پنجشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۸۹ - ۱۵:۴۴
نقد «انسان با کرامت» از نگاه امام موسی صدر

مهدی فیروزان، رییس موسسه شهر کتاب، در نشست «امام موسی صدر در قلمروي تفسیر» با بیان این که «در برداشت معرفتی امام موسی صدر از اسلام، انسان بر همه چیز مقدم است» گفت: در این تفکر، هر نوع محدود کردن انسان به معنای توهین به کرامت او و بدگمانی به خداوند است. امام موسی صدر انسان را به دلیل کرامت‌مندی‌اش ناگزیر از آزادی می‌داند./

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در این نشست که در شهر کتاب مرکزی برگزار شد، حجت الاسلام دکتر مصطفی محقق داماد، نویسنده و استاد فقه اسلامی دانشگاه شهید بهشتی، مهدی فیروزان، رييس موسسه شهر کتاب و علی اصغر محمدخانی، دبیر نشست، حضور داشتند.

مهدی فیروزان، رییس موسسه شهر کتاب، با بیان این که «در تفکر فلسفی و برداشت معرفتی امام موسی صدر از اسلام، انسان بر همه چیز مقدم است» اظهار داشت: وی برای انسان اصالت قایل است، به همین دلیل تمام اهالی کتاب را پاک می‌داند. وی معتقد است اگر این شرط در تفسیر قرآن مد نظر قرار گیرد، در این صورت فهم قرآن تنها منحصر به مفسران نخستین نیست، انسان معاصر نیز حق دارد قرآن را با تجارب بیشتر و آگاهی روزآمدتر تفسیر کند.

وی افزود: به اعتقاد او، انسان به عنوان مخاطب خداوند، باید زبان او را فارغ از زمان و مکان فهم کند. وی اسلامی را که در قرآن به تصویر کشیده می‌شود، متعلق به مسیحیت نیز می‌داند. البته مفهوم دین در این جا به معنای جوهره آن است. نگاه وی انسانی است، بنابراین در هیچ تعاملی طرف درگیری با هیچ اندیشه‌ای نیست.

رییس موسسه شهر کتاب ادامه داد: بسیاری از رجال سیاسی سراسر دنیا طرف‌های درگیر در تعاملات مختلف به شمار می‌آیند، اما چتر انديشه‌اي حرکت امام موسی صدر تمامی انسان ها را دربر می‌گیرد، چرا که فاقد اندیشه حزبی است. یکی از نزدیک‌ترین یاران وی که ریاست یکی از خبرگزاری‌ها را به عهده داشت و در لیبی همراه او ربوده شد، فردی کمونیست است. امام موسی صدر به این فرد نگاهی قرآنی داشت و در مرحله نخست وی را یک انسان می‌پنداشت.

فیروزان با بیان این که «در چنین دیدگاهی، انسان خلیفه، دارای کرامت است» تصریح کرد: در این تفکر، هر نوع محدود کردن انسان به معنای توهین به کرامت او و بدگمانی به خداوند است. امام موسی صدر در بحث جبر و اختیار، انسان را به دلیل کرامت‌مندی‌اش ناگزیر از آزادی می‌داند.

در ادامه حجت الاسلام دکتر محقق‌داماد موضوع بحث را در سه حوزه شخصیت امام موسی صدر، تفاسیر او و به طور کلی تفسیر قرآن قابل بررسی دانست و درباره ویژگی های این مفسر قرآن گفت: حوزه علمیه در دوران تحصیل امام موسی صدر به معنای واقعی علمی بود. این موضوع را به عنوان یک طلبه حوزه که از آن دوران تا زمان حاضر از نزدیک با این مرکز علمی در تماس است، مطرح می‌کنم. اکنون نیز حوزه علمیه قم از رده بالایی در تحقیق و درجه علمی برخوردار است، اما آن دوران چیز دیگري بود.

وی آثار منتشر شده از امام موسی صدر را ارزشمند خواند که باید انتشارشان ادامه یابد، اما اذعان کرد که این کتاب‌ها بیانگر تمام فکر امام موسی صدر نیستند، چرا که بیشتر در حوزه مسایل عمومی می‌گنجند و تفکر خاص او را چندان دربر نمی‌گیرند. به اعتقاد او، هنوز کار تحقیقی درباره تفاسیر امام موسی صدر انجام نشده است.

محقق‌داماد درباره معنای تفسير قرآن اظهار داشت: مفسر در یک معنا باید به دنبال مفهوم واژه‌ها در زمان نزول قرآن باشد تا دریابد که مقصود از جملات قرآن در آن زمان چه بوده است. تعداد زیادی از مفسران چنین شیوه‌ای را در پیش می گیرند، اما این تفسیر چندان کاربردی نیست.

وی افزود: تفسیر در معنای دوم آن، تفسیری مستمر و مدام در بستر زمان است. تشریح مفهوم بستر زمان نیاز به مقدمه دارد. در ابتدای این مقدمه باید گفت که مقایسه پیامبر اسلام(ص) با عیسی(ع) در اعتقاد مسیحیان یک اشتباه بزرگ است. اعتقاد عیسی(ع) در نزد مسیحیت دیروز و امروز با اعتقاد مسلمانان به پیامبرشان تفاوت عمیقی دارد.

محقق‌داماد ادامه داد: مسلمانان پیامبر اسلام(ص) را رساننده وحی الهی می‌پندارند، در حالی که مسیحیت چنین نظری به پیامبرش ندارد، بلکه وی را خدای نازل شده بر زمین می‌داند. در دین اسلام و مسیحیت، عیسی(ع) باید با قرآن مقایسه شود، زیرا هر دوی آنها «کلمه الله» هستند. قرآن نیز پرتو مجسمی از خداوند است.

وی درباره تفسیر  کلمه‌الله گفت: زندگی مسیحیت در قرون متمادی تفسیر مستمر عیسی(ع) است. قرآن و عیسی(ع) شبیه به یکدیگرند، زیرا هر دوی آنها حادث و فارغ از زمانند. شب قدر در مسیحیت، تولد پیامبر آنهاست و در اسلام، دریچه‌ای است که با نزول قرآن باز می‌شود.

این نویسنده و استاد دانشگاه ادامه داد: باید دید در چنین مفهومی، تفسیر قرآن چه معنایی می‌یابد. در این دیدگاه، تفکر تفسیری علی‌الدوام ادامه دارد و تجلی کلمه‌الله مستمر است. مفسر در رودخانه زمان و بر اساس زمانه خودش تفسیر می‌کند، در چنین شرایطی است که نکات جدید را مد نظر قرار می‌دهد.

محقق‌داماد خاطرنشان کرد: حدود پنج دهه قبل یک حرکت تفسیری در مصر شروع به تفسیر قرآن بر اساس زمان کرد که برخی مسایل علمی در آن لحاظ می‌شد. مکتب قم با این تفسیر موافق نبود. توجه داشته باشیم که امام موسی صدر نیز در همین مکتب تحصیل کرده بود. مکتب قم تفسیری را قبول می‌کند که بر محور اخلاق، معنویت، انسانیت و کرامت بشری باشد.

وی افزود: مقصود از این کرامت، هستی است. سوال‌هايي که مطرح است اين که از این هستی چگونه باید به بایستی‌های دین منتقل شویم و دین برای بشر کریم چگونه باید تصمیم بگیرد. اگر مفسری چنین مبنایی را در ذهن داشته باشد که از این هستی باید نتیجه‌ای درباره بایستی‌ها گرفته شود، دنیا، دنیای دیگری می‌شود و موازین اخلاقی جان دوباره می‌گيرند.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط