خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)-مینو فیض‌آبادی: تئاتر شورایی امروزه در دنیا روشی کاربردی ـ آموزشی است که می‌تواند با اهداف تعلیمی و تربیتی اجرا شود و هدف از این نوع نمایش برداشتن مرز بین تماشاگر و بازیگر و خارج‌شدن تماشاگر از موضع انفعال است.  به تازگی نمایش شورایی «جرات داشته باش» بر اساس متنی برگرفته از کتابی با همین نام به روی صحنه رفت. تئاتری که درواقع فضاسازی و شکل‌گیری یک کتاب روان‌شناسانه با همین نام نوشته فردریک فانژه  ـ استاد دانشگاه و روان‌درمانگر ـ بود که به تازگی انتشارات شمعدونی منتشر کرده است.

در ایران این نخستین بار است که برای معرفی یک کتاب روان‌شناسی از روش تئاتر شورایی استفاده می‌شود. انتشارات شمعدونی با برگزاری این تئاتر از طریق ایجاد بستر مشارکت و ارتباط دو سویه با تماشاگران، آن‌ها را در روند نمایش و در واقع روند کتاب وارد می‌کند و به نوعی هریک از تماشاگران می‌توانند بازیگر یکی از نقش‌ها شوند. داستان این کتاب و تئاتر درباره یک استاد نقاشی معروف و شاگردش است که از منظر روانی به آن پرداخته می‌شود.

بازیگران این کار، یاسر برزگر (در نقش استاد) و حنانه پسندیده (در نقش شاگرد) بودند. تهیه‌کننده این تئاتر مصطفی قوانلو قاجار ـ مدیر انتشارات شمعدونی ـ و نویسنده و گرداننده سیمین‌دخت عسگری ـ روان‌شناس ـ است که با استفاده از اصول روان‌شناسی تماشاگران را به چالش ادامه داستان دعوت می‌کند. اجراگردان در این روش از تماشاچیان می‌خواهد تا جرأت داشته باشند و با ارائه راه‌حل از دیدگاه خود در نقش شاگرد یا استاد، نمایش را پیش ببرند. تلاش و مشارکت تماشاگران و ارائه راه‌حل از سمت هر کدام نقطه اوج نمایش است. هر شخص با توجه به روحیات فردی و رده‌های سنی متفاوت به طریقی سعی بر حل مشکل دارد. تعامل و مشارکت تماشاگران نشان از مهم بودن محتوای نمایش و ملموس بودن این آسیب روانی برای تماشاگران دارد. عوامل ای ن نمایش در گپ‌وگفت کوتاهی جریان و روند کار خود را توضیح دادند.

ایده معرفی کتاب از طریق اجرای تئاتر شورایی پیشنهاد چه کسی بود؟

مصطفی قوانلو قاجار (تهیه‌کننده): به واسطه علاقه‌مندی که به هنر تئاتر دارم و معمولا تئاترهای بسیاری را تماشا می‌کنم به این فکر افتادم که از طریق تئاتر و نمایش بتوانم کتاب جرات داشته باش را به مخاطبان معرفی کنم.
هدف از برگزاری این ایده و عینیت بخشیدن به فضای کتاب برای تماشاگران چه بود؟

قوانلو قاجار: هدف من بر این بود تا بتوانم چنین کتابی را فارغ از جنبه عادی فروش، از طریق تئاتر و اجرای بصری نیز معرفی کنم و نشان دهم که یک کتاب روان‌شناسی تا چه حد در جریان زندگی کاربردی و لازم است. با توجه به اینکه عده‌ای از مردم دید مثبتی به کتاب‌های روان‌شناسی ندارند و متأسفانه بعضی از کتاب‌های روان‌شناسی موجود در بازار کاربرد و جایگاه درستی نزد مردم ندارند و در واقع مشکل‌گشا نیستند. من سعی کردم از طریق اجرای تئاتر شورایی کاری کنم تا با قرار گرفتن در موقعیت شبیه سازی شده با این معضل و آسیب به نوعی رو به رو شوند. شاید این تئاتر تلنگری باشد برای همین عده...

عسگری (نویسنده): در چنین تئاتری مخاطب از طریق همانندسازی با یکی از کاراکترها موفق می‌شود رفتار خود را از زاویه چشم دیگران ببیند و خود را آنالیز کند. در نتیجه فردی که چنین مشکلی دارد به خودش می‌آید و در صدد تغییر رفتار برمی‌آید. در این حالت مخاطب احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس بیشتری نسبت به قبل از تماشای نئاتر در خود احساس می‌کند.

تئاتر شورایی جرأت داشته باش به طور کلی درباره چه موضوعی است؟

قوانلو قاجار: تئاتر جرأت داشته باش به طور کلی تئاتری روان‌شناسانه است و راهکارهایی درباره افزایش اعتماد به نفس دارد. مخاطبان با دیدن این اثر با مفهوم کمبود اعتماد به نفس آشنا می‌شوند و از عواقب و پیامدهای آن مطلع می‌شوند.

برزگر (بازیگر): هدف تئاتر شورایی به طور کلی آموزش توسط همراه کردن تماشاگران در روند اجراست. در تئاتر شورایی جرأت داشته باش که مشخصاً روی مسئله اعتماد به نفس و درواقع بی اعتماد به نفسی بنا شده است، تماشاگران از جایی انتخاب می‌کنند وارد جریان بازی شوند و ادامه نمایش را به دست بگیرند.

تجربه بازی در چنین نقشی و بودن در چنین تئاتری چگونه است؟

پسندیده (بازیگر): در راستای تجربه فردی من ـ‌چه در قسمت نمایش‌نامه‌نویسی و چه در قسمت بازیگری ـ با شخصیت‌های متفاوتی آشنا شدم. از سلیا و استاد بازیگر گرفته تا تماشا ـ بازیگرانی که رو به روی سلیا یا استاد به صورت بداهه بازی می‌کردند که تجربه جدیدی بود و احتیاج به تأمل و شاید به نوعی مطالعه بیشتری در علم روان‌شناسی و اعتماد به نفس داشت.

برزگر: برای بازیگر هیچ چیز مهم‌تر از این نیست که نقش را زنده و باورپذیر ارائه دهد. حال اینکه در چنین اجرایی وقتی تماشاگر وارد ادامه بازی می‌شود هر چیزی محتمل رخ دادن است و این امر نیاز به مهارت دارد تا بازی زنده و بداهه ادامه پیدا کند. از این جهت این تئاتر برای من بسیار جذاب و پرچالش بوده است.

دستاورد و نتیجه حاصل از این تئاتر شورایی چگونه بود؟ آیا به مقصود و هدفی که در ذهن داشتید رسیدید؟
 
عسگری: بله با توجه به هدف تئاتر شورایی که تعلیم و تربیت هست و با توجه به جامعه فعلی که کمبودهای آموزشی در آن شایع است، نتیجه خوبی در پی داشت. به نظرم ایده قاجار بسیار خوب و پخته بود و نتایج و اهداف آن در بستر کار بسیار خوب دیده شد.

پسندیده: هر هنری  رسالتی دارد و رسالت هنر تئاتر شورایی این است که به بینش درست افراد کمک کند. همچنین باعث می‌شود که از دل یک سری از موقعیت‌ها راهکارهایی بتوان پیدا کرد که این موضوع بسیار لذت‌بخش است. به عقیده من این تئاتر به خوبی توانست این رسالت را انجام دهد.
واکنش مخاطبان و در حقیقت تماشاگر_بازیگران به نمایش و محتوای آن چه بود؟

قوانلو قاجار: در چند اجرایی که تاکنون داشته‌ایم واکنش مخاطبان بسیار جالب بود و ما در هر اجرا واکنش‌ها و بازخوردهای متفاوتی را تجربه می‌کنیم که این موضوع از جذابیت‌های تئاتر شورایی است.

 عسگری: من با توجه به رشته و فعالیتم، کارگاه‌ها و ورکشاپ‌های متعددی با استفاده از تئاتر شورایی و محتوا و مضمون روان‌شناسی برگزار کرده‌ام. امروزه در جهان اثبات شده است از طریق ابزارهای جذاب و خلاقانه میزان تاثیرپذیری انسان‌ها از مباحث روان‌شناسانه بسیار بیشتر است و این نمایش یک نمونه بسیار خوب برای اثبات این قضیه است.

و سخن پایانی؟
قوانلو قاجار: خیلی‌ها به ما گفتند که فرصت نکردند این کار را ببینند. به این دوستان مژده می‌دهم که ما این مسیر را ادامه خواهیم داد. قصد ما این نیست که به شما امر و نهی کنیم که در زندگی چنین و چنان کنید. ما نمی‌خواهیم شما صرفا شنونده باشید. ما می‌خواهیم شما خودتان در امر روان‌شناسی دخالت داشته باشید و خودتان در اجرای این تئاتر مشارکت کنید. این یک تلاش جمعی است و ما و شما در کنار هم برای ساختن زندگی بهتر می‌کوشیم. اجراهای جدیدی در راه است، همراه ما باشید.