خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- شوراي عالي انقلاب فرهنگي، در سال‌جاري در تازه‌ترين مصوبه خود، آيين‌نامه «اهداف،‌سياست‌ها و ضوابط نشر كتاب» ‌را اصلاح كرد. متن كامل اين مصوبه در پي مي آيد.

 مصوبه اصلاحي «اهداف، سياست‌ها و ضوابط نشر كتاب»
مصوب جلسه 660 مورخ 24/1/89 شوراي عالي انقلاب فرهنگي

شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جلسه 660 مورخ 24/1/89، براساس پيشنهاد مورخ 25/8/87 و 22/9/88 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اصلاح مصوبه «اهداف» سياست‌ها و ضوابط نشر كتاب (مصوب جلسه 149 مورخ 20/2/67)» را به شرح ذيل، تصويب نمود:

ماده 1ـ هدف
اعتلاي فرهنگ ديني و ملي در جامعه از طريق توسعه دانش و نهادينه‌كردن ارزش‌هاي اسلامي، ايراني و انقلابي با تأمين آزادي نشر كتاب، حفظ حرمت و آزادي قلم، صيانت از جايگاه والاي علم، انديشه و ايمان ديني و همچنين ايجاد زمينه مناسب براي حضور مؤثر در عرصه جامعه جهاني.

ماده 2ـ سياست كلي
نظام جمهوري اسلامي، سياست آزادي انديشه و بيان آرا و عقايد را در چارچوب هدف موضوع ماده 1 فوق به عنوان يك اصل اساسي خود برگزيده است و بر حقوق و تكاليف قانوني مردم در زمينه نشر كتاب اعم از چاپي و الكترونيكي مطابق ضوابط قانوني تأكيد مي‌كند.

ماده 3 ـ سياست هاي ايجابي، حدود و ضوابط
1ـ دولت و همه اركان حكومت موظفند در چارچوب قانون از حريم آزادي انتشار كتاب حمايت كنند.
2ـ حق انتشار كتاب به منظور افزايش آگاهي‌هاي ديني، علمي، سياسي، اقتصادي، هنري، تاريخي، اجتماعي و نظاير آن از حقوق آحاد ملت است و اين حق بدون مجوز قانوني، قابل سلب نيست.
3ـ تدوين و اجراي سياست هاي هدايتي و حمايتي جمهوري اسلامي ايران از كتاب بايد به نحوي باشد كه اهل قلم را به تأليف، ترجمه و انتشار كتاب‌هاي متناسب با نيازهاي جامعه امروز براي نيل به موارد ذيل تشويق و ترغيب نمايد:
الف ـ تقويت و ترويج امر پژوهش.
ب ـ تبيين و ترويج اصول و ارزش هاي انقلاب اسلامي و نگاهباني از دستاوردهاي آن از راه تأليف و نشر.
ج ـ احياي ميراث مكتوب و توسعه فرهنگ و تمدن اسلامي و ايراني.
د ـ مقابله موثر و مفيد با تهاجم سياسي و فرهنگي عليه عقايد و ارزش هاي اسلامي، ملي و انقلابي.
هـ ـ بهره‌گيري مفيد از دانش و انديشه بشري از طريق ترجمه سنجيده و متناسب با زبان معيار.
ز ـ حمايت از ترجمه و نشر آثار ارزشمند به زبان هاي ديگر.
ل ـ كمك به توسعه آموزش غيررسمي افراد جامعه از طريق ارتقاء سطح داشن و مهارت همگاني.

