هادی سیف، پژوهشگر پرکار هنرهای سنتی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در ادامه مجموعه «دانشنامه هنرهای مردمی ایران» کتاب‌های «نقاشی بر پرده قلمکار»، «نقاشی روی چوب» و «نقش آفرینی بر سنگ» را زیر چاپ دارم. ناشر این کتاب‌ها سازمان زیباسازی شهر تهران است.

وی افزود: این سه کتاب هرکدام حلقه‌ای از حلقه‌های گمشده نهضت‌های هنری مردمی ایرانیان هستند. «نقاشی روی چوب» در معماری سنتی نیز کاربرد بسیار داشت. گویا شروع این هنر از شهر شیراز است. بناهایی چون «خانه زینت الملک» و... در شیراز به این هنرها آراسته بودند. این هنر را می‌توان با «نگارگری خیالی سازی» نیز مقایسه کرد.

سیف در ادامه با اشاره به کمبود پژوهش درباره این هنرها گفت: من با این کتاب‌ها دارم هشدار می‌دهم که چه چیزهایی را از کف داده‌ایم. در طول تاریخ سابقه نداشته که ایرانی‌ها این‌گونه و با این شرایط سخت در قوطی کبریت‌هایی که نامش را آپارتمان گذاشته‌اند، زندگی کنند. ما اجازه نداریم به همین سادگی‌ها هویت هنری خود را از دست بدهیم. بنابراین باید با پژوهش بر این هنرها که به معماری قدیم ما بستگی تمام داشته‌اند، به حفظ آنها حداقل در کتاب‌ها اقدام کنیم.

این محقق همچنین درباره دیگر کتاب‌های در نوبت نشرش گفت: دیگر کتابم نیز که به