در یک جمع‌بندی کلی، استاد محمد مسجدجامعی طی چهارده مصاحبه، از یک سو به بررسی ویژگی‌های تاریخی، اجتماعی، روانشناختی، فرهنگی، اخلاقی و سیاسی پیروان این جنبش پروتستانی آمریکایی می‌پردازد و از سوی دیگر، با واکاوی زمینه‌ها و یا موانع عمدتاً فرهنگی و روانشناختی و سیاسی - اجتماعی موجود در جوامع مختلف جهان امروز، امکان گسترش این نوع مسیحیت را ارزیابی می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مسجدجامعی، سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در واتیکان و مراکش و مدیر کل اسبق امور فرهنگی وزارت امور خارجه، در حال حاضر، رئیس مؤسسه مطالعات راهبردی اسلام معاصر (مرام)، مشاور عالی و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در قم و نیز از اساتید دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه در تهران است. به همین بهانه با حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مسجدجامعی، مؤلف این اثر گفت‌و‌گویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
گفته می‌شود که گرایش اونجلیکالی یکی از نیرومندترین و تأثیرگذارترین جریان‌های دینی و سیاسی است، لطفاً درباره این گرایش و اهمیت آن صحبت کنید؟
در کشوری مانند بولیوی که اوو مورالس، رئیس جمهور آن محبوبیت مردمی داشت و چند دوره هم رئیس جمهور بود، عامل اصلی که او را مجبور به فرار کرد، کسانی بودند که تفکر اونجلیکالی داشتند و با تشکیلاتی که داشتند، موفق شدند مورالس را از سمت خودش حذف کنند. در برزیل نیز در سال‌های اخیر معمولاً قدرت از آن نیروهای کف بود و رئیس جمهور موجود که ریشه لبنانی دارد با کمک نیروهای اونجلیکالی به صورت غیر منتظره‌ای در انتخابات پیروز شد.
دولت گواتمالا نیز که سفارت خود را به بیت‌المقدس منتقل کرد، تفکر اونجلیکال دارد، در واقع پشتیبانان این دولت، گروه تشکیلاتی خیلی قوی که عمدتاً از سوی اونجلیکال آمریکا هدایت می‌شوند، هستند که در حال حاضر نقش بسیار مؤثر هم در سیاست و هم امور بین‌الملل دارند.
الهیات اونجلیکال چه نسبتی با امر سیاسی دارد؟
مسیحیان برعکس اونجلیکال‌ها، الهیات آزادی‌بخشی دارند که در آمریکای لاتین پدیدار شدند، اگر چه در نیمه دوم قرن بیستم در جاهای دیگر نیز طرفداران زیادی پیدا کردند، اما این‌ها به لحاظ فکری گرایش راست دارند و الهیات آنها به الهیات آزادی‌بخش معروف است.
اونجلیکال‌ها به الهیات رفاه و نعمت اعتقاد دارند و خلاصه حرفشان به لحاظ الهیاتی این است که ادیان ابراهیمی همیشه در کنار ضعفا هستند، اما تصورشان این است که کسانی که پول دارند، بدلیل نعمتی که خداوند به آنها داده پولدار شده‌اند و طرفدار رفاه و ثروت و طبقات بالای جامعه هستند و این بستر اصلی تصور آنها را شکل می‌دهد.
اینکه این نوع از الهیات یهود را الهام بخشندگان به همه دنیا می‌دانند آیا ریشه در آموزه‌های دینی دارد یا امر دیگری در آن دخیل است؟
بخشی از تفکر مؤثر اونجلیکال‌ها، تصور خاصی است که به آخرالزمان دارند و اینکه در چه شرایطی حضرت مسیح دوباره نزول می‌کند و این نزول را مشروط به این می‌دانند که یهودیان در بیت‌المقدس جمع شوند و معتقد به این هستند که یهودیان بندگان برگزیده خدا هستند و ربطی به این ندارد که آدم‌های صالح یا غیرصالح باشند، این‌ها به اعتبار قومشان افراد برگزیده هستند و وظیفه همگان است که به آنها خدمت کنند و از نظر مالی و تبلیغاتی و ارائه خدمات انسانی کمک بسیاری را به یهودیان بویژه اسرائیل می‌کنند در حدی که شاید حتی کمک اونجلیکال‌ها به یهودیان مقیم اسرائیل بیش از کمکی باشد که یهودیان خارج از کشوربرای آنها ارسال می‌کنند.