ماده 4 ـ حدود قانوني
نشر كتاب همانگونه كه ممكن است مظهر و نمودي از آزادي‌هاي اجتماعي و انساني تلقي شود، چه بسا مورد سوء‌استفاده و اشاعه لااباليگري‌ فكري و اخلال در حقوق عمومي قرار گيرد. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي با همكاري دستگاه‌هاي ذيصلاح موظف است براي مقابله با جوانب منفي، حدود و ضوابط نشر كتاب را كه ذيلاً آمده است، مورد توجه قرار دهد و فضاي سالم و سازنده چاپ و نشر كتاب را حفظ و حراست نمايد:
الف ـ دين و اخلاق
1 ـ تبليغ و ترويج الحاد و اباحه‌گري، انكار يا تحريف مباني و احكام اسلام و مخدوش كردن چهره شخصيت‌هايي كه از نظر دين اسلام محترم شمرده مي‌شوند و تحريف وقايع تاريخي ديني كه مآلاً به انكار مباني دين منجر شود.
2ـ توهين به مقدسات دين مبين اسلام و تبليغ عليه تعاليم اصول و مباني آن.
3ـ ترويج و تبليغ اديان، مذاهب و فرقه‌هاي منحرف و منسوخ، تحريف شده و بدعتگذار.
تبصره ـ معرفي اديان و مذاهب و بيان احكام يا تحقيق درباره آنها با رويكرد علمي و غير تبليغي مستثني است.
4ـ ترويج خرافات و مخدوش كردن چهره اسلام.
5ـ بيان جزئيات مراودات جنسي، گناهان، كلمات ركيك و مستهجن، به نحوي كه موجب اشاعه فحشا شود.
تبصره ـ بيان مراودات جنسي يا مفاسد با زباني عفيف و غيرمحرك به منظور آموزش، انتقال پيامي مثبت يا نشان دادن چهره شخصيت‌هاي منفي، از حكم اين بند مستثني است.
6ـ استفاده از جاذبه جنسي و تصاوير برهنه زنان يامردان با عنوان آثار هنري يا هر عنوان ديگر.
تبصره ـ استفاده از تصاوير و طرح‌هاي علمي در كتاب‌هاي تخصصي و علمي، بلامانع است.
7ـ انتشار تصاوير به نحوي كه موجب اشاعه فحشا شود؛ نظير رقص، مشروب‌خواري و مجالس فسق و فجور.
تبصره ـ چاپ تصاوير مجالس فسق و فجور عناصر حكومت پهلوي يا ضد انقلاب براي استناد تاريخي با رعايت عفت عمومي، مستنثي است.
8ـ ترويج مادي‌گرايي فلسفي و اخلاقي و سبك‌هاي زندگي مخالف ارزش‌هاي اسلامي و اخلاقي.
9ـ خشن جلوه‌‌دادن چهره اسلام و مسلمانان واقعي.
ب ـ سياست و اجتماع
1ـ توهين، تخريب‌ يا افترا به امام خميني (ره) و رهبري، رئيس‌جمهور، مراجع تقليد و تمام افرادي كه حفظ حرمت آنها شرعاً يا قانوناً لازم است.
2ـ تبليغ عليه قانون اساسي و انقلاب اسلامي و معارضه با آنها.
3ـ برانگيختن جامعه به قيام عليه نظام جمهوري اسلامي و انقلاب اسلامي.
4ـ ترويج گروه‌هاي محارب و عناصر ضد انقلاب و تروريست و نظام لائيك و سلطنتي و خاندان و پهلوي و تطهير چهره‌هاي منفي آنان.
تبصره ـ طرح و نقل افكار و گفتار و مواضع فكري و علمي مخالفان انقلاب و نظام براي بررسي محققانه و عالمانه آرا و انديشه‌هاي آنها منعي ندارد.
5ـ تبليغ و ترويج وابستگي به قدرت‌هاي سلطه‌جو و ضديت با استقلال كشور.
6ـ تبليغ عليه منافع و امنيت ملي و ناكارآمد جلوه‌دادن نظام جمهوري اسلامي.
تبصره ـ بيان نارسايي ها و اشكالات در جمهوري اسلامي براي نقد و بررسي و شناخت دقيق‌تر مسائل و دستيابي به راه‌حل‌هاي مناسب و بيان مستدل و اصلاح طلبانه مشكلات و دور از توهين و افترا بلامانع است.
7ـ اخلال و تشكيك در وحدت ملي و تماميت ارضي كشور و ايجاد آشوب، درگيري و اختلاف ميان اقوام و مذاهب.
تبصره ـ چاپ كتاب‌هاي علمي و استدلالي عقيدتي كه محرك احساسات منفي و برهم زننده اساس وحدت در ميان اقوام و فرق مختلف كشور نباشد، اشكالي ندارد.
8ـ تضعيف و تمسخر افتخارات ملي، حس وطن‌‌دوستي و توانايي‌هاي علمي و عملي مردم ايران، فرهنگ خودي و اقوام ايراني.
تبصره‌ ـ نقد و نفي آداب و سنن غلط و انحرافي به قصد اصلاح و بدون شائبه‌هاي سياسي، فرهنگي،‌ اقتصادي و استعماري منعي ندارد.
9ـ ترويج و تبليغ روحيه خودباختگي در برابر فرهنگ و تمدن بيگانه و القاي حس عقب‌ماندگي.
10ـ تبليغ صهيونيزم و انواع ديگر نژادپرستي.
11ـ تحريف وقايع مهم و مسلم تاريخي ايران و اسلام.
ج ـ حقوق و فرهنگ عمومي
1ـ توهين و تمسخر زبان، فرهنگ و هويت اقوام و اقليت‌هاي ديني و قومي.
2ـ ترويج و تبليغ قانون گريزي، بي‌بند و باري و لاابالي‌گري.
3ـ تبليغ عليه خانواده و تضعيف و تخريب ارزش و جايگاه آن.
4ـ ترويج نااميدي، سرخوردگي، پوچي و بيهودگي و نگرش‌هاي منفي در جامعه و افزايش بي‌اعتمادي عمومي.
5ـ تحقير و تمسخر اقشار مختلف جامعه.
6ـ ترويج و تبليغ جريان‌ها و اشخاص فاسد و منحرف فرهنگي و هنري داخلي و خارجي.
7ـ افشاي قانوني اسناد طبقه‌بندي شده كشوري و لشكري.
8ـ تخريب هويت و زبان ملي.

