به گزارش خبرگزاری كتاب ایران (ایبنا)، این نشست با حضور و سخنرانی مترجمان كتاب، دکتر فرزان سجودی، لیلا صادقی و تینا امراللهی و همچنين دکتر آزیتا افراشی، منتقد، برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، سجودی به سیر تحول نظریه استعاره و مجاز پرداخت و از محققانی نام برد كه در گذشته در این راستا فعالیت‌هایی را صورت داده بودند. وی همچنین با ذكر مثال‌های سعی كرد مفهوم استعاره و مجاز را در كلام روزمره و به زبانی ساده توضیح دهد و همچنین به نقش بستر فرهنگی در ساخت استعاره‌ها پرداخت. وی گفت: بخش زیادی از استعاره‌ها فرهنگ‌بنیاد هستند؛ ممكن است در جامعه‌ای كلمه «شیر»، استعاره از شجاعت و جسارت و در جای دیگر بدیمن و شوم باشد.

سجودی در بخشی از صحبت‌هایش به «رومن یاکوبسن» اشاره كرد و گفت: او با مقاله‌ای نسبتا كوتاه به نام «قطب‌های استعاری و مجازی» تحولی انقلابی در این زمینه به وجود آورد و با نظریاتی كه موجود بود تا حدی فاصله گرفت؛ مقاله‌ای كه دكتر صفوی آن را به فارسی ترجمه كرده است. سازوكاری كه یاكوبسن برای استعاره به كار برد «جانشینی به واسطه مشابهت» بود. وی قطب‌های جانشینی و هم‌نشینی را از سوسور گرفت و گفت در محور جانشینی روابط بر مبنای مشابهتند.

او در ادامه مثال‌هایی از سوسور و جرجانی مطرح كرد و به مقایسه دیدگاه‌های مختلف پرداخت. سجودی افزود: یاكوبسن نشان داد استعاره و مجاز فقط به ادبیات و صنایع بلاغی مربوط نمی‌شوند و مثال‌هایی از نقاشی آورد. بعد از وی نظریه شناخت‌گرایانه یا شناخت‌شناسی به وجود آمد و مدعی شد فهم مفاهیم انتزاعی ممكن نیست مگر به واسطه نگاشت استعاری. 

سجودی در ادامه صحبت‌هایش از استعاره فقط به مثابه یك فن بلاغی و آرایه كلامی فاصله گرفت و طبق نظریه‌های جدید استعاره را وارد حوزه ایدئولوژیك كرد. وی گفت: گفتمان‌ها پیوسته به استعاره‌ها وابسته می‌شوند تا به كنش‌ها، ویژگی‌های خوب، بد، قابل‌قبول و غیره ببخشند.

وی با مثالی ساده این امر را روشن كرد و افزود: تولید باور از طریق بلاغت در گفتمان روزمره و حتی تیتر روزنامه‌ها فراوان دیده می‌شود و این موضوع را می‌توان در موضوعات اجتماعی، سیاسی مشاهده كرد.

لیلا صادقی، یكی دیگر از مترجمان این كتاب، از اهمیت كتاب و چرایی انتخاب آن برای ترجمه سخن گفت. صادقی گفت: اصل كتاب شامل 15 مقاله برگزیده در دو همایش مجارستان و آمستردام بود.
 
وی دلیل انتخاب كتابی را كه نویسندگان مختلفی در تولید آن نقش داشته‌اند چنین توضیح داد: كتابی كه یك یا دو نویسنده داشه باشد این فرصت را برای خواننده به وجود نمی‌آورد كه با نظریات متعددی آشنا شود اما مقالات این كتاب با این‌كه ممكن است هرکدام از دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده باشد که مورد قبول دیگر صاحب نظران نباشد، با هم تناقض ندارند و تفاوت دیدگاه‌ها باعث می‌شود که دیدی وسیع‌تر به مخاطب بدهد.

صادقی ادامه داد: همیشه وقتی استعاره مطرح می‌شد حرفی از مجاز در كنارش نمی‌آمد اما در این كتاب مشاهده می‌كنیم كه استعاره پایه در مجاز دارد و این‌ها در یك سلسله‌مراتب بنیاد مجازی دارد و این مجازها به استعاره تبدیل می‌شوند.

صادقی دلایل انتخاب این كتاب برای ترجمه را چنین بیان كرد: با ترجمه این كتاب در درجه اول قصد داشتیم ترجمه برخی اصطلاحات تخصصی را قبل از این‌كه دیر شود در ايران ارایه كنیم تا محققان داخلی برای نوشتن مقالاتشان به آن استناد كنند. از طرفی این كتاب فقط به درد دانشجویان زبان‌شناسی نمی‌خورد و افراد زیادی می‌توانند از آن استفاده كنند.

او در پایان صحبت‌هايش اشاره‌ای داشت به رسم‌الخط این كتاب و از ناشر كتاب تشكر كرد و گفت: ناشر اجازه داد ما رسم‌الخط خود را در كتاب پیاده كنیم و ما نیز كوشیدیم تا جایی كه متن سخت نشود كلمات را آنطور كه تلفظ می‌شوند بنویسیم.

دكتر آزیتا افراشی، تنها منتقد این جلسه، كتاب «استعاره و مجاز با رویکردی شناختی» را محصول سودمند تلاش جمعی و ترجمه گروهی دانست و به وضعیت موجود زبان‌شناسی شناختی در ایران پرداخت.

افراشی صحبت‌هایش را با بیان توضیحاتی درباره علم شناخت و چگونگی به وجود آمدن رشته‌های دیگر از ميان این رشته ادامه داد و گفت: تحول علم شناخت قابل توجه است و در آثار متاخر جنبه‌های فرهنگی شناخت مورد توجه قرار گرفته است. استعاره متعلق است به زبان و تفكر و از سویی انسان‌ها در قالب استعاره‌ها می‌اندیشند.

وی در ادامه صحبت‌هایش به مفید بودن این كتاب تاكید كرد و گفت: آنتونیو بارسلونا از جهان اسپانیایی‌زبان آثار متعددی درباره استعاره و مجاز دارد و به این دو در كنار هم نگاه می‌كند. 

افراشی در ادامه از محققان دیگر اسپانیایی‌زبان نام برد و آثار آن‌ها را برای مخاطب ایرانی قابل درك و ملموس خواند. 

تینا امراللهی، یكی ديگر از مترجمان كتاب، درباره كلیت مقالات این كتاب صحبت كرد و چرایی حذف برخی از آن‌ها را توضیح داد. وی گفت: مقاله‌های این كتاب به دو بخش تقسیم شده كه از بخش دوم پنج مقاله حذف شد. چهار مقاله حذف‌شده درباره ساختار زبان انگلیسی و گرامر این زبان بود و اگر ترجمه می‌شد برای بسیاری از مثال‌هایش نمی‌شد نمونه‌ای فارسی یافت. يک مقاله ديگر هم حذف شد چون عكس با كيفيت برای چاپ در كتاب در اختيار نداشتيم.

در توضیح این كتاب آمده است:‌ «نگارنده، نقطه نظرات خود درباره‌ برخی از این مسایل را در مقدمه و در مقاله‌ دیگری در این مجموعه طرح می‌کند اما لزوما سایر نویسندگان این مجموعه، این نظرات را قبول ندارند. نگارنده هم لزوما با تمام مسایلی که دیگران مطرح کرده‌اند توافق کامل ندارد. سعی شده در این مجموعه گوشه‌ای از تنوع دیدگاه‌ها نمایانده شود تا سرزندگی زبان‌شناسی شناختی حفظ گردد.»

كتاب «استعاره و مجاز با رویکردی شناختی» نوشته آنتونیو بارسلونا، با ترجمه فرزان سجودی، لیلا صادقی و تینا امراللهی، در 418 صفحه و از سوی نشر «نقش جهان» روانه بازار كتاب ایران شده است.

نشست نقد و بررسی كتاب «استعاره و مجاز با رویکردی شناختی»، دیروز سه‌شنبه، 11 بهمن ماه، در مركز فرهنگی شهر كتاب برگزار شد.