خبرگزاری کتاب ایران در گزارشی به بررسی روند تالیفات کتاب در این عرصه در نشر کشور پرداخته و همچنین جای خالی نکاتی که باید مردم دز این عرصه بداند را پر رنگ جلوه داده است.
مهدی کلاهی؛ عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و کارشناس حوزه های اجتماعی-محیط‌زیستی در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره معضلات تالیف و کمبودهایی که در این زمینه درنشر کشور وجود دارد گفت: در نشر کتاب‌های محیط زیستی چند مشکل عمده وجود دارد که معضلات موجود این مجموعه را در چند قسمت می‌توان تقسیم‌بندی کرد.
کلاهی گفت: دانشمندان باید کاری کنند تا مردم بدانند محیطزیست مال آنها است. به عقیده من اولین کار این است که ادبیات اجتماعی را در محیطزیست بگنجانیم و آن را در کتاب‌ها انعکاس دهیم. در کل استقبال دانشگاهی در حمایت از چنین محققان و نویسندگانی بسیار کم است؛ یعنی اگر فردی کتابی بنویسد که با زبان عمومی به انتقال دانش محیطزیست بپردازد چندان حمایت نمی‌شود و امتیازات خوبی هم در دانشگاه‌ها برای این کتاب‌ها در نظر گرفته نمی‌شود؛ به همین دلیل دانشگاهیان ترجیح می‌دهند همان کتاب‌های خشک علمی را به نگارش دربیاورند در اصل دانشمندان محیط‌زیستی هنوز سر ذوق نیامده‌اند.
این کارشناس در عرصه اجتماعی محیطزیست گفت: مورد دیگری که اهمیت دارد، حساسیت موضوعی در این دانش علمی است. برخی موضوعات در محیطزیست هستند که اجازه نوشتن درباره آنها برای نویسندگان وجود ندارد. ما نتوانسته‌ایم بینش محیط‌زیستی را عمومیت دهیم.
وی با اشاره به لزوم وجود برخی موضوعات محیط‌زیستی در کتاب‌ها گفت: به عقیده من نباید دانش علمی را به جامعه تزریق کنیم، در واقع خشک بودن دانش علمی باعث می‌شود مردم از علم گریزان باشند؛ دانشمندان باید بینش علمی برای مردم بازتاب دهند. بینش محیط‌زیستی درباره روابط و مدل‌های گوناگون صحبت نمی‌کند، بلکه موضوعات را به زبان ساده‌تر و دانش را به شکل بینش به خوانندگان انتقال می‌دهند تا فرد مطلب را از آن خود کند.
کلاهی ادامه داد: این موضوعات می‌توانند مخاطرات زیست‌محیطی یا نوع رفتارهای مردم با محیطزیست باشد. به عقیده من و بر اساس تجربه‌های کشورهای موفق باید با زندگی عادی مردم محیطزیست را پیوند داد. مردم نیاز دارند اطلاعاتی بگیرند که بتوانند آنها را به کار گیرند و نسبت به محیطزیست حساس شوند.
اعتمادی بی‌بنیان از سوی مردم
یکی دیگر از موضوعات حائز اهمیت در محیطزیست اعتماد مردم به دولت‌مردان در امر حفاظت از آن و سیاست زدگی این مقوله مهم است. در ادامه مسعود باقرزاده کریمی؛ سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در سازمان محیطزیست در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره مهم‌ترین موضوعاتی که درباره محیطزیست باید به مردم گفت تاکید کرد: اصلی‌ترین بحثی که باید درباره محیطزیست به مردم گفت این است که محیط زیست یک مقوله اخلاقی است. در واقع محیطزیست یک مسئولیت اجتماعی است که همه آحاد مردم باید آن را بپذیرند. برای مثال در پروژه‌هایی مانند راه و سد‌سازی پیمانکاران هزینه فایده را حساب می‌کنند؛ در حالی که در این محاسبات اصلا سود و زیان محیط‌زیستی را به حساب نمی‌آورند. این مسئولیت دولت‌ها است که به خسارات و منافع محیطزیست حسابرسی کنند؛ مردم هم اطلاعاتی در این زمینه ندارند و دولت‌ها را امین خود در حفظ محیط زیست می‌دانند.