ماده 5ـ هيأت نظارت بر اجراي ضوابط نشر كتاب
نظر به اينكه نظارت بر امر طبع و نشر كتاب و اجراي صحيح اصل 24 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. اين وزارتخانه هيأت نظارتي متشكل از حداقل پنج نفر از ميان صاحب‌نظران و شخصيت‌هاي علمي، ديني و فرهنگي وارد به مسايل كتاب و نشر و امور اجتماعي و سياسي و تبليغاتي را انتخاب و جهت تصويب به شوراي عالي انقلاب فرهنگي معرفي خواهد كرد.
تبصره ـ متناسب با هر رشته تخصصي و كاري، كارگروهي متشكل از افراد صاحبنظر و به انتخاب شوراي فرهنگ عمومي و زيرنظر هيأت تشكيل مي‌شود علاوه بر كارگروه هاي تخصصي فوق، كارگروه هاي استثنايي نيز به معرفي هيأت و انتخاب شوراي فرهنگ عمومي، تشكيل مي‌شود.

ماده 6 ـ هيأت نظارت بر نشر كتاب‌هاي كودكان و نوجوانان
نظر به حساسيت و جنبه‌هاي خاص كتاب‌هاي كودكان و نوجوانان، هيأت ويژه‌اي به نام «هيأت نظارت بر نشر كتاب‌هاي كودكان و نوجوانان» متشكل از حداقل پنج تن از افراد صاحب‌نظر و آگاه به امور تربيتي (از ديدگاه اسلامي) و مسايل خاص كتاب‌هاي كودكان تشكيل خواهد شد. اين افراد را وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از ميان صاحب‌نظران و نويسندگان كتاب‌هاي كودكان و نوجوانان و اشخاص آگاه به مسائل تربيتي در اسلام انتخاب و جهت تصويب به شوراي عالي انقلاب فرهنگي معرفي خواهد كرد.
تبصره 1 ـ كارگروه‌هاي تخصصي مربوطه، به معرفي هيأت و تصويب شوراي فرهنگ عمومي، انتخاب و تشكيل مي‌شود.
تبصره 2 ـ حداقل يكي از اعضاي اين هيأت بايد از ميان صاحبنظران و اعضاي كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان باشد.
تبصره 3 ـ نظارت هيأت مزبور از حيث شكل و محتواي كتب كودكان و نوجوانان و انطباق آنها با فرهنگ اسلامي و ايراني و اصول تربيتي خواهد بود.
ماده 7 ـ نظارت هيأت‌هاي مذكور در مواد 5 و 6 قبل از چاپ و نشر كتاب آغاز و در تمامي مراحل استمرار دارد. مصوبات هيأت‌هاي نظارت لازم‌الاجرا است.
ماده 8 ـ صدور و مجوزهاي مربوط به كتاب، تشكيل جلسات هيأت‌هاي نظارت، هماهنگي فعاليت كميته‌هاي استاني‌، تدوين دستور تجلسات هيأت نظارت، هماهنگي كار سرگروه‌ها، بررسان و اجراي سياست‌هاي نظارتي هيأت‌هاي مندرج در مواد 5 و 6، توسط دبيرخانه هيأت نظارت بر اجراي ضوابط نشر كتاب كه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تشكيل مي‌شود، خواهد بود. بر اين اساس دبيرخانه موظف است گزارش عملكرد اين مصوبه را هر سال يكبار به دبيرخانه شوراي عالي انقلاب فرهنگي ارائه نمايد.