درک اونجلیکال‌ها از کتاب مقدس درک تحت‌الفظی است و نتایجی که بدست می‌آورند بر اساس درکی است که از کتاب مقدس دارند، تعالیم را تئوریزه کرده‌اند و تبدیل به یک الهیات و مجموعه فلسفی و کلامی کرده‌اند و نتیجه ساختمان فلسفه کلامی که ایجاد کرده‌اند این است که ثروتمندان به دلیل اینکه خدا خواسته ثروتمند شده‌اند و سؤالاتی مانند اینکه آخرالزمان به چه معنی است؟ چه زمانی حضرت مسیح می‌آید؟ و یهودیان چه کسانی هستند؟ و برگزیده بودنشان به چه صورت است؟ عمدتاً بدلیل فهم تحت‌الفظی کتاب مقدس است.
شاخصه‌های اصلی ایمان اونجلیکالی چیست؟
شاخصه اصلی و مهمترین شاخصه اونجلیکال‌ها دوباره متولد شدن است یعنی حرفشان این است که وقتی ایمان دارید، این ایمان باید فکر و عمل و رفتار شما را تحت تأثیر قرار دهد و به اعتباری خواهان یک چیزی هستند که عمیقاً فرد را متحول می‌کند، به همین دلیل می‌گویند دوباره متولد شدن یعنی مسیحیتی که منجر به تغییری در فرد شود که انگار دوباره متولد شده و این مهمترین شاخصه هست و مورد دیگر نسبت به محیط خود بی‌تفاوت نبودن از نظر ابلاغ کلمه مسیح و بشارت به حضرت مسیح است و به طور طبیعی این اعتقاد منجر به این می‌شود که هریک از آنها تبدیل به یک مبشر و تبلیغ کننده می‌شوند و این تبلیغات چه برای برای فعال‌تر کردن اونجلیکال‌ها و چه برای مسیحیان کلیساهای دیگر برای ترویج تفکر اونجلیکالی صورت می‌پذیرد.
گفته می‌شود که اونجلیکال‌های بنیادگرا در آمریکا منفورند اما از ترامپ حمایت می‌کنند، در این باره توضیح دهید؟
اونجلیکال‌ها منفور نیستند، اما جامعه نسبت به آنها احساس راحتی ندارد، چون اصولاً انسان‌های خاصی هستند، اما در مورد ترامپ کسانی که از ابتدا در رقابت انتخاباتی در کنارش قرار گرفتند با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری وی، همین اونجلیکال‌ها بودند، مهمترین آنها میک پنت است که فرد اونجلیکال قوی و مؤمن معتقد واقعی است و در واقع عموم اونجلیکال‌ها بدلیل حضور مایک پنت در کنار ترامپ هستند، البته پمپئو که وزیر خارجه است، اونجلیکال خیلی معتقدی است و اصولاً کسانی که در اطراف ترامپ هستند، اکثراً اونجلیکال هستند. ترامپ اهل کلیسا نیست اما در ایام انتخاباتی، خودش را متعلق به کلیسای محل زندگی خود معرفی کرد، در صورتیکه کشیش مسئول کلیسا حضور ترامپ در آن کلیسا را نفی کرد، لذا شخصیت مذهبی ندارد، اما احساسش این است که از اونجلیکال‌ها می‌تواند به نفع خودش استفاده کند و این کار را کرده است و از نظر اونجلیکال‌ها خداوند ترامپ را فرستاده برای اینکه به آرمان آنها مخصوصاً فراهم کردن مقدمات ظهور حضرت مسیح کمک کند، لذا اینطور نیست که همه موافق اخلاق ترامپ باشند، اما او را وسیله‌ای برای تحقق وعده الهی می‌دانند.
این جریان چه تبعاتی برای کشورهای دیگر مانند آسیای دور، آفریقای سیاه و ... دارد؟
اونجلیکال‌ها در اروپا و حتی در کانادا و استرالیا هم خیلی نفوذ ندارند، شکل‌گیری اونجلیکالی در آمریکا اتفاق افتاده و شخصیت‌های مهم اونجلیکالی هم آمریکایی هستند و در مورد نفوذش در جاهای مختلف جهان در کتاب بررسی شده و اینکه امکان نفوذشان به چه صورت است حتی درمورد شیخ‌نشینان خلیج فارس هم بررسی‌هایی صورت گرفته است.
نظر شما