آلودگی‌های زیست‌محیطی علاوه بر لطمات جسمی، صدمات جدی و گاها جبران‌ناپذیری هم بر رفتار و روان انسان می‌گذارد. کتاب «کنش و واکنش آلودگی محیط زیست بر رفتار» تألیف خدیجه معصومی سرابی، در پنج فصل ضمن اشاره به کلیاتی از مبحث آلودگی، به زوایای مختلف این موضوع و انواع آلودگی همچون آلودگی هوا، آلودگی صوتی، آلودگی آب و آلودگی نوری می‌پردازد.
.jpg)
خطر جدی آلودگی از طریق فلزات سنگین
فلزات سنگین به‌صورت فلزی هیچ نقش مفیدی در بدن ندارند و می‌توانند بسیار سمی و خطرناک باشند. این فلزات از طریق هوا، آب و خاک می‌توانند موجب آلودگی محیط زیست شوند و بر سلامت انسان، گیاه و دیگر موجودات نیز تاثیر منفی بگذارند. در کتاب این موضوع تشریح شده است: «این فلزات ممکن است در محیط رها شوند. در هوا، آب آشامیدنی، غذا و یا در تعداد معدودی از تولیدات شیمیایی توسط انسان، می‌توان آنها را یافت. راه‌های متعددی برای ورود این فلزات به داخل بدن وجود دارد. این فلزات از طریق تنفس یا همراه با غذا و یا جذب از طریق پوست وارد بدن می‌شود که اگر با سرعتی بیش از سرعت مکانیسم‌های سم‌زدایی بدن در داخل بافت‌ها تجمع یابند، به مرور زمان اثرات سمیت خود را در بدن آشکار می‌کنند. باید توجه داشت که برای ایجاد مسمومیت لزوما وجود غلظت‌های بسیار بالا الزامی نیست. همانطوری که فلزات سمی در بافت‌های بدن تجمیع می‌یابند، بعد از مدتی به سطوح غلظتی سمی خود می‌رسند، این حالت زمانی به هشدار تبدیل می‌شود که بدانیم فلزات سنگین در بدن چه می‌کنند. تحقیقاتی که روی اثرات فلزات سنگین انجام شده است، تأکید می‌کند که این مواد می‌توانند به‌صورت مستقیم با مختل کردن عوامل مغزی و عصبی، بر رفتار تأثیر بگذارند. در واقع تأثیر آنها بر مواد انتقال‌دهنده خواهد بود که عملشان انتقال پیام‌های سلولی بخش‌های مختلف بدن و تغییر در عملکرد فرایندهای مختلف متابولیکی در داخل بدن خواهد بود.»
اثر سرب بر هوش و رفتار کودکان
تحقیقات نشان می‌دهد تماس زیاد با آلاینده‌های محیط زیست، موجب کاهش ضریب هوشی، کاهش در حافظه کوتاه‌مدت، ناتوانی‌های گفتار، کاهش مهارت‌های حرکتی و کاهش سرعت عکس‌العمل‌ها خواهد شد. در کتاب حاضر برخی از تأثیرات نامطلوب فلز سرب بر رفتار و ضریب هوشی کودکان بیان شده است: «مطالعات مختلفی که در آن ارتباط ضریب هوشی کودکان و سرب موجود در محیط بررسی شده، صورت گرفته است. محققین سعی کرده‌اند که ارتباط بین درجه‌بندی کامل در کودکان 5 ساله و بزرگتر با سرب بدنشان را بررسی کنند... براساس بررسی‌های انجام شده، مشخص شد که تماس کودکان با سرب، منجر به کاهش ضریب هوشی، ایجاد اختلال فعالیت زیاد بدون تمرکز (بیش‌فعالی) و سایر رفتارهای منفی، مانند تحریک‌پذیری فعالیت شدید و حتی ضداجتماعی خواهد شد. اغلب کودکانی که رفتار غیرمودبانه و فعالیت شدید دارند، هشدارهای پرهیز از خوراکی‌های بی‌ارزش آلوده به سرب و اجتناب از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده به سرب را فراموش می‌کنند... کمبودهای تغذیه‌ای گمان می‌رود که بر روی رشد تفکر اثر دارد که خود می‌تواند بر روی مکانیسم های جذب سرب تأثیرگذار باشد.»
داستان خودکشی دلفین‌ها!؟
«شهریورماه سال 1386 بود که خبرنگاران از خودکشی دلفین‌ها در آب‌های جنوب، در محدوده شهرستان جاسک خبر دادند. هنوز دلیل مرگ این دلفین‌ها مشخص نشده بود که خبر مرگ دسته‌های دیگری از دلفین‌ها که در مجموع به 150 دلفین می‌رسیدند، جامعه طرفداران محیط زیست و آبزیان را شگفت‌زده کرد...رئیس پژوهشکده محیط زیست خلیج فارس و دریای عمان، درخصوص مرگ‌ومیر دلفین‌ها معتقد است که به احتمال زیاد، علت اصلی مرگ، وجود امواج شناورها می‌باشد که سیستم راداری این حیوانات را مختل می‌کند. البته تمام این احتمالات ازجمله آلودگی، بیماری و وجود گونه‌های سمی و ... مورد بررسی قرارگرفت. به گفته این کارشناس، وجود مقداری جیوه و کادمیوم در بدن این پستانداران به علت وزن بالا و طول عمر زیاد، غیرطبیعی نیست و وجود انگل در شش‌های این حیوانات امری طبیعی می‌باشد. اما به گفته وی، عاملی که در این میان کمتر به آن پرداخته شده است، وجود امواج شناورها و اختلال در سیستم راداری دلفین‌هاست که متأسفانه هیچ اقدامی در این‌خصوص صورت نگرفته است.»
نخستین چاپ کتاب «کنش و واکنش آلودگی محیط زیست بر رفتار» در 76 صفحه با شمارگان یک‌هزار نسخه به بهای 25 هزار تومان از سوی انتشارات ارشدان راهی بازار نشر شده است.
نظر شما