ماده 9ـ هيأت نظارت مي‌تواند با تأييد شوراي فرهنگ عمومي كميته‌هاي متعدد داوري براي بررسي و ارزيابي آثار و كتب مورد تقاضا براي نشر، تشكيل دهد. آثار مزبور، براي بررسي و ارزيابي به يكي از كميته‌هاي مزبور به عنوان كميته اوليه ارائه مي‌شود. در صورتي كه پاسخ كميته اوليه نسبت به انتشار آن مساعد باشد، با اخذ تعهد كتبي از ناشر، مجوز چاپ به وي داده مي‌شود؛ در غير اينصورت وي مي‌تواند پس از ابلاغ اصلاحات و نظرات كميته و ارائه تعهد مبني بر اعمال اصلاحات مزبور، نسبت به انتشار اثر و كتاب خود اقدام نمايد. همچنين در صورتي كه نسبت به رأي كميته اوليه اعتراض بعمل آيد، موضوع براي بررسي مجدد به كميته دوم (موازي) ارائه مي‌شود. پس از بررسي، در صورت تأييد نظر كميته اوليه، بايستي اصلاحات ابلاغي كميته مزبور، اعمال شود و در موارد بروز اختلاف نظر ميان كميته‌هاي اول و دوم، موضوع به كميته سوم براي بررسي و اظهارنظر نهائي ارائه مي‌شود و نظر اين كميته قطعي و لازم الاتباع است.
تبصره 1 ـ كميته‌هاي مزبور بايد حداكثر ظرف مدت يك ماه نسبت به بررسي و اظهار نظر، اقدام نمايند.
تبصره 2 ـ در مورد كتاب‌هاي خاص، هيأت نظارت مي تواند با تأييد وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي مذت فوق‌الذكر را حداكثر براي يك ماه ديگر تمديد نمايد.
ماده 10 ـ كليه آثار منتشر شده براساس اين مصوبه بايستي قبل از توزيع، از دبيرخانه هيأت‌هاي نظارت بر اجراي ضوابط نشر كتاب، مجوز توزيع دريافت نمايند.
ماده 11 ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موظف است شيوه‌هاي اجرايي مواد 5، 6، 7 و 8 را تهيه نمايد.
ماده 12 ـ مسئوليت‌ اجراي سياست‌ها و ضوابط بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است و ساير دستگاه‌ها موظفند در اين خصوص با وزارت مزبور همكاري و هماهنگي نمايند. همچنين وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موظف است با همكاري ديگر نهادهاي ذيصلاح از چاپ و توزيع كتاب‌هاي فاقد مجوز رسمي جلوگيري نمايد و با ناشر اين گونه كتاب‌ها، برخورد قانوني نمايد و عنداللزوم آنها را به مراجع قضايي نيز معرفي كند.
ماده 13 ـ هيأت نظارت بر اجراي ضوابط نشر كتاب، آيين‌نامه تشويق و رسيدگي به تخلفات ناشران درخصوص مواد 3 و 4 اين مصوبه را تدوين مي‌نمايد. اين آيين‌نامه به تأييد وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي خواهيد رسيد.
ماده 14‌ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي مكلف است با همكاري ساير دستگاه‌ها و در جهت تحقق اهداف ماده 1، بند 4 ماده 3 و سياست‌هاي ايجابي مندرج در اين مصوبه، اقدامات زير را به عمل آورد:
