عبدالله کوثری، مترجم ادبیات امریکای لاتین، در گفت و گو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، عدم رعایت اخلاق صنفی و اصول حرفه‌ای را از چالش‌های جدی حوزه ترجمه دانست.
وی با اشاره به انتشار ترجمه‌های همزمان و متعدد از آثاری مشابه به خبرنگار ایبنا، گفت: ترجمه در ایران هیچ مرکزی اعم از دولتی یا خصوصی ندارد. بنابراین تنها چیزی که امیدواریم به وجود بیاید، اخلاق صنفی و حرفه‌ای در میان ناشران و مترجمان است.
این مترجم از مترجمان جوان و تازه‌کار خواست تا به سراغ آثاری بروند که توانایی کافی برای ترجمه آن را داشته باشند.
وی در این زمینه تصریح کرد: اگر به آهنگری سفارش ساخت صندوقی را بدهید که در توان او نیست، با صراحت این پیشنهاد را رد می‌کند. اما متاسفانه در میان روشنفکران ما چنین اخلاقی وجود ندارد.
کوثری ادامه داد: یکی از دلایل اتفاقاتی که اخیرا شاهد آنها هستیم، تعدد مترجمان بی صلاحیت است. بسیاری از افراد به مجرد اینکه لیسانس زبان گرفته‌اند و یا آشنایی مختصری با یک زبان خارجی دارند، دست به ترجمه آثار ادبی می‌زنند. درحالی که دانستن زبان، تنها یکی از شرط‌های آغاز ترجمه است و حتی مهم‌ترین شرط نیست؛ مهم‌ترین اصل برای ترجمه آشنایی با زبان فارسی است. مترجم اول باید یک نویسنده باشد و فارسی را به خوبی بشناسد. زبان مقصد در ترجمه نقش بسیار بیشتری دارد تا زبان مبدا.
این مترجم در مورد تونایایی‌های زبانی یک مترجم افزود: یک مترجم همانند یک نویسنده عمل می‌کند، اما با محدودیت‌های بیشتر. چراکه نویسنده با واژه‌های خود فکر می‌کند و می‌نویسد، اما مترجم باید واژه‌های نویسنده دیگری با برگرداند. اما نکته‌ای که مهم است این است که مترجم تنها واژه‌ها را ترجمه نمی‌کند، بلکه او باید معنا و مفهوم و فرهنگ را انتقال دهد.
مترجم «جنگ آخر زمان» تاکید کرد: مترجم نه‌تنها باید زبان نویسنده را بداند، بلکه باید در شناخت فرهنگ و جامعه او نیز خبره باشد و قلم او در حد نویسنده‌ای باشد که اثرش را ترجمه می‌کند.
این مترجم با ابراز تاسف از برخی از ترجمه‌های امروزی ادامه داد: نویسندگانی چون فاکنر و همینگوی و وولف و دیگران، هریک استاد زبان و ادبیات خود بوده‌اند، اما ما با کمک آشنایی اندکی با یک زبان خارجی و استفاده از انواع لغت‌نامه‌ها آثار این نویسندگان را به فارسی بر می‌گردانیم.
کوثری از ناشران ایرانی خواست که هر کتابی را منتشر نکنند.
وی در این مورد توضیح داد: اصل ویرایش در ایران کاملا نادیده گرفته می‌شود. هرچند نزدیک به نیم قرن است که ما در ایران با مفهوم ویراستاری آشنا شده‌ایم، اما هنوز از فرهنگ آن بی‌بهره‌ایم. اگر ناشران اصل ویراستاری را رعایت کنند، هرگز شاهد پدیده‌های امروزی در بازار کتاب نخواهیم بود. چراکه یک ویراستار هرگز حاضر نمی‌شود کتابی را که توسط بیش از 2 نفر ترجمه شده است، مناسب و با کیفیت تشخیص دهد. ویرایش چنین کتابی عملا غیر ممکن است.
این مترجم از دست‌اندرکاران حوزه نشر خواست که علاوه بر رعایت اصول اخلاقی و حرفه، اصل ویرایش کتاب قبل از انتشار را رعایت کنند و به این فرهنگ پایبند باشد.
وی معتقد است که حتی نویسندگان و مترجمان بزرگ جهانی از ویرایش آثار خود استقبال می‌کنند و بسیاری از آنها خود ویراستاران بزرگی هستند.
این مترجم در پایان تاکید کرد که راهکاری به غیر از رعایت اصول حرفه‌ای و اخلاقی برای جلوگیری از بازار آشفته ترجمه وجود ندارد.
کوثری گفت: تا هنگامی که ناشران ما به یک منشور اخلاقی و صنفی پایبند نباشند، شاهد انتشار کتاب‌های بی کیفیت و یا ترجمه‌های بی ارزش و البته همزمان از آثار مشابه خواهیم بود.
دوشنبه ۲ مهر ۱۳۸۶ - ۱۱:۰۷
نظر شما