حامد کنی؛ مدیر نشر روزبهان در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه تعریف کار گروهی ناشران تعریف خطرناکی است؛ چراکه مقدمات لازم برای آن مهیا نشده است، عنوان کرد: اگر قرار است یک کار گروهی شکل گیرد باید گروهی از ناشران صاحب‌ فن و آگاه دور هم جمع شوند و کاری انجام دهند، نه اینکه همه ناشران با هر ظرفیت و توانایی دور هم جمع شوند، زیرا در این صورت نمی‌توانیم به نتیجه درست و مناسبی دست پیدا کنیم.
 
وی به نبود ناشران قدیمی با سابقه در ایران اشاره کرد و گفت: در کشور ما حدود 15 ناشر خصوصی و 5 ناشر دولتی فعال هستند که فقط 40 سال سابقه فعالیت دارند و بقیه ناشران آمده‌اند و رفته‌اند. به نظر من این آمار واقعا بد است زیرا سابقه نشر ما به 60 سال هم نمی‌رسد.
 
مدیر نشر روزبهان افزود:‌ در این سال‌ها به‌جای اینکه در حوزه نشر پیش برویم، فقط ناشر اضافه شده است. معتقدم که کار گروهی به زیرساخت فکری و فنی نیاز دارد که از نظر من در صنعت نشر کشور ما این زیرساخت‌ها موجود نیست و ناشران فقط حافظ منافع خودشان هستند.
 
کنی با بیان اینکه اشتباه است اگر بگوییم چند هزار ناشر باید در قالب گروه‌های انتشاراتی سازماندهی شوند، گفت: من معتقدم ناشران کم‌دانش و غیرمتخصص باید از حوزه نشر خارج شوند؛ زیرا این گروه از ناشران فقط آمارها را بالا برده‌اند و همین تعدد موجب کاهش کیفیت شده است. به همین خاطر ما با تعداد زیادی کتاب بد در بازار روبه‌رو هستیم که یکی از دلایل شکست اقتصادی بازار کتاب نیز همین مساله است.
 
وی افزود: در بازار نشر ایران در حوزه تولید و محتوا آثار ضعیف زیادی وجود دارد که خریدار رغبتی به خریداری آن‌ها ندارد. وقتی به مرور تعداد این آثار زیاد می‌شوند، کتاب‌های خوب هم لابه‌لای این آثار گم می‌شوند.
 
تعدد ناشران یک آسیب جدی است
کنی با بیان اینکه تعدد ناشران در طول سال‌های مختلف مشکلات زیادی را برای این صنف ایجاد کرده است، گفت: یکی از مشکلات اساسی نشر ایران صدور بی‌وقفه پروانه نشر بوده است؛ آنقدر که اکنون ما صاحب تعداد زیادی ناشر کوچک، کم‌توان و بدون تخصص شده‌ایم؛ در صورتی که نشر هم مثل ساختمان‌سازی یا هر کار دیگر یک تخصص است.
 
مدیر نشر روزبهان افزود: پروانه نشر باید برای افرادی صادر شود که دانش و آگاهی لازم از کار نشر را داشته باشند تا با اتکا به آن در تولید کتاب موثر برای جامعه ایفای نقش داشته باشند.
 
کنی با بیان اینکه ناشران نقش موثری در تولید کتاب‌های موثر دارند، گفت: در کشور ما تعداد ناشرِ مولف به معنای ناشر تاثیرگذار در متن بسیار محدود است. ناشری که حضور و عدم حضور او در فرایند تولید کتاب موثر است.
 
وی با اشاره به دلایل ازدیاد ناشران در ایران توضیح داد: گرفتن مجوز نشر کار ساده‌ای است و درنظر نگرفتن معیارهای تخصصی باعث شده تعداد ناشران به شدت بالا برود.
 
مدیر نشر روزبهان با بیان اینکه برای این حجم از ناشران باید فکری کنیم، تاکید کرد: آن‌هایی که ماشین دارند پمپ‌بنزین خریداری نمی‌کنند، در حوزه نشر هم باید وضعیت این‌گونه باشد. ما در طول این سال‌ها شاهد بوده‌ایم که یک استاد دانشگاه کتاب‌هایش را در یک موسسه انتشاراتی‌ چاپ و تولید کرده و ناشر شده است.
 
نبود کپی‌رایت و دردسرهای آن
کنی همچنین درباره یکی دیگر از مشکلات حوزه نشر برای کار گروهی گفت: اگر یک ناشر بزرگ کتاب موفق چاپ کند، همه ناشران کوچک‌تر به سراغ ترجمه و انتشار آن اثر می‌روند و این نشان می‌دهد که همه می‌خواهند فقط خودشان موفق باشند. نمونه این رویکرد هم ترجمه کتاب ملت عشق است که در فاصله کوتاهی از موفق شدن، بخش زیادی از ناشران ملت عشق را ترجمه کردند زیرا به دنبال سهم‌خواهی از این بازار بودند. حال باید گفت آیا در چنین فضایی کسی حاضر است با فرد دیگر شریک شود؟
 
وی ادامه داد: تشکیل گروه‌های نشر موضوع خیلی جذابی است اما در ایران قابل اجرا نیست. بعضی از ناشران ایران بسیار منفعت‌طلب هستند و این منفعت‌طلبی کار را سخت می‌کند، به نظرم نبود زیرساخت‌های فکری و فرهنگ کار گروهی نشر در میان ناشران مانع اصلی این موضوع است.
 