این کارشناس گفت: این مسئولیت اخلاقی و اجتماعی را دولت‌ها بر عهده گرفته‌اند؛ چراکه پیمانکاران نمی‌خواهند هزینه خود را زیاد کنند. برای نمونه یکی از دلایل اصلی سیلابی که در استان گلستان رخ داد در نتیجه کم عرض بودن پل‌ها بود که عرض کم پل‌های ساخت جدید با اینکه هزینه کمی برای ساخت به خود اختصاص داده بود اما همین امر باعث شد که این مخاطره رخ دهد.
باقرزاده کریمی با اشاره به جدایی سیاست از محیطزیست گفت: مقوله بعدی که باید در کتاب‌ها و محتوای رسانه‌ها درج کرد، سیاست در محیطزیست است. بشر در مقوله جهانی، کشورها محیطزیست را هم قربانی سیاست‌زدگی‌های خود کرده‌‌اند. چراکه سیاستمداران محیطزیست را آلت دست خود می‌دانند.
تصمیم خطرناک بشر
این کارشناس افزود: در حال حاضر دانشمند زنده دنیا بیش از کل دانشمندان فوت شده در طول دنیای بشریت هستند، پس ما در علم مشکل نداریم اما در اخلاقیات دچار کمبود هستیم و مسئله بسیار مهمی که مطرح است این است که نظام خلقت بر اساس تنوع زیستی چیده شده است که دارای راهبردی برای تعالی خود است و نظام طبیعت این راهبرد را برای خود انتخاب کرده است. در اصل همین تنوع زیستی طبیعت را نجات خواهد داد. نظام سرمایه‌داری درست برعکس تنوع‌زیستی عمل می‌کند و به دنبال یکسان‌سازی است. این امر برای هر آنچه که فکرش را بکنید بسیار مضر است. این نظام سرمایه‌داری از مفهوم دهکده‌جهانی سواستفاده می‌کنند و می‌خواهد این تنوع را از بین ببرد. این در اجتماع و فرهنگ تمامی کشورها هم جاری شده است. در حقیقت خطرناک‌ترین تصمیمی است که بشر برای خود گرفته است متاسفانه کشورهایی مانند ما که دکترین ویژه برای تحلیل این روند‌ها در کشورشان در این زمینه ندارند مجبور هستند این یکسان‌سازی‌ها را بپذیرند و در این زمینه گام بردارند شاید خودشان هم نخواهند. در واقع فانتزی‌های ما یک‌دست شده است و این خطرناک‌ترین تفکر برای محیطزیست جهانی است.
توسعه و فقز در یک کفه ترازو
وی درباره اهمیت محیطزیست در معضلات کنونی بشر گفت: از پیامد‌های نظام سرمایه گذاری و یکسان‌سازی‌ها این است که بشر به بالاترین حد توسعه یافتگی رسیده است اما بیشترین میزان فقر را هم تجربه کرده است که قطعا ریشه در مسائل زیست‌محیطی دارد. بسیاری از معضلات ریشه در محیطزیست دارد متاسفانه بخش عمده تروریست، فقز و مهاجرت‌های اقلیمی هم ریشته در این مولفه دارد و مهم‌ترین گمشده بشر توجه تنوع محیط‌زیستی است.
به گفته باقرزاده کریمی و به مناسبت روز جهانی محیطزیست مردم باید بدانند که امروزه ما یعنی بشر امروزی در گردونه بدی گیر افتاده است. مسئولیت یکایک مردم در این زمینه مهم است و باید عملکرد درستی داشته باشیم.
وی فرهنگ‌سازی را اصلی‌ترین عامل موثر در بهبود وضعیت محیز‌زست دانست و اظهار کرد: روند تخریب در کشور ما بیداد می‌کند که در هر زمینه‌ای از محیطزیست می‌توان آن را دید. بخش مهم‌تر ایجاد فرهنگ‌سازی و فرهنگ رسانه است که بتوان با بهره‌گیری از آن مردم اطلاعات درستی به مردم داد؛ ژاپنی‌ها تجربه بسیار موفقی در این زمینه دارند. آگاهی جامعه از هر روشی به ویژه کتاب می‌تواند تاثیرگذار باشند؛ در کل جای خالی تمام مولفه‌های گفته شده در کتاب‌ها حس می‌شود.
نظر شما