ باقی ماند. اما دانشمندان فعلی که به یادداشت‌هاش رجوع کرده‌اند، متوجه شده‌اند که ایده‌ها و یادداشت‌هایش کاملا دقیق بوده است. یا فروید که کاراکتری کاملا متفاوت از داوینچی دارد. او روانکاو بوده و تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر علم روان‌کاوی داشته است.
کتاب‌های این مجموعه را در چه دسته‌بندی‌ای می‌توانیم قرار دهیم؟
اولین کتابی که از این مجموعه منتشر شد که اتفاقا ترجمه من هم نیست، در مورد شرلوک هلمز بود که یک کاراکتر داستانی و تخیلی است. اسم این مجموعه را هم من انتخاب نکرده‌ام و به نوعی عنوان، یک ترجمه تحت‌اللفظی شده است. من فکر می‌کنم، به عنوان مثال عبارت « فروید چه انسانی بود؟» انتخاب بهتری است. چون ما اصلا نمی‌توانیم مثل افرادی نظیر انیشتین و چرچیل و بیل گیتس فکر کنیم. آنها نابغه بودند، ما که نابغه نیستیم. به همین دلیل هم ناشر، دست به ابتکار زده و این مجموعه را تحت عنوان کلی «از نگاه نوابغ» درآورده است. این کتاب‌ها را به نوعی می‌توان در حوزه بیوگرافی دسته‌بندی کرد. تاریخ صرف نیستند یا روان‌شناسی و... یک نوع شبه بیوگرافی هستند. منتها این کتاب‌ها چندان خودشان را مقید به رعایت اصول سفت و سخت بیوگرافی‌ها نکرده‌اند و نویسنده در روایت این کتاب‌ها خودش را رها کرده و اتفاقا دلیل جذابیتش هم همین است.
شما مدام به تفاوت ما و آدم‌های این کتاب‌ها اشاره می‌کنید؛ این که آنها نابغه هستند و ما نیستیم. به این ترتیب، این کتاب‌ها به چه درد مخاطب عام می‌خورد؟
این کتاب‌ها برای جوانان منتشر شده و اصلا انتشارات ایران‌بان تخصصش در چاپ کتاب‌های نوجوانان و جوانان است. لزومی ندارد که جوانان ما به بیل گیتس تبدیل شوند اما می‌توانند از زندگی این افراد بزرگ درس بگیرند. در هر یک از این شخصیت‌ها یک سری خصلت‌هایی هست که می‌توان از آنها آموخت. هیچ کس به طور کامل نمی‌تواند به انیشتین تبدیل شود. اما می‌شود از زندگی او پند گرفت و در زندگی عادی استفاده کرد.
آیا این مجموعه به صورت کامل به فارسی ترجمه و منتشر شده است؟
از کتاب‌های دانیل اسمیت در این سری، من کتاب دیگری به زبان اصلی ندیده‌ام. فقط یک کتاب دیگر مانده که من تمایل داشتم ترجمه کنم و ناشر فکر می‌کرد که مخاطب ندارد که آن هم کتابی بود درباره زندگی نلسون ماندلا. به جز این، تمام کتاب‌های این مجموعه به فارسی ترجمه و منتشر شده است. البته شرلوک هلمز را فرد دیگری ترجمه کرده است.
مهم‌ترین ویژگی این کتاب‌ها را چطور تعریف می‌کنید؟
من به همه جوانان توصیه می‌کنم که بسته به این که در چه رشته‌ای تحصیل می‌کنند و یا کارشان چیست، یک یا چند مورد از این کتاب‌ها را بخوانند. زندگی هر یک از اینها، یک مسائل و مواردی دارد که برای جوانان می‌تواند مفید باشد. به خصوص اگر در مورد ویژگی‌های هر یک از آنها، کمی تعمق کنند و ببینند که چرا این افراد این قدرت را داشتند که در تاریخ بشر تاثیر بگذارند. هیچ کس نمی‌تواند به طور کامل داوینچی یا فروید شود اما می‌تواند از رشادت و انسانیت چرچیل حتی چیز آموخت.
نکته‌ای که من پیش از ترجمه این کتاب، اصلا در مورد چرچیل نمی‌دانستم و خود من همراه با ترجمه این کتاب، برخی از ویژگی‌های چرچیل را کشف کردم. او بسیار به فکر مردم خودش بوده و با وجود این که رهبر یک خزب دست راستی بوده، اما طرفدار زحمت‌کشان انگلیس بود.
علاوه بر این، یکی از نکات مثبت این‌کتاب‌ها این است که اسمیت به ویژگی‌های منفی کاراکترها هم اشاره می‌کند. این افراد هم بی‌نقص نبودند. مثلا همین چرچیل که من به نکات مثبتش اشاره کردم، برخوردش با استقلال طلبان هند و شخص گاندی، بسیار بد بود.
گویا شما به جز این مجموعه یک رمان هم ترجمه کرده‌اید؟
بله. رمان «قتل به سبک انگلیسی» نوشته آنتونی هوروویتس. او معمولا کتاب‌های پلیسی می‌نویسد و انتشارات ایران‌بان تمام کتاب‌های او را منتشر کرده است. او معمولا جنایی-پلیسی می‌نویسد و اغلب کتاب‌هایش هم فیکشن و تخیلی است. هوروویتس با سبک و سیاق خودش به شرلوک هلمز هم پرداخته است. اما در این کتاب، شخصیت‌ها واقعی هستند و خودش هم یکی از کاراکترهای داستان و خیلی جذاب است. آن قدر که من نمی‌توانستم ترجمه‌اش را رها کنم و گاهی تا صبح بیدار می‌ماندم؛ چون می‌خواستم ببینم چه می‌شود. با تمام شدن ترجمه مجموعه کتاب‌های دانیل اسمیت، من به ترجمه رمان مشغول هستم و الان هم ترجمه رمان «زن پشت پنجره است» را تمام کردم و در حال کار روی کتابی با عنوان «رئیس جمهور آمریکا گم شده» هستم که نویسنده‌اش بیل کلینتون، رئیس جمهور سابق آمریکا است که به همراه نویسنده دیگری این کتاب را نوشته و رکورد گینس را در فروش کتاب‌های کاغذی زده است. کتاب بسیار هیجان‌انگیزی است و امیدوارم منتشر شود.
نظر شما