خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در سمنان - محمود بانی: هفدهمین نمایشگاه کتاب استان سمنان پس از 6 روز فعالیت در سالن غدیر این شهر، شامگاه روز دوشنبه 2 دیماه به کار خود پایان داد. برخی از ناشران و غرفه‌داران حاضر در نمایشگاه امسال، در گفت‌وگوهایی جداگانه با ایبنا، نظرات خود را درباره کیفیت این رویداد و البته گلایه‌ی‌شان را از کاستی‌های آن با ما در میان گذاشتند.
مهرنوش جواهری، مسئول نشر یوبان که در حوزه رمان، داستان و روانشناسی فعالیت می‌کند، در این باره گفت: متاسفانه استقبال مردم از نمایشگاه کتاب سمنان نسبت به پارسال بسیار ضعیف بود که این خود نشات گرفته از علل و عوامل مختلفی است. یکی از آنها تبلیغات ضعیف ازسوی برگزارکنندگان بود.
مکان برگزاری نمایشگاه اصلا مناسب نبود
وی با بیان اینکه متاسفانه در کشور ما مطالعه جز اولویت‌های اول مردم نیست، افزود: حتی در نهادی مثل آموزش و پرورش نیز جا نیفتاده که مطالعه کتاب به عنوان اولویت اول دانش آموزان و جوانان ما باشد.
این ناشر با بیان اینکه مخاطبان ما اکثراً جوانان و افراد بالای ۲۰ سال هستند، بیان کرد: مکان برگزاری نمایشگاه اصلا مناسب نبود و به دلایلی مانند سرما و نبود امکانات کافی استقبال چندانی هم از آن صورت نگرفت؛ هر چند شاید با توجه به اینکه اصل مکان نمایشگاه در مرکز شهر قرار داشت، نتوان ایرادی به آن وارد کرد.
وی با بیان اینکه متاسفانه در کشور ما مطالعه جز اولویت‌های اول مردم نیست، افزود: حتی در نهادی مثل آموزش و پرورش نیز جا نیفتاده که مطالعه کتاب به عنوان اولویت اول دانش آموزان و جوانان ما باشد.
این ناشر با بیان اینکه مخاطبان ما اکثراً جوانان و افراد بالای ۲۰ سال هستند، بیان کرد: مکان برگزاری نمایشگاه اصلا مناسب نبود و به دلایلی مانند سرما و نبود امکانات کافی استقبال چندانی هم از آن صورت نگرفت؛ هر چند شاید با توجه به اینکه اصل مکان نمایشگاه در مرکز شهر قرار داشت، نتوان ایرادی به آن وارد کرد.
وی به مشکل دیگری پیرامون ساعت کاری نمایشگاه اشاره و بیان کرد: ساعت کاری نمایشگاه که از ساعت 9 الی 12 و 16 تا 21 شب بود، وقفه‌ای در کار مراجعان به وجود می‌آورد هرچند استقبال شهروندان در عصر بیشتر از صبح بود.
جواهری با اشاره به اینکه تبلیغات برای نمایشگاه، حداقل کاری بود که مسئولان آن می‌توانستند انجام دهند، گفت: بسیاری از مردم از طرح‌های عیدانه، پاییزه و تابستانه کتاب اطلاعی ندارند و متاسفانه مسئولان نیز برای این امور ارزش چندانی قائل نیستند.
وی ضمن اذعان به افزایش قیمت کتاب در ماه‌های اخیر، آن را موجب آزار و اذیت اهالی یار مهربان توصیف کرد و افزود: افزایش قیمت بنزین و هزینه‌های بالای حمل و نقل هم بر این معضل افزوده است.
مسول انتشارات یوبان گفت: به نظر من تخفیف‌ها فقط اسم‌شان تخفیف است؛ وقتی روی کتابی که قیمت آن ۱۰۰ هزار تومان شده،۲۰ یا نهایت ۳۰ درصد تخفیف می‌گذاریم، کار چندان شاقی انجام نداده‌ایم؛ مردم که مانده ۲۰ یا ۳۰ درصد تخفیف نیستند!
جواهری با بیان اینکه ما از روز اول خودمان عین کارگرها شروع به کار کردیم تا غرفه‌مان را بچینیم در صورتی که نباید اینگونه می‌شد و ما وقت خود را صرف این امور می‌کردیم، گفت: بازدیدهای گروهی از نمایشگاه باید بر اساس اصولی باشد؛ اینکه هر روز تعدادی دانش‌آموز و کودک دبستانی را از مدارس به نمایشگاه کتاب بیاوریم، اگرچه شاید لازم باشد اما کافی نیست و آموزش‌ها باید بجا و اصولی باشد.
ساعت کاری نمایشگاه اصلا مناسب نبود
سیده‌الهه صفاپرست مسئول انتشارات صبح سحر نیز که از شهرستان گرمسار در نمایشگاه کتاب سمنان شرکت کرده بود، گفت: با توجه به اوضاع و احوال فروش روزانه کتاب در گرمسار، فروش ما در نمایشگاه کمی بهتر بود. نکته دیگر اینکه به‌نظرم سیستم‌های گرمایشی سالن محل برپایی نمایشگاه و امکانات و خدمات جانبی آن، می‌توانست بهتر از این باشد.
صفاپرست همچنین از ایجاد وقفه در ساعت کاری نمایشگاه بین صبح و عصر گلایه کرد و گفت: اگر ساعت کار نمایشگاه یکسره بود، مخاطبان بیشتری را شاهد بودیم درحالی‌که بعضی از شهروندان که از راه‌های دور می‌خواستند به نمایشگاه بیایند، نه در شیفت صبح می‌توانستد بیایند، نه در شیفت عصر؛ چون برای برگشت به شهرستان‌های مبداء با مشکلاتی عدیده در رفت و آمد و یا ایاب و ذهاب روبه‌رو می‌شدند.
تبلیغات نمایشگاه بسیار ضعیف بود
محمدرضا ملکی، مدیر شهرکتاب سمنان هم که اولین حضورش را در نمایشگاه کتاب استان سمنان تجربه کرد، به خبرنگار ایبنا گفت: ما از گردش مالی سایر انتشاراتیها در سال گذشته اطلاعی نداشتیم اما نمایشگاه برای ما اصلا راضی‌کننده نبود.
محمدرضا ملکی، مدیر شهرکتاب سمنان هم که اولین حضورش را در نمایشگاه کتاب استان سمنان تجربه کرد، به خبرنگار ایبنا گفت: ما از گردش مالی سایر انتشاراتیها در سال گذشته اطلاعی نداشتیم اما نمایشگاه برای ما اصلا راضی‌کننده نبود.
ملکی به تبلیغات بسیار ضعیف دست اندرکاران نمایشگاه کتاب سمنان اشاره کرد و گفت: خاطرم هست که در نمایشگاه استانی کتاب سمنان در سال ۹۶ تبلیغات وسیعی برای برگزاری آن انجام شده بود اما امسال اصلا تبلیغات مناسب نبود؛ به‌حدی که در حال حاضر نیز خیلی از شهروندان سمنانی نمی‌دانستند نمایشگاه کتاب در سمنان در حال برگزاری است.
مدیر شهر کتاب سمنان بیان کرد: کتابفروشان اصلا دوست ندارند که نمایشگاه برگزار شود و کلا مخالف برگزاری چنین نمایشگاه‌هایی هستند زیرا وقتی انتشاراتیها خودشان به‌صورت مستقیم در نمایشگاه محصولاتشان را عرضه می‌کنند، دیگر کتابفروشی محلی از اعراب ندارد که بخواهد در طول سال همان کتاب را با قیمت پشت جلد بفروشد.
وی ادامه داد: شهروندان همیشه توقع تخفیف دارند، در حالی که کل حاشیه سود یک کتاب خوب شاید حدود ۲۰ درصد باشد و مشتری توقع تخفیف ۳۰ درصدی دارد. به نظر شما باز هم کتابفروشان می‌توانند این صنف را اداره کنند؟!
وی ادامه داد: شهروندان همیشه توقع تخفیف دارند، در حالی که کل حاشیه سود یک کتاب خوب شاید حدود ۲۰ درصد باشد و مشتری توقع تخفیف ۳۰ درصدی دارد. به نظر شما باز هم کتابفروشان می‌توانند این صنف را اداره کنند؟!
برگزاری نمایشگاه کتاب فقط رزومه‌ای است برای اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان
وی تصریح کرد: به‌نظر من برگزاری نمایشگاه فقط به این دلیل است که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند رزومه‌ای برای خودش جمع کند، این فقط حرف من نیست بلکه حرف کل کتابفروشان است که از برگزاری نمایشگاه راضی نیستند زیرا فقط ما کتابفروشان هستیم که در طی سال خدمات فرهنگی را به شهروندان و اهالی کتاب ارائه می‌کنیم و همه این نشرها پس از اتمام نمایشگاه، دیگر حضوری در استان ندارند.
وی تصریح کرد: به‌نظر من برگزاری نمایشگاه فقط به این دلیل است که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بتواند رزومه‌ای برای خودش جمع کند، این فقط حرف من نیست بلکه حرف کل کتابفروشان است که از برگزاری نمایشگاه راضی نیستند زیرا فقط ما کتابفروشان هستیم که در طی سال خدمات فرهنگی را به شهروندان و اهالی کتاب ارائه می‌کنیم و همه این نشرها پس از اتمام نمایشگاه، دیگر حضوری در استان ندارند.
ملکی اضافه کرد: ادارات مرتبط اگر واقعاً می‌خواهند کمکی به ترویج و توسعه کتاب و کتابخوانی بکنند همین تخفیف را با تدابیری که می‌اندیشند، به کتابفروشی‌ها بدهند که در طول سال کتابفروشی‌ها رونق داشته باشد هم مردم قیمت کتاب را مناسب‌تر دریافت کنند و هم درواقع با کتابی که ما می‌فروشیم، انتشاراتی‌های مختلف هم سود می‌برند و این گردونه دایم می‌چرخد.
محمدرضا ملکی یادآور شد: امسال اولین سالی بود که نمایشگاه کتاب سمناشرکت کرده‌ام و آخرین سال حضورم نیز خواهد بود زیرا فروش ما در شهر کتاب سمنان بسیار بالاتر از نمایشگاه کتاب بود و نمایشگاه کتاب تحت هیچ شرایطی انتظارات و توقعات ما را نسبت به فروش و عرضه محصولات فرهنگی برآورده نکرد.
فروشمان در نمایشگاه تا پیش از واریز حقوق کارمندان دولت، بسیار ناچیز بود
وی گفت: مشکل دیگری که متاسفانه هیچ کدام از مسئولان آن را درک نکردند و یا شاید هم درک کردند ولی عملی نکردند، مسئله زمان برگزاری نمایشگاه بود؛ اولا به دلیل اینکه اکثر ساکنین و شهروندان استان سمنان کارمند هستند، آخر ماه تحت هیچ شرایطی فرصت خوبی برای برگزاری نمایشگاه نیست؛ زیرا معمولا کارمندان حقوق ماهیانه خود را اول ماه بعد دریافت می‌کند. وقتی کارمند پولی در جیبش نباشد، یقیناً فروش ما هم پایین است این موضوع را به‌شخصه امسال با توجه به اینکه اولین سال حضورم در نمایشگاه استانی کتاب بود، لمس کردم؛ ما در دو، سه روز اول یا مراجعه‌کننده نداشتیم و یا صرفاً درحد بازدید کتاب‌ها بود اما از ۳۰ آذر به بعد تقریباً پس از واریز حقوق‌ها وضعیت فروش نسبت به روزهای اول بهتر شد.
ملکی یادآور شد: از همه اینها که بگذریم، به‌نظرم حضور بعضی نشر‌های ضعیف در نمایشگاه کتاب، به این رویداد آسیب وارد می‌کند؛ کار آنها خراب کردن قیمت واقعی کتاب است؛ نشر‌های بزرگ مانند چشمه و ققنوس قیمت کارشناسی شده‌ای دارند؛ به عنوان مثال پس از پرداخت مالیات و حق‌الزحمه کارمندانشان، هزینه‌های چاپ و قیمت تمام شده کاغذِ مصرفیِ کتاب را گرفته و با رعایت آن، قیمت تمام شده را پشت جلد کتاب اعمال می‌کنند. حال آنکه نشر‌های مجوزداری که عموما هم در قم هستند، در نمایشگاه‌های استانی شرکت می‌کنند و کتاب‌ها را با کیفیت پایین‌تر و قیمتی غیرواقعی و تخفیف مازاد ارائه می‌کنند و به این ترتیب، کار سایر انتشاراتیها و کتابفروشی‌ها را نابود می‌کند.
مسول شهر کتاب سمنان گفت: معمولاً این نشرها محصولاتشان با کیفیت پایین چاپ شده و درجه دو و سه هستند و نمی‌گذارند بقیه نشرها علی‌رغم همه مشکلاتی که شاهدش هستیم، بتوانند فعالیتی داشته باشند.
کتاب کالای لوکس جامعه شده است
وی افزود: متاسفانه و یا خوشبختانه کتاب جزو کالاهای لوکس جامعه ما شده است و خرید آن توانایی بالایی می‌خواهد؛ وقتی قیمت کتابی ۱۰۰ هزار تومان است، چگونه انتظار داریم که یک دانش آموز و یا دانشجو بتواند آن را بخرد و بخواند؟ با توجه به اینکه بنده کتابفروش هستم، بیشتر مشکلات این حوزه را درک می‌کنم، شاید راه‌اندازی کافه‌کتاب بتواند راه حلی برای این موارد باشد؛ اما اگر همان ۲۰ درصد تخفیف نمایشگاه را ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتابفروشی‌ها بدهند، نه به ناشران، بسیاری از مشکلات نمایشگاه حل خواهد شد.
تخفیف رویه غلطی است که در نمایشگاه کتاب مرسوم شده است
ملکی گفت: در هیچ جای دنیا نمایشگاهی نداریم که قیمت کتاب را با تخفیف بدهد بجز ایران؛ همه‌جا برای بسیاری امور، تخفیف و یا به اصطلاح off می‌دهند که شامل فروشگاه‌های مواد غذایی و کالاهای دیگر است، نه کتاب؛ اما در ایران ما شان کتاب را پایین می‌آوریم و نمایشگاه برگزار می‌کنیم همواره با تخفیف، بسیار هم به این موضوع افتخار می‌کنیم؛ در صورتی که در یکی از بزرگترین نمایشگاه‌های کتاب دنیا در فرانکفورت، اصلاً کتاب فروخته نمی‌شود، بلکه فقط کتاب‌ها معرفی می‌شوند اما در ایران شاید در کنار هر نمایشگاه مثل نمایشگاه مبل، نمایشگاه فرش و نمایشگاه صنایع غذایی، نمایشگاهی از کتاب برگزار می‌شود این موضوع جز پایین آوردن شان کتاب خاصیت دیگری ندارد.
وی با گلایه از اینکه تاکنون آنگونه که باید و شاید اقدام خاصی برای عطف توجه به کتاب و کتابخوانی و ترویج آن صورت نگرفته است، افزود: بسیاری از مردم کتاب را فقط به خاطر تخفیف و عکس روی جلد و عنوانش می‌خرند و پس از خرید در خانه نگهداری می‌کنند؛ حتی بدون آنکه آن را مطالعه کنند! به‌نظرم این، جاهایی مثل شهر کتاب، سرزمین کتاب و نارنجستان هستند که می‌توانند موجب تقویت کتابخوانی و ترویج فرهنگ مطالعه شوند نه نمایشگاه‌هایی با این حد از تبلیغات ضعیف!
ملکی گفت: متاسفانه خواسته یا ناخواسته مسئولین می‌خواهند کتابفروشی‌ها را حذف کنند و افرادی مانند من که دائماً به شغل و حرفه کتابفروشی مشغول هستند، از این حرفه دست کشیده و مردم چشم انتظار برگزاری نمایشگاه کتاب می‌شوند که حالا می‌خواهد سالی یک بار برگزار بشود یا نشود؛ هرچند وقتی قیمت کتاب بالا می‌رود، خرید کتاب نیز پایین می‌آید.
به‌رغم همزمانی نمایشگاه ساری با اغتشاشات بنزینی، آنجا فروشمان بیشتر از سمنان بود
احسان هاشمی شاعر، نویسنده و نماینده انتشارات فصل پنجم هم به خبرنگار ایبنا گفت: تاکنون در سه نمایشگاه استانی کتاب شرکت کرده‌ام. ظاهراً به دلیل وضعیت معیشتی که غیرقابل کتمان است استقبال چندان خوب نبود، اما در ساری چون نمایشگاه استان (مازندرانبیرون از شهر و دقیقا در زمان درگیری‌ها و اغتشاشاتی که به واسطه افزایش قیمت بنزین رخ داده بود نیز استقبال چندان خوب نبود با این حال بهتر از سمنان بود.
احسان هاشمی شاعر، نویسنده و نماینده انتشارات فصل پنجم هم به خبرنگار ایبنا گفت: تاکنون در سه نمایشگاه استانی کتاب شرکت کرده‌ام. ظاهراً به دلیل وضعیت معیشتی که غیرقابل کتمان است استقبال چندان خوب نبود، اما در ساری چون نمایشگاه استان (مازندرانبیرون از شهر و دقیقا در زمان درگیری‌ها و اغتشاشاتی که به واسطه افزایش قیمت بنزین رخ داده بود نیز استقبال چندان خوب نبود با این حال بهتر از سمنان بود.
تبلیغات ضعیف و همزمانی نمایشگاه با شب یلدا، موجب عدم استقبال از آن شد
وی افزود: به دلیل اینکه همزمان با نمایشگاه کتاب سمنان، به مناسبت شب یلدا نمایشگاه دیگری هم در محل گمرک برپا شده بود، استقبال کمتری از نمایشگاه کتاب به عمل آمد. اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای نمایشگاه استانی کتاب سمنان واقعا ضعیف بود؛ طوری‌که وقتی به مغازه‌های اطراف برای خرید مراجعه می‌کردم و می‌گفتم که در نمایشگاه غرفه دارم، کاسبان می‌پرسیدند منظورتان همان نمایشگاهی است که در گمرک برپا شده است؟!
هاشمی افزود: اینکه هر روز شاگرد مدرسه‌ای‌ها را به بهانه اینکه آیندگان جامعه هستند، به نمایشگاه کتاب بیاوریم، نهایتاً یا کتاب داستان می‌خرند و یا فقط به یک بازدید خلاصه می‌شود و باقی مردم نیز کتاب‌های مذهبی را می‌خرند؛ ما به عنوان ناشری که کتاب‌های ادبی را چاپ می‌کنیم، واقعاً فروشی نداشتیم و استقبال چندانی نبود به‌حدی که با توجه به اینکه قیمت کتاب‌های ما پایین است نهایتاً فروش کتاب ما در بهترین روزها به ۲۰۰ هزار تومان نیز نمی‌رسید.
نماینده نشر فصل پنجم اضافه کرد: در مجموع به نظر من نمایشگاه امسال بسیار ضعیف بود و اصلاً راضی کننده نبود؛ در حالی که هزینه‌های اسکان و مخارج جانبی در شهر سمنان بسیار بالا بود، وضعیت خرید کتاب‌ها اصلاً خوب نبود.
هاشمی صحبت‌هایش را اینگونه ادامه داد: تعطیلی نمایشگاه بین ساعات کاری صبح و عصر، علاوه بر ناشران، مردم را هم ناراضی و کلافه کرده بود؛ بعد از این همه مدت، ما هنوز به نظام جامعی در مورد ساعت کاری نمایشگاه کتاب نرسیده‌ایم؛ اگر نمایشگاه از 12 یا 13 ظهر شروع می‌شد و یکسره تا شب ادامه می‌یافت، به‌نظرم بهتر و موفق‌تر بود.
با اینکه نمایشگاه در مرکز استان برگزار شد، با دوره قبلی آن در شاهرود، قابل قیاس نبود
بهزاد مقیمی مسئول انتشارات صیانت مشهد هم گفت‌وگوی خود با خبرنگار ایبنا را با گلایه از استقبال ضعیف اهالی کتاب سمنان از هفدهمین نمایشگاه استانی کتاب به دلیل تداخل با شب یلدا و یا دلایل دیگر همچون عدم تبلیغات بسیار ضعیف شروع کرد.
وی گفت: نمی‌خواهم نمایشگاه کتاب سمنان را با نمایشگاه‌های مشابهی که در استان‌های بزرگ‌تر کشور برگزار می‌شوند، مقایسه کنم؛ اما این نمایشگاه حتی با نمایشگاهی که سال گذشته در شاهرود برگزار شده بود، نیز قابل مقایسه نیست. فروش ما به‌معنی واقعی کلمه افتضاح بود هر چند شاید از نظر زمان برگزاری از حیث شروع و پایان ساعات روز در شرایط خوبی برنامه ریزی شده بود اما گرانی‌ها از یک طرف و درآمد پائین مردم از طرف دیگر به همراه ضعف در تبلیغات، علل اصلی عدم استقبال سمنانی‌ها از نمایشگاه کتاب بود؛ در این شهر حتی به اندازه انگشتان یک دست هم بیلبورد و تبلیغات در رابطه با نمایشگاه کتاب استان ندیدم و خیلی‌ها از برگزاری آن خبر نداشتند.
عدم تداوم برگزاری پیاپی نمایشگاه در مرکز استان دلیلی بر عدم استقبال است
بهزاد مقیمی مسئول انتشارات صیانت مشهد هم گفت‌وگوی خود با خبرنگار ایبنا را با گلایه از استقبال ضعیف اهالی کتاب سمنان از هفدهمین نمایشگاه استانی کتاب به دلیل تداخل با شب یلدا و یا دلایل دیگر همچون عدم تبلیغات بسیار ضعیف شروع کرد.
وی گفت: نمی‌خواهم نمایشگاه کتاب سمنان را با نمایشگاه‌های مشابهی که در استان‌های بزرگ‌تر کشور برگزار می‌شوند، مقایسه کنم؛ اما این نمایشگاه حتی با نمایشگاهی که سال گذشته در شاهرود برگزار شده بود، نیز قابل مقایسه نیست. فروش ما به‌معنی واقعی کلمه افتضاح بود هر چند شاید از نظر زمان برگزاری از حیث شروع و پایان ساعات روز در شرایط خوبی برنامه ریزی شده بود اما گرانی‌ها از یک طرف و درآمد پائین مردم از طرف دیگر به همراه ضعف در تبلیغات، علل اصلی عدم استقبال سمنانی‌ها از نمایشگاه کتاب بود؛ در این شهر حتی به اندازه انگشتان یک دست هم بیلبورد و تبلیغات در رابطه با نمایشگاه کتاب استان ندیدم و خیلی‌ها از برگزاری آن خبر نداشتند.
عدم تداوم برگزاری پیاپی نمایشگاه در مرکز استان دلیلی بر عدم استقبال است
مسئول انتشارات صیانت مشهد تصریح کرد: مورد مهم دیگری که نباید از آن غافل باشیم، تداوم نداشتن برپایی نمایشگاه در شهر سمنان است؛ نمایشگاه استانی سال گذشته در شاهرود و امسال در سمنان برگزار شد، به‌نظرم مسئولان باید تدبیری بیندیشند که این نمایشگاه یا در سمنان یا در شاهرود و یا در هر دو شهر برگزار شود؛ ما ناشران بازیچه دعوای بین مدیران مربوطه در سمنان و شاهرود شده‌ایم؛ چرا مثل استان کرمان که نمایشگاه کتابش هم در کرمان برگزار می‌شود، هم در جیرفت، اینجا هم وقتی شاهرود و سمنان، هر دو قابلیت و پتانسیل برگزاری نمایشگاه را دارند، چرا در هر دو شهر نمایشگاه را برگزار نمی‌کنند؟! امسال حتی به‌اندازه نصف کارتن هم کتاب در نمایشگاه نفروختیم و امروز باید همه را مجدداً برگردانیم.
نظرات