به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست فرزانگان مهر (حضور دیرپای فرزانگان ایرانی در اروپا) از سوی سرای ایرانشناسی با همکاری انجمن ایرانی تاریخ به مناسبت هشتصد و پنجاهمین سال آرامش فرزانگان ايراني در كلن آلمان، چهارشنبه 17 دی‌ماه در ساختمان آرشیو ملی کتابخانه ملی برگزار شد.

در این نشست دکتر محسن جعفری‌مذهب، عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، دکتر شهرام یوسفی‌فر، عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پروفسور کارلو چرتی، رایزن فرهنگی سفارت ایتالیا در تهران، دکتر کاظم میقانی، استاد تاریخ دانشگاه تربیت معلم و دكتر رافائل موریللو، اسلام‌پژوه ایتالیایی سخنرانی کردند.

در نشست فرزانگان مهر، جعفری مذهب علاوه بر سخنرانی، دبیری نشست را نیز به عهده داشت. در این نشست سخنرانان به بررسی ردپای مجوسان در زمان تولد حضرت مسیح تا 850 سال پیش با تکیه بر منابع تاریخی و فرهنگ عامه و نقوشی که در کلیساها برجای مانده، پرداختند.

نمایشنامه که سارتر با محور یک مجوس نوشت
 
دكتر رافائل موریللو، پژوهشگر ایتالیایی تاریخ اسلام با اشاره به جشن مجوسان در فرانسه گفت: در این کشور مجوسان در قالب یک نمایشنامه نقش دارند، اگرچه فرانسه یک کشور لائیک است و جایگاه مسیحیت در آن کمرنگ است اما معمولا با صحبت از فرانسه همیشه پای ادبیات آن به میان می‌آید.
 
وی با تکیه بر نقش ژان پل سارتر، نویسنده فرانسوی اظهار کرد: من سراغ این فرد رفته‌ام زیرا می‌دانم جایگاه مهمی در فرانسه دارد و در ایران هم مشهور است اما شاید نظریه‌ای که من درباره وی مطرح می‌کنم تا کنون مورد توجه قرار نگرفته و آن این است که به نظر می‌رسد که سارتر یک مجوس است!
 
این اسلام‌پژوه دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: سارتر در جنگ جهانی دوم شرکت کرد. وی در بخش جالبی مانند آب و هواشناسی مشغول به کار شد که شغل مهمی در حطیه جنگ نبود و سوار بر بالن به تحقیق در آب و هوا پرداخت و به این صورت به ارتش کمک کرد و بعد از مدتی اسیر آلمان نازی شد و یک سال در اسارت نازی‌ها ماند.
 
موریللو افزود: سارتر در زمانی اسیر شد که هنوز اثری از وی منتشر نشده بود. در زمان اسارت و به هنگام جشن کریسمس وی به همراه برخی دیگر از اسرا تصمیم گرفتند که جشنی در بازداشتگاه برپا کنند. از سارتر خواستند که یک نمایشنامه بنویسد.
 
وی اظهار کرد: سارتر نمایشنامه‌ای با محور چهار شخصیت نوشت و جالب این‌که یکی از این چهار نفر یک نفر مجوس بود و جالب‌تر آن‌که نقش مجوس را خودش به عهده گرفت و نمایشنامه در 25 دسامبر (در زمان جنگ جهانی دوم) به خوبی اجرا شد. نمایشنامه‌ای که در فرانسه تا به امروز به آن توجه بسیاری نشده و حتی این اثر تا مدت‌ها چاپ نشد و بعدها تنها یکبار این اثر منتشر ‌شد. البته این نمایشنامه در ایتالیا، اسپانیا و مجارستان انتشار یافته است.
 
مجوسانی که از آنها با عنوان فرزانگان مهر یاد می‌کنیم
 
جعفری مذهب با اشاره به برخی مشترکات فرهنگی و تمدنی ادیان گفت: در بررسی روابط تمدنی بین ادیان استناد به برخی آیات سوره حضرت مریم در کتاب قرآن کریم که در انجیل لوغا نیز به همان شکل آمده را می‌توان فصل مشترک بین مسلمانان و مسیحیان در تولد حضرت مسیح دانست.
 
وی بیان کرد: ماه دی‌ماه با دو تولد مهر تقارن پیدا کرده نخست تولد مهر در شب یلدا و سپس تولد حضرت مسیح که خود پیام‌آورمهر است. عنوانی که برای این نشست انتخاب کردیم به دلیل تقارن این دو مهر و بررسی حضور ایرانیان در تاریخ مسیحیت به استناد برخی منابع کهن است که به زمان تولد حضرت مسیح برمی‌گردد. ضمن این‌که در همین ماه مهر امسال پیامبر مکرم اسلام نیز دیده به جهان گشوده است.
 
عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به روایت انجیل متی از تولد حضرت مسیح اظهار کرد: در زمان تولد حضرت مسیح ردپای چند مجوس در انجیل، برخی تابلوها و نقش کاشی‌های بعضی کلیساها در فلسطین، ایتالیا و کلیسای کلن دیده می‌شود، مجوسانی که شواهد حاکی از آن است که در قرن سوم می‌زیستند. نوع چهره و لباس آنها حکایت از ایرانی بودنشان دارد.
 
جعفری مذهب عنوان کرد: دنبال کردن روایت‌ها و آثاری از این مجوسان که نخست تعداد آنها مشخص نبود و با گذشت زمان و دقت در نوع لباس آنها نشانه‌های از ایرانی بودنشان پیدا شد. همچنین در روایت سریانی به نام این سه نفر لورنداد، گشتاسب و هرمز اشاره شده که اثر آنها را در کلیساهای بیت الحم، قسنطنیه و در پایان در کلیسایی در کلن آلمان پیدا می‌کنیم.
 
استخوان‌های سه مجوس که در کلیسا آرام گرفتند

وی با اشاره به سفر ملکه هلنا، مادر امپراتور کنسانتین که نقش مهمی در مسیحی شدن پسرش ایفا کرد، گفت: کنستانین شهر قسنطنیه را که قرار است پایتخت مسیحیت شود، بنا نهاد و ملکه در سفری به بیت الحم کوزه‌ای را که حاوی استخوان‌های سه مجوس است با خود به این شهر می‌برد.
 
عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ادامه داد: کوزه دربردارنده استخوان‌های مجوسان پس از مدتی به ایتالیا و پس از آن به حیاط کلیسایی در کلن منتقل شد و امسال 850 سالی است که اجساد آنها در این کلیسا آرام گرفته است. مجوسانی که ما از آنها با عنوان فرزانگان مهر یاد می‌کنیم.
 
وی با اشاره به روزنامه کاوه بیان کرد: در این روزنامه که در صد سال پیش از سوی برخی ایرانیان فرزانه که به آلمان گریخته بودند و با حمایت مالی این کشور منتشر می‌شد در تبریک میلاد مسیح به امپراتور آلمان در تبریک‌نامه‌ای که در شماره 18 و 19 این روزنامه منتشر شده به حضور فرزانگان مهر در زمان تولد مسیح اشاره شده است.
 
ترجمه‌های ضعیف ایرانیان از اناجیل

کاظم میقانی نیز با اشاره به اناجیل گفت: زمانی که به گذشته تاریخی ایران نگاه می‌کنیم می‌بینیم یکی از کتاب‌های مانی به نام «انجیل» است که وی این کلمه را برای بیان یک مطلب در سال 241.م به کار برده است. اناجیل داستان عظیمی دارد که در این نشست بخشی از آن مطرح است.
 
وی با اشاره به یک انجیلی که در دست داشت، اظهار کرد: در دست من انجیلی هست که بسیار ضعیف است و خود مسیحیان نیز به اناجیل قرن سه بعد از میلاد مانند اناجیل اسکندرانی، سینایی و یک نسخه واتیکانی بیشتر استناد می‌کنند.
 
استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه خوارزمی عنوان کرد: البته ایرانیان به تمام ادیان الهی به اندازه شأن و قدرتش کمک کردند، از همین رو دکتر محسن ثلاثی درباره خدمت ایرانیان به ادیان الهی کتابی به نام «جهان ایرانی و ایران جهانی» دارد، اگرچه پیش از وی، استاد نیرنوری در این زمینه پژوهش‌هایی قابل تاملی انجام داده است.
 
میقانی بیان کرد: مسیحیت یکی از ادیانی است که ایرانیان در آن ایفای نقش کردند و به تائید آن کمک رسانیده‌اند اما اینجا در منابع ردپای ایرانیانی است که در بدو تولد مسیح حضور داشته‌اند و به وی اظهار خدمت کرده‌اند. اگرچه در اناجیلی که موجود هست یک‌دستی گزارش تاریخی مشهود نیست البته در اینجا بنده به تحریف‌هایی که در آن رخ داده، اشاره‌ای نمی‌کنم.
 
بهترین انجیل ترجمه شده متعلق به پیروز سیار است

وی با اشاره به نارسایی ترجمه اناجیل در ایران ادامه داد: از این کتاب مقدس ترجمه‌های خوبی در ایران صورت نگرفته است اگرچه از دوره صفویه تا قاجاریه اناجیلی داریم که ترجمه شده و امروزه نیز ترجمه‌های تازه از آنها در دسترس است. به نظر بنده بهترین انجیلی که ترجمه شده متعلق به پیروز سیار است. ترجمه‌ای که بسیار دقیق و ظریف انجام شده که وی برای ترجمه به اناجیل دیگر نیز استناد کرده است.
 
استاد گروه تاریخ دانشکده ادبیات دانشگاه خوارزمی گفت: جلال الدین آشتیانی درباره ادیان کتاب‌هایی دارد که مطالعه آنها مفید است و یکی از سخنانی که وی در آثارش مطرح کرده، این است که ما در کتاب‌های تاریخی، نه کتاب‌های دینی مانند انجیل و تورات گزارش تاریخی از برخی ماجراها و رخدادهای برخی ادیان نداریم. اینجا باید پرسش‌هایی مطرح کرد که چرا این گزارش‌ها وجود ندارد؟ چرا مورخان به تحلیل و تفسیر برخی اتفاق‌ها نپرداخته‌اند؟

در این نشست شهرام یوسفی‌فر، رئیس انجمن ایرانی تاریخ ضمن خوشامد به حاضران ابراز امیدواری کرد که این گونه نشست‌ها که به شناسایی سابقه تمدنی بین ادیان کمک می‌کند با کیفیت بهتری در آینده برگزار شود.

پروفسور کارلو چرتی، رایزن فرهنگی سفارت ایتالیا در تهران نیز در این نشست تنها به توضیحات بسیار کوتاهی از فرزانگان مهر اکتفا کرد. در پایان این نشست نیز به پرسش‌های حاضران در جلسه پاسخ داده شد.