سال 1369 به روزهای پایانی خود میرسد و در این گزارش سعی شده است به صورت اجمالی به اتفاقات و حوادث خبرساز در این حوزه نگاهی داشته باشیم.
درگذشتگان
همانطور که اشاره شد، بخشی از این اتفاقات مربوط به درگذشت اهالی قلم بود. ما در سال 96 مولفانی چون امیرجلالالدین اعلم، اسماعیل رها، نازنین دیهیمی، حبیبالله چایچیان و ... را از دست دادیم. در ادامه به تعدادی از این اهالی قلم در حوزه ادبیات که در سال 96 درگذشتند، اشاره میکنیم.
علیاشرف درویشیان
روزهای اواسط پاییز 1396 برای علاقهمندان به ادبیات روزهای خیلی تلخی بود. علیاشرف درویشیان نویسنده محبوب و دردآشنای کشورمان روز 4آبان سال 96 در 76سالگی از دنیا رفت. درویشیان، ۳ شهریور ۱۳۲۰ در یک خانواده کارگری کُرد در محله آبشوران شهر کرمانشاه به دنیا آمد. شهری که بعدها یکی از معروفترین مجموعههای او به این اسم نامیده شد. او در سال ۱۳۳۷ دانشسرای مقدماتی را گذراند و سپس برای معلمی به روستاهای اطراف کرمانشاه و گیلانغرب رفت. در سال ۱۳۴۵ تحصیل در رشته ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران آغاز کرد و پس از دریافت مدرک کارشناسی، تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد در رشته روانشناسی تربیتی ادامه داد و همزمان در دانشسرای عالی تهران در رشته مشاوره و راهنمای تحصیلی به تحصیل پرداخت.
رمان سالهای ابری و مجموعه داستانهای از این ولایت، آبشوران، فصل نان و... از مشهورترین آثار درویشیان است.
کورش اسدی
از جمله اخبار بد سال 1396 درگذشت کورش اسدی نویسنده خوشقلم کشورمان بود. کوروش اسدی متولد سال ۱۳۴۳ در آبادان بود و در حوزه داستان کوتاه یکی از نویسندگانی به شمار میرفت که در آثارش نگاه و رویکردهای تازهای ایجاد کرده بود. او روز دوم تیر امسال در ۵۳ سالگی درگذشت. مجموعه داستان «باغ ملی» از این نویسنده برگزیده جایزه ادبی گلشیری شده بود. «کوچه ابرهای گمشده» اثر زندهیاد کورش اسدی در سال 96 برگزیده جایزه ادبی شیراز و از نامزدهای جایزه جلال آلاحمد بود و مورد توجه منتقدان و علاقهمندان به حوزه ادبیات قرار گرفت.
مدیا کاشیگر
ازدیگر حوادث خبرسازی که سال گذشته اتفاق افتاد، درگذشت مدیا کاشیگر نویسنده و مترجم کشورمان بود که پس از مدتی بستری بودن در بیمارستان روز 7مرداد در۶۱سالگی درگذشت. مدیا کاشیگر متولد سال ۱۳۳۵ بود. «خاطرههایی فراموششده از فردا»، «آخرالزمان»، «مرگ موریانه» و «اتاق تاریک» از جمله کتابهای منتشرشده به قلم این شاعر و نویسنده بود. او همچنین آثاری از آلبر کامو، آنتوان دو سنت اگزوپری، اوژن یونسکو و پل ریکور و... ترجمه و منتشر کرده بود.
کیومرث منشیزاده
از دیگر اخبار بدی که در سال گذشته کام اهالی ادبیات را تلخ کرد درگذشت کیومرث منشیزاده شاعر و طنزپرداز کرمانی بود که در ۷۹سالگی در بیمارستان فیروزگر تهران درگذشت. منشیزاده در سال ۱۳۱۷ شمسی در جیرفت متولد شد. دوره تحصیلات ابتدایی و دبیرستانی را در زادگاهش به پایان رساند و پس از مهاجرت به تهران و موفق به کسب لیسانس در رشته اقتصاد از دانشکده حقوق شد. بعد از آن نیز به آمریکا رفت و تحصیلات خود را در زمینه ریاضیات و فیزیک اتمی دنبال کرد. پس از پایان تحصیلات به ایران بازگشت و در سازمان برنامه و بودجه به کار پرداخت. منشیزاده با توجه به تحصیلاتش توانست اعداد و نشانههای ریاضی را در شعرهایش وارد و اشعار ماندگاری ثبت کند. از منشیزاده تاکنون کتاب سفرنامه مرد مالیخولیایی رنگ پریده، کتاب قرمز تر از سفید و... به چاپ رسیده است.