1ـ حمايت از تأسيس رشته‌هاي دانشگاهي و گسترش آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي مرتبط با توليد و نشر كتاب.
2ـ حمايت از برقراري تأمين اجتماعي فراگير براي كليه عوامل نشر كتاب اعم از نويسندگان، مترجمان، ناشران و عوامل فني، هنر و اجرايي نشر.
3ـ حمايت از به‌كارگيري و بومي‌سازي فناوري‌هاي نوين در صنعت چاپ و نشر.
4ـ ايجاد تسهيلات حمل و نقل كتاب براي ناشران و توزيع‌كنندگان كتاب و پست كتاب.
5ـ تسهيل كتاب‌هاي فاخر و شايسته و ترويج فرهنگ نقد كتاب در رسانه ملي و ساير رسانه‌ها.
6ـ حمايت از انتشار ترجمه فارسي كتاب‌هايي كه در ساير كشورها منتشر شده‌اند، منطبق با اين مصوبه.
7ـ گسترش فرهنگ خريد و فروش و تبادل اينترنتي كتاب.
8ـ حمايت از تأليف و توليد كتاب‌هاي مرجع و پايه با خريد حق انتشار از نسخه رقومي اثر و ارائه آن در كتابخانه ملي و كتابخانه هاي عمومي كشور.
9ـ اهداي جوايز ملي به ناشران و مؤلفان و مترجمان براي چاپ و آفرينش آثار مناسب.
10ـ تخصيص جوايز ملي به رشته‌هاي فني و هنري مرتبط با توليد نشر كتاب.
11ـ خريد كتاب مناسب و برگزيده كتاب و اهدا به كتابخانه‌هاي عمومي، مدارس، دانشگاه‌ها، مساجد و نظاير آن در داخل و خارج از كشور با هدف هدايت ناشران به سمت توليد آثار فاخر.
12ـ راه‌اندازي و تقويت كتابخانه‌هاي باز، كتابخانه‌هاي ادارات و كليه مراكز دولتي و عمومي و كتابخانه‌هاي روستايي.
13ـ برپايي نمايشگاه‌هاي تخصصي و عمومي كتاب در مراكز استان‌ها و شهرهاي بزرگ و نيز نمايشگاه‌هاي سيار در شهرهاي كم جمعيت و روستاها.
14ـ معرفي آثار برگزيده فارسي به خارج از كشور و حمايت از تأليفات آثار مربوط به ترويج فرهنگ اسلامي يا ترجمه آثار برگزيده به زبان‌هاي بيگانه و حمايت از صادرات كتاب.
15ـ ايجاد تمهيدات لازم به منظور بهره‌مندي حوزه كتاب از تعرفه‌هاي فرهنگي در بخش خدمات عمومي.
16ـ تلاش در جهت تدوين قوانين و مقررات لازم براي توسعه صنعت چاپ و نشر كتاب و تصويب آنها در مراجع قانوني ذيربط.
ماده 15 ـ نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و انجام وظايف اين وزارتخانه رافع و نافي مسئوليت ناشران نبوده و ناشران با تحويل نسخه پيش از چاپ به دبيرخانه هيأت نظارت تمامي مسئوليت‌هاي حقوقي ناشي از عدم انطباق با ضوابط را برعهده خواهند داشت.
ماده 16ـ اين مصوبه در 16 ماده و 14 تبصره در جلسه 660 مورخ 24/1/89 شوراي عالي انقلاب فرهنگي به تصويب رسيد و از اين تاريخ مصوبه «اهداف، سياست‌ها و ضوابط نشر كتاب» مصوب 20/2/67 و ساير ضوابط و مقررات مغاير با آن منسوخ و بلااثر مي‌باشد.
 
محمود احمدي‌نژاد
رئيس‌جمهور و رئيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي