به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، می‌توان گفت که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران قدیمی‌ترین تشکل‌ حوزه نشر در کشور ما به شمار می‌آید؛ تشکلی که در طول سال‌ها فعالیت صنفی توانسته است اقدامات و برنامه‌های مختلفی را دنبال کند.
 
طبق آخرین آماری که بر روی سایت اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران قرار دارد(تا پایان مهرماه)، 451 ناشر مکتوب، 14 دفتر پخش، 134 ناشر-کتابفروش، 583 کتابفروش و 52 فعال حوزه کارت و پوستر در این اتحادیه عضویت دارند.
 
این اتحادیه امسال بنا دارد بعد از برگزاری انتخاباتی که اواسط دی ماه امسال برگزار خواهد شد، شصتمین سالگرد خود را جشن بگیرد؛ شش دهه فعالیت صنفی در بزرگترین تشکل‌ صنفی حوزه نشر که نظیر آن در شهرهای دیگر نیست و حتی بسیاری از کشورهای خارجی نیست.
 
باید اذعان کرد که صنعت نشر در کشور ما  هنوز هم به شکل سنتی اداره می‌شود؛ از قیمت‌گذاری روی کتاب تا روش‌های توزیع و فروش. اما اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با امکانات محدود خود طی سال‌های اخیر تلاش کرده بخش آموزش را تقویت کند. البته هنوز هم شکل مدیریت سنتی بر این صنعت غالب است و کمتر ناشر، کتابفروش یا موزعی را می‌توانیم ببینیم که به رویکردهای نوین و استفاده از فضاهای جدید، همچنین فناوری‌ها توجه کند.
 
پنج کمیسیون در اتحادیه فعال هستند که عبارت‌اند از کمیسیون‌های آموزش، حل اختلاف، بازرسی، فنی و رسیدگی به شکایات حقوقی و هر یک از آن‌ها به صورت روزمره کارهای خود را دنبال می‌کنند.
 
طبق آخرین آمار، 75 درصد صنعت نشر کشور در تهران متمرکز شده و سهم بقیه مناطق 25 درصد است. پس طبیعی است که در این فضا اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران یکی از ساماندهی‌شده‌ترین تشکل‌های صنفی در حوزه نشر به شمار بیاید که تلاش می‌کند بسیاری از حقوق دست‌اندرکاران این بخش را تامین کند.
 
هرچند اتحادیه‌های دیگری در استان‌های دیگری همچون قم، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی نیز در زمره تشکل‌های صنفی نسبتا فعال در حوزه نشر به شمار می‌آیند اما در میان همه آن‌ها، اتحادیه تهران قوی‌تر و قدرتمندتر از مابقی است که حجم زیادی از ناشران و کتابفروشان و موزعان را در دل خود جای داده و می‌تواند محوریت تشکیل اتحادیه سراسری و کشوری را بر عهده بگیرد؛ اتحادیه‌ای که تمام ناشران و کتابفروشان را پوشش دهد و آن‌ها را از مزایای حضور در یک تشکل صنفی بهره‌مند سازد؛ ایده‌ای که سال‌ها است درباره آن صحبت می‌شود اما تا عملی شدن فاصله زیادی دارد.
 
73 عضو جدید در سال 97
مطابق با اطلاعات موجود، 73 پروانه کسب از ابتدای سال 1397 تا پایان آذر ماه امسال در دایره صدور پروانه کسب اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران صادر شده است. این پروانه‌ها در حوزه‌های مختلف ناشر-کتابفروش، کتابفروش و نشر مکتوب بوده که از میان این پروانه‌ها 13 ناشر-کتابفروش، 17 کتابفروش و 43 نشر مکتوب بوده است.
 
همچنین 59 پروانه کسب نیز شامل 6 ناشر-کتابفروش، 31 کتابفروش و 22 نشر مکتوب در این بازه زمانی تمدید شده‌‌اند.


 
از نصرالله سبوحی تا آموزگار
اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به شکل رسمی و در یک قالب صنفی در سال 1337 فعالیت خود را آغاز کرده و مرحوم نصرالله سبوحی؛ مدیر کتابفروشی مرکزی نخستین رئیس این اتحادیه معرفی شده است. 2 سال پس از شکل‌گیری اتحادیه، دومین دوره‌ انتخابات در سال ۱۳۳۹ کلید خورد و مرحوم حاج‌محمد‌علی ترقی ریاست اتحادیه را به عهده گرفت.
 
سال ۱۳۴۲ هم‌زمان با سومین دوره‌ انتخابات، مرحوم حاج‌محمد رمضانی؛ مدیر کتابفروشی کلاله خاور و مدیر مجله شرق ریاست اتحادیه را به عهده گرفت. از جمله نقاط قوت این دوره، آن بود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتشار کتاب‌های درسی کلاس پنجم و ششم ابتدایی آن زمان و تمامی کتاب‌های درسی متوسطه را به این اتحادیه واگذار کرد.
 
در چهارمین و پنجمین دوره‌ انتخابات اتحادیه، بار دیگر به ترتیب مرحوم نصرالله سبوحی و حاج‌محمد‌علی ترقی به عنوان رئیس اتحادیه و در دوره‌ ششم جواد اقبال به ریاست اتحادیه انتخاب شد. در این دوره فعالیت‌های اتحادیه گسترش یافت و شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان به همت سید کاظم سعیدی تشکیل شد.
 
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، از طرف کمیته‌ امور صنفی امام خمینی(ره) به طور موقت به مدت سه سال علی محمدی‌‌اردهالی ریاست اتحادیه را عهده‌دار شد و در سال ۱۳۶۱ در دوره هفتم پس از انتخابات علی محمدی‌اردهالی به سمت ریاست اتحادیه انتخاب شد.
 
در سال ۱۳۷۵ هم‌زمان با انتخابات دوره‌ نهم اتحادیه، داود شیرازی؛ رئیس اتحادیه شد و هشت سال یعنی دو دوره در این سمت باقی ماند، همزمان با یازدهمین دوره انتخابات در سال 1385 حسن کیائیان که پیش از آن به مدت هشت سال دبیر اتحادیه بود تا سال 1389 به عنوان رئیس از سوی صنف انتخاب شد.
 
در سال 1389 نیز نادر قدیانی؛ مدیر انتشارات قدیانی سکان ریاست اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران را بر عهده گرفت و تا سال 1393 در این سمت بود و از سال 1393، محمود آموزگار؛ مدیر نشر و کتابفروشی آمه این مسئولیت را بر عهده گرفت که تا کنون ادامه دارد.  
 
آخرین اقداماتی که انجام شده
از زمانی که هیات مدیره سیزدهم اتحادیه ناشران و کتابفروشان روی کار آمد، اقدامات مختلفی در این تشکل صنفی پیگیری شد؛ فعالیت‌هایی مثل برخورد با کتاب‌های غیرمجاز و قاچاق، تشکیل کارگروه حمایت از حقوق نشر با همکاری اداره کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مقابله با اقداماتی مثل تکثیر غیرقانونی کتاب‌ها که به شناسایی و کشف چندین مغازه و انبار منجر شده است.
 
از دیگر اقداماتی که در استمرار دیگر فعالیت‌های اتحادیه ناشران و کتابفروشان پیگیری شد می‌توان به پیگیری مباحث بیمه ناشران و کتابفروشان، معافیت‌ مالیاتی، طرح کاربری فرهنگی و... اشاره کرد که هر یک از این نکات نتایج نسبتا خوبی را به همراه داشته است.
 
همچنین برای حمایت از کتاب و کتابفروشی و تسهیل در امور فرهنگی، تفاهمنامه‌ای بین اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با شورای شهر و شهرداری‌های مناطق 6 و 11 منعقد شده است که بر اساس آن ساماندهی و حمایت از کتاب و کتابفروشی و تسهیل در امور فرهنگی در این دو منطقه همسو با احیای بافت فرهنگی و ایجاد شریان اصلی برای ترویج علم و دانش عمومی و ترغیب کسبه گذرهای خیابان‌های انقلاب و کریم‌خان به فعالیت در حوزه فرهنگی است.
 
از سوی دیگر و در ادامه رویه واسپاری صنعت نشر به اصناف، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی سال‌های اخیر تلاش کرده است بسیاری از امور مختلف نشر را به فعالان و دست‌اندرکاران این حوزه واگذار کند. به نظر می‌رسد با این اقدامات، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و دیگر تشکل‌های صنفی از سایه خارج شده‌اند.
 