فیروز زنوزیجلالی
فیروز زنوزیجلالی نویسنده و مدرس داستاننویسی متولد 1329 بود که مدتها با بیماری سرطان دست و پنجه نرم میکرد و سرانجام بر اثر سرطان ریه، 5اردیبهشت امسال در ۶۷ساگی از دنیا رفت. رمانهای «مخلوق»، «قاعده بازی» و «برج ۱۱۰» و مجموعه داستانهای «سالهای سرد»، «خاک و خاکستر»، «روزی که خورشید سوخت»، «مردی با کفشهای قهوهای»، «اسکاد روی ماز ۵۴۳»، «حضور» و «سیاه بمب» از آثار بهجامانده او هستند. این نویسنده در سال ۱۳۸۷ جایزه ادبی جلال آلاحمد را برای رمان قاعده بازی دریافت کرد.
راهاندازی پایگاه تخصصی نقدوبررسی شعر و داستان
موضوع دیگری که در سال گذشته نویدبخش اتفاقاتی خوب در حوزه ادبیات بود، راهاندازی اولین پایگاه تخصصی نقدوبررسی شعر برای هدایت فنی شاعران جوان توسط استادان این فن بود. این پایگاه با هدف ایجاد شرایط یکسان و برابر نقد و بررسی شاعران نقاط مختلف کشور و بهره گیری از نفوذ دنیای در میان نسل جوان ایجاد شده است. سازوکار این پایگاه اینگونه است که شاعران جوان استانهای مختلف کشور که امکان حضور در دورههای آموزشی تخصصی شعر بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان با عنوان «کلک خیال» را ندارند، میتوانند بدون محدودیت زمانی، مکانی و حجم آثار ارسالی، اشعار خود را در بوته نقد استادان شعر قرار دهند. از جمله منتقدان این پایگاه تخصصی میتوان به اسماعیل امینی، عبدالجبار کاکایی، محمدکاظم کاظمی، حمیدرضا شکارسری و... اشاره کرد.
همچنین پایگاه نقد داستان از ۳۱ شهریور سال 96 افتتاح شد و همان ساز و کار پایگاه نقد شعر را در حوزه داستان دارد. احسان رضایی سردبیر این پایگاه است و کاوه فولادینسب، رامبد خانلری، محمدرضا شرفی خبوشان، امیلی امرایی، نازنین جودت، احسان عباسلو و بهاءالدین مرشدی منتقدان این پایگاه هستند.
داریوش شایگان به کما رفت
یکی از اخبار تاسفبرانگیز که در سال 96جامعه ادبی و علاقهمندان به فلسفه را در کشورمان اندوهناک کرد، خبر سکته مغزی داریوش شایگان و به کما رفتن او بود. داریوش شایگان تنها چند روز پس از رونمایی از آخرین اثرش، در اوایل بهمنماه بر اثر سکته مغزی به بیمارستان منتقل شد و پس از گذشت بیش از یک ماهونیم هنوز از کما خارج نشده است. شایگان متولد سال ۱۳۱۴ در تهران است. او در کودکی به مدرسه کاتولیک «سنلویی» که دروسش به زبان فرانسه تدریس میشد رفت. بعد از آن برای تحصیل به خارج از کشور رفت و با اخذ درجه دکترا در رشته هندشناسی در سال ۱۳۴۷ به ایران بازگشت و به تحقیقات خود درباره ادیان بهویژه ادیان هندی ادامه داد که حاصل آن کتابی دوجلدی بود به نام «ادیان و مکتبهای فلسفی هند» که از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شد. شایگان پیش از آن دیدگاههای نظریاش را در کتاب «آسیا در برابر غرب» منتشر کرده بود که همچنان از کتابهای مهم در حوزه اندیشه معاصر ایرانی است. او همچنین چند سال بعد کتاب «بتهای ذهنی و خاطرههای ازلی» را منتشر کرد. شایگان امروز در 82سالگی در کمای عمیق به سر میبرد.
انتشار مثنوی معنوی محمدعلی موحد
تصحیح محمدعلی موحد از مثنوی معنوی به زعم غالب مولاناپژوهان از نظر وثوق و اعتماد به تصحیح نیکلسون پهلو میزند، تصحیحی که به گفته استاد موحد سالها از او وقت برده است. این استاد برجسته و مولاناپژوه در روز رونمایی از این کتاب گفته است: من با کمالفروتنی بهعنوان شاگرد نیکلسون آمدهام تا راه او را ادامه دهم و تلاشهایش را کامل کنم؛ چراکه ما ابتدا باید متن را تصویب کنیم و بعد از آن به محتوا بپردازیم. به اعتقاد من نیکلسون کار معجزهآسایی انجام داده است. او با اینکه به ایران سفر نکرده بود، فارسی را از طریق کتاب آموخته و بعد از آن نسخهها را شناسایی و تهیه کرده و دست به یک کار بزرگ زده است. انتشار تصحیح دیوان مثنوی معنوی یکی از اتفاقات مهم ادبی در سال 96 بود.
نخستین جشنواره ملی شعر جامعه پزشکی
در سال 96 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای شناخت و ارج نهادن به پزشکان و شاغلان مرتبط با علوم پزشکی که در عرصه شعر هم فعالیت میکنند، جشنواره نبض واژهها را برگزار کرد. این جشنواره از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای شناخت و ارج نهادن به پزشکان و شاغلان مرتبط با علوم پزشکی اعم از دانشجویان، پرستاران و ... رخ داد که درعرصه شعر هم دستی بر آتش دارند داوران این جشنواره در بخش کلاسیک غلامرضا طریقی، بهروز یاسمی و محمدرضا شالبافان و در بخش شعر نو هرمزعلیپور، گروس عبدالملکیان و مهرنوش قربانعلی بودند، همچنین داوران بخش ترانه عبدالجبار کاکایی، اهورا ایمان و کامران رسولزاده بودند. اختتامیه این مراسم به یاد افشین یداللهی شاعر و پزشک فقید کشورمان برگزار شد.
شکل گیری انجمن صنفی داستاننویسان تهران
انجمن صنفی کارگری داستاننویسان تهران در راستای فقدان نهادی برای پیگیری دغدغههای صنفی داستاننویسان ایرانی که همواره از بزرگترین حسرتهای نویسندگان ما بوده است شکل گرفت و اصلیترین هدف آن حمایت از داستاننویسی بهعنوان یک شغل است. مواردی همچون حمایت ساختاریافته و صنفی از داستاننویسان، پیوستن به قانون کپیرایت جهانی، مشارکت با ناشران در تدوین قراردادهای نشر آثار، جلوگیری از سرقتهای ادبی، هدایت دولت در جهت شفافسازی موانع انتشار و حمایت از منافع نویسندگان در عرصههای دیگر از جمله وظایف و اهداف این انجمن برشمرده شده است. در روز دوم بهمن با حضور اعضای این انجمن جلسه ای در خانه هنرمندان برگزار شد.
جایزههای ادبی و حواشی آن!
سال گذشته سال پرباری برای جوایز ادبی بود. هرچند به طبع با حواشی زیادی روبهرو بود، اما اعتبار و رونق بیشتر جوایز ادبی دولتی به نسبت سالهای گذشته و افزایش جوایز ادبی خصوصی و اضافهشدن جوایزی چون احمد محمودو پرراس از اتفاقاتی بود که میتوان آنها را به فال نیک گرفت.
صف خرید کتاب
یکی دیگر از اتفاقاتی که برای اهالی ادبیات و دوستداران کتاب جذاب بود، مشاهده صفکشیدن مردم برای خرید کتاب بود. در اواخر سال 96 کتاب «رهش» رضا امیرخانی و «عشق و چیزهای دیگر» اثر مصطفی مستور منتشر شدند و در روز رونمایی با استقبال فراوان مخاطبان مواجه شدند. این ماجرا باعث شد تا پس از مدتها ما شاهد تصویر صف کشیدن مردم برای خرید کتاب با امضای نویسنده محبوبشان باشیم.
نظر شما