به گزارش خبرنگار خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، در ادامه سلسله نشست‌هاي مـركـز پژوهشي ميراث مكتوب، شصت‌ودومين نشست تحت عنـوان «چهره‌گشايي و نقد و بررسي كتاب مرآت‌الوقايع مظفري» با مشاركت پژوهشگاه سازمان ميراث فرهنگي،تتت دوشنبه 19 آذرماه در اين مركز برگزار شد.

دكتر سهراب يزداني، دكتر منصوره اتحاديه، دكتر محمدرضا چيت‌ساز و استاد جمشيد كيان‌فر در اين نشست درباره كتاب مرآت‌الوقايع سخن گفتند.

در ابتدا، دكتر منصوره اتحاديه، تاريخ‌پژوه گفت: «مرآت الوقايع» براي شناخت دوران سلطنت مظفرالدين‌شاه از منابع باارزش و مفيد است، اخباري كه جسته و گريخته ملك جمع‌آوري كرده، در مجموع شمه‌اي از اوضاع اجتماعي و زندگاني روزمره مردم را در حين مشروطه و سال‌هاي پيش از آن ارائه مي‌كند.

وي افزود: در اين كتاب، شرح زندگاني ملك‌المورخين گنگ و مبهم است كه شايد به علت فقدان منابع باشد و زمان تصدي مناصب گوناگون نويسنده كتاب مشخص نيست.

اين تاريخ‌پژوه خاطرنشان كرد: البته ايرادهاي وارده از اهميت كتاب نمي‌كاهد و برعكس از محسنات كتاب كه بر آن تأكيد دارم، فهرست تفضيلي آن است.

وي افزود: در قسمت نخست جلد اول، يعني مطالب مربوط به سال 1315 تاريخ‌ها پس و پيش و گاه تكراري و مغشوش به نظر مي‌رسد. در برخي بخش‌ها، تيتربندي شده و در بعضي قسمت‌ها بدون تيتربندي است. به درستي معلوم نيست كدام تيترها توسط ملك نوشته شده‌اند و كدام بعدا به آن افزوده شده است. همچنين پي‌گيري مطالب در جايي كه تيتربندي نشده‌اند كار را مشكل مي‌كند.

سپس دكتر سهراب يزداني با اشاره به دوره مظفري گفت: اين دوره اهميت بسياري دارد. مجموعه تحولات و شكل‌گرفتن پديده‌ها، فشارهاي رواني و خارجي و دگرگوني‌هاي كه از سا‌ل‌ها پيش به‌وجود آمد، در يك دوره ده ساله متبلور شد و بر بدنه جامعه ايران فشار وارد كرد.

وي افزود: در پايان دوره ده ساله، پديده شگفت‌انگيزي در ايران رخ داد و ايرانيان براي ايجاد دولتي قانوني و بر پايه قانون اساسي به پيكار برخواستند و مبارزه كردند.

اين استاد تاريخ به منابع تاريخي اشاره كرد و گفت: دوره مظفري دوره مهمي است و بايد براي اطلاع از آن دوره به منابع تاريخي مراجعه كرد؛ ولي منابع تاريخي بسيار محدودند و به تعداد انگشتان دست نمي‌رسند.

وي افزود: از نظر كميت منابع تاريخي دچار فقر هستيم و منابع موجود نيز به معناي واقعي تاريخ نيستند؛ بلكه سالنامه‌نگاري محسوب مي‌شوند؛ زيرا رويدادها پشت سرهم در سالنامه‌نگاري‌ها نگاشته و به صورت روزنامه‌اي منتشر شده است.

يزداني خاطرنشان كرد: مخاطب با خواندن اين كتاب مي‌تواند از برخي  رويدادهاي آن دوره تاريخي به‌خوبي آگاه شود؛ ولي همچنان دوره مظفري در ابهام است. ما با خواندن اين سال‌نامه‌نگاري از تحولات اجتماعي، فكري، اقتصادي و سياسي دوره مظفري ناآگاهيم و نمي‌توانيم اطلاعات ارزنده‌اي به دست آوريم.

وي در پايان سخنانش يادآور شد: با وجود بعضي نارسايي‌ها، اين كتاب نثري بسيار روان دارد، بسيار زيبا نگاشته شده و از پيچيدگي‌هاي لفظي در آن نشاني نيست و يكي از دلايل ساده‌نگاري اين است كه خواننده عام نيز بتواند از مطالب آن استفاده كند.

سپس دكتر محمدرضا چيت‌ساز، استاد تاريخ گفت: ملك‌المورخين سال 1312 خورشيدي هنگامي كه 64 ساله بود فوت ‌كرد. وي در زمان مشروطه 33 ساله بود؛ ولي اين كتاب مملو از خواب‌ها و معجزاتي است كه ارزش كتاب را پايين مي‌آورد و دوران مشروطه را عادي مي‌انگارد.

وي افزود: اين كتاب بيش‌تر از آن كه در زمينه تاريخ مشروطه به ما اطلاعاتي را ارائه دهد، از نظر رويدادنگاري، فوق‌العاده است، به عنوان نمونه به قيمت قبر نيز در آن دوره اشاره شده است!

اين تاريخ‌پژوه خاطرنشان كرد: كتاب مرآت‌الوقايع حوادث جهاني را در خود دارد و حادثه‌هاي ماه به ماه ايران را مطرح مي‌كند كه از اين نظر مي‌توان آن را با كتاب‌هاي تاريخ بيداري و خاطرات نظام‌السطنه مقايسه كرد.