هرچند در زمینه واسپاری یک‌سری از کمیته‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به تشکل‌های صنفی طی دو سال اخیر کشمکش‌‌های زیادی بین صنف وجود داشته است اما آنچه در این میان اهمیت دارد و مهم جلوه می‌کند این است که اتحادیه ناشران نقش پررنگی در این زمینه داشته است.
 
در انتظار انتخابات 
اکنون اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، هیات مدیره‌ای هفت نفره دارد و محمود آموزگار؛ مدیر انتشارات و کتابفروشی آمه به عنوان رئیس اتحادیه، محمدرضا توکل صدیق؛ مدیر نشر صابرین به عنوان نایب رئیس اول، مسعود پایدار داریان؛ مدیر انتشارات نشر کتاب دانشگاهی به عنوان نایب رئیس دوم از جمله در راس هیئت رئیسه آن فعالیت دارند.
 
همچنین هومان حسن‌پور؛ مدیر انتشارات آریابان به عنوان خزانه‌دار، محمدمهدی فخری‌زاده؛ مدیر انتشارات روزنه‌کار به عنوان دبیر، سیدعباس حسینی‌نیک؛ مدیر انتشارات مجد به عنوان بازرس اتحادیه و یحیی دهقانی؛ مدیر نشر مبتکران و فتح‌الله فروغی؛ مدیر انتشارات شورا به عنوان اعضای هیات مدیره منتخب ناشران در سیزدهمین دوره انتخابات اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران شدند.
 
مرتضی احمد آخوندی، فرهاد تیمورزاده و زهره حسین‌زادگان نیز به عنوان اعضای علی البدل اتحادیه هستند و مهدی صادقی‌صادق‌آبادی به عنوان بازرس علی البدل اتحادیه ناشران و کتابفروشان در سال 93 انتخاب شد.
 
اما برای حضور در انتخابات هیات مدیره اصلی ۳۸ نفر داوطلبT ثبت‌نام کرده‌اند که در انتخابات پیش رو با یکدیگر رقابت خواهند کرد. در ترکیب هیات مدیره اتحادیه، همچنان هفت نفر حضور خواهند داشت و سه نفر نیز به عنوان اعضای علی‌البدل انتخاب خواهند شد.

آخرین خبرها حاکی از این است پرونده افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند اکنون در مرحله بررسی‌های مختلف از جمله اعتبار پروانه کسب داوطلبان از سوی اتاق اصناف ایران است. زمان برگزاری انتخابات نیز منوط به تایید نامزدها از سوی اتاق اصناف است اما پیش‌بینی شده این رویداد در دی‌ماه محقق شود. 
 
چهره مردانه نشر تغییر می‌کند؟
یکی از نکات قابل توجه در ترکیب هیات مدیره دوره‌های مختلف اتحادیه ناشران و کتابفروشان حضور کمرنگ زنان در آن است. طبق آمار غیررسمی حدود یک هزار زن در کشور پروانه نشر دارند که از میان آن‌ها حدود 400 زن با پروانه خود کار می‌کنند و از دیگر پروانه‌ها وابستگان آن‌ها مثل همسر، فرزند، پدر و برادر آن‌ها مشغول کار هستند.
 
 آمار دقیقی از تعداد زنان ناشر در کشور وجود ندارد اما دو تشکل در این زمینه فعالیت می‌کنند که یکی انجمن فرهنگی زنان ناشر است و دیگری انجمن صنفی کارفرمایی زنان ناشر که هر یک از این انجمن‌ها جمعی از زنان را در خود جای داد‌ه‌اند.
 
نگاهی به ترکیب هیات مدیره اخیر اتحادیه نشان می‌دهد زهره حسین‌زادگان به عنوان عضو علی‌البدل هیات مدیره اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران است و از دو تشکلی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، نماینده‌ای نیست و شاید بتوان یکی از اشکالات اصلی ترکیب هیات مدیره دانست.
 
طبق آخرین اطلاعات خبرنگار ایبنا، حدود پنج نفر از زنان ناشر که در انجمن صنفی عضویت دارند یا از دیگر زنان ناشر هستند، برای حضور در هیات مدیره و سمت بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان ثبت‌نام کرده‌اند.
 
باید صبر کرد تا فهرست نامزدهای تاییدی اتاق اصناف منتشر شود تا مشخص شود آیا در میان اسامی تایید شده نام زنان ناشر هم وجود خواهد داشت یا خیر.