مراقبی به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: از آن‌جا که حدود 20 سال پیش یک مجموعه خوشنویسی از رباعیات خیام را منتشر کرده بودم، ناگزیر برای پیشگفتار آن جست‌وجوی بسیاری داشتم تا بتوانم از زندگی و زمانه خیام آگاهی بیشتری پیدا کنم. همین مساله مرا بر آن داشت تا یک پژوهش انتقادی درباره نسخه‌های مختلف موجود از رباعی‌های خیام انجام دهم.
وی افزود: در این جست‌وجو دریافتم که فرهنگ ما متاسفانه سنت تلخی دارد و آن دخالت‌ها و تصرف‌های بیجای کاتبان در دیوان‌ها و کتاب‌هاست. درباره خیام نیز بسیاری از پژوهشگران ایرانی و خارجی کار کرده‌اند و من بدون استثنا همه آن‌ها را با دیدی انتقادی مورد خوانش قرار دادم و متوجه شدم که سلیقه شخصی این پژوهشگران در پژوهش‌ها حاکم است. همچنین باید بیان کنم که خیام با این همه علم و دانش و ذوق متاسفانه در عصری می‌زیست که «اشعری‌ها» عرصه اندیشه را بر هرگونه دگراندیشی بسته بودند.
مراقبی در ادامه با ذکر یک مثال از رباعی‌های خیام گفت: این رباعی خیام که می‌گوید: «از جمله رفتگان اين راه دراز/باز آمده‌ای کو که به ما گويد راز/پس بر سر این دو راهه‌ی آز و نیاز/ چیزی نگذاری که نمی‌آیی باز/ در همه‌جا مشهور است، اما نسخه‌هایی چون «سندبادنامه» و «اغراض‌السیاست فی اعراض الریاست» از ظهیری سمرقندی، و نسخه‌های پاریس، لنینگراد، پیر پاسکال، روزن، کتابستان هند، آرتور کریستن‌سن، محمدعلی فروغی و قاسم غنی و همین‌طور کتاب‌های «ترانه‌های خیام» صادق هدایت و «دمی با خیام» علی دشتی، هرکدام روایت متفاوتی از همین رباعی را ارایه کرده‌اند و آشکارتر بیان کنم که سلیقه خود را در آن به کار بسته‌اند.
این پژوهشگر گفت: بر اساس این اختلاف‌ها در منابع، من مطالعه را درباره زندگی و افکار فلسفی خیام آغاز کردم تا درون‌مایه رباعی‌های او را دریابم و در این مطالعات دریافتم که رباعی‌هایی که مضمون «فلسفی» و «هندسی» دارند و همچنین رباعی‌هایی که «مُثُل افلاطونی» را بازتاب می‌دهند، سروده خود خیام‌اند. همین مساله راهگشای من شد برای زدودن رباعی‌هایی که سروده این حکیم شهیر نیستند.
وی افزود: به زعم من خیام «می» را به گونه کنایی به معنای نشاط و شادی و در مقابل «یاس فلسفی» به کار می‌برد. همچنین من در این پژوهش به مقایسه تفکرات «ابوالعلا معری» و خیام با استفاده از اشعاری از ابوالعلا که در مجموعه «لزومیات» او درج شده، پرداخته و تفاوت عظیم این دو متفکر را برای مخاطبان بیان کردم.
مراقبی در پایان گفت: این پژوهش در 380 صفحه چهار رنگ همراه با پنج تابلوی نقاشی تا حدود دو ماه دیگر از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر خواهد شد.
غلامحسین مراقبی متولد 1320 در شهرستان بروجرد است. او در زمینه‌های تاریخ، فرهنگ و ادبیات دارای تالیفات گسترده‌ای دارد. پژوهش‌های وی در زمینه تاریخ معاصر ایران و همچنین حوزه مطبوعات نیز گسترده است.
«نگرشی بر روزنامه‌های فكاهی ايران»، «همسرايان»، «نخستين كاربرد گسترده سياسی طنزسرايی در مطبوعات ايران»، «فرهنگ جامع امثال و حكم: برگرفته از امثال و حكم دهخدا، داستان‌نامه بهمنياری، امثال قرآن و نهج‌البلاغه»، «خاطرات وقارالدوله یا جام جم هندوستان» و «خرده بورژوازی از درون» نام تعدای از آثار منتشر شده مراقبی‌اند.
همچنین ترجمه‌های «آرماندو، آه آرماندو» نوشته امانوئل کاخال و «زندانی شیلن» اثر جورج گوردن بایرون» نیز در کارنامه ادبی مراقبی دیده می‌شود.
شنبه ۴ خرداد ۱۳۹۲ - ۰۸:۴۰
غلامحسین مراقبی، پژوهشگر ادبیات و تاریخ از انتشار پژوهشی درباره زندگی و آثار خیام خبر داد و گفت که با استفاده از منابع بسیار به تصحیح انتقادی رباعی‌های خیام اقدام کرده است. به گفته مراقبی این تصحیح به زودی از سوی انتشارات دانشگاه تهران منتشر خواهد شد.-
نظر شما