مدیر انتشارات روزبهان با بیان اینکه پیوستن به معاهدات بین‌المللی می‌تواند بخش زیادی از مشکلات را کاهش دهد، عنوان کرد: تا زمانی که ایران به wto نپیوندد و معاهده‌های جهانی را نپذیرد، این همکاری دقیق نخواهد بود، زیرا منافعی در آن قرار دارد که هر آن یکی از اعضا می‌تواند بگوید کار را خودم می‌کنم و پولش را خودم برمی‌دارم، در این کار باید قواعدی وجود داشته باشد تا زیر نظر این قواعد اقدام کنیم.
 
کنی یادآور شد:‌ معتقدم تا زمانی که قانون کپی‌رایت در ایران نباشد، کار نشر هم تعطیل است. تا وقتی کپی‌رایت نداریم وضعیت به‌ همین گونه است و هیچ ناشری نمی‌تواند موفق شود چون هر کتاب موفقی که تولید وروانه بازار شود، ناشران دیگر به سراغ آن می‌روند و از روی آن چاپ می‌کنند و منافع تولید آن اثر را از بین می‌برند.
 
راه‌اندازی کنسرسیوم نشر
وی همچنین از راه‌اندازی کنسرسیوم نشر توسط جمعی از ناشران خبر داد و عنوان کرد: ما با جمعی از ناشران پرونده تاسیس اولین کنسرسیوم نشر را پایه‌ریزی کرده‌ایم که هدف آن تجمیع قوای ناشران زیر یک هدف واحد ولی بدون تداخل منافع بلکه در جهت تحکیم منافع جمعی است.
 
وی با بیان اینکه شکل‌گیری کنسرسیوم تا حدودی با تشکل و انجمن متفاوت است زیرا یک فرایند اقتصادی است، ادامه داد: یکی از اهداف اصلی این کنسرسیوم از بین بردن تجمع قدرت در یک منطقه است. یک اشکال اساسی که صنعت نشر کشور را تهدید می‌کند این است که نیروی نشر می‌تواند در نقاط و برندهای خاصی متمرکز شود و آن برند به یک انباشت سرمایه تبدیل شود، چنین اقدامی کار بقیه ناشران را سخت می‌کند.
 
کنی افزود: نشر یک فرایند صنعتی است و باید برای عرضه و معرفی تولیدکنندگان شامل مولفان و مترجمان قدم بردارد، از سوی دیگر اتحادیه صنفی رفتار اقتصادی ندارد و انجمن‌های حوزه نشر وابستگی دولتی دارند اما کار کنسرسیوم این است که نیروها را متحد کند تا سامانه بسیار پیشرفته‌ای در صنعت نشر را‌ه‌اندازی کنیم.
 
وی با بیان اینکه برای ورود به کنسرسیوم شرایط و قواعد ویژه‌ای پیش‌بینی شده است، تاکید کرد: یکی از مسایل مهم نشر این است که صنعت نشر کشور ما تاثیرگذاری زیادی در جهان ندارد، می‌توان ادعا کرد که از نظر موضوع بلکه در بخش فناوری، تکنولوژی، ‌ایده و پروتکل‌های صنعت نشر در جهان حرف زیادی برای گفتن نداریم و اگر ایران حذف شود اتفاق مهمی نمی‌افتد.
 
مدیر نشر روزبهان یادآور شد: در این مدت فقط کپی‌کاری انجام شده است و فقط یکسری کتاب‌ به بازار عرضه کرد‌ه‌ایم، هیچ کتاب شایسته‌ای را نمی‌توان نام برد و گفت که با تولید آن نشر جهان را رو به جلو برده‌ایم یا تحولی در نشر جهان ایجاد کرده‌ایم بلکه باید گفت در طول این سال‌ها فقط مصرف‌کننده صرف بودیم.
 
کنی درباره با توضیح درباره علل رخداد این موضوع گفت: علت اصلی این بوده که نشر ما هم مثل بقیه شغل‌ها فرم بنگاهی دارد، در حالی که باید سازمانی باشد زیرا اگر سازمان شود موضوع پیچیده می‌شود، به نظر من بزرگترین ناشران ایران هم از نظر من سازمان نیستند زیرا پروتکل نشر ندارند.
 
وی گفت: حدود یکسال است که برای این کنسرسیوم برنامه‌ریزی کرده‌ایم و می‌خواهیم تجمیع امکانات داشته باشیم تا به تجمیع منافع ختم شود و دارای سیستم منظم قابل اتکای پرقدرت درست شویم. یکی از کارهایی که کنسرسیوم دنبال می‌کند این است که کتاب را در کیفیت و جایگاهی تولید کند که رفتار مولف در تولید کتاب موثر باشد و فرایند صنعتی را با دقت خاصی روی کتاب پیاده کند.
 
کنی با اشاره به ویژگی‌های این اقدام یادآور شد: در این کنسرسیوم تلاش می‌شود از هزینه‌های مشترک و کارهای تکراری کاسته شود، در کنار آن بالا بردن بهره‌وری، استفاده از اتاق فکر، بازاریابی دقیق و تقسیم کار و متمرکز شدن نیروها را دنبال کنیم. تاکنون شش نشر به کنسرسیوم پیوسته‌اند و به زودی خبر فعالیت رسمی آن منتشر خواهد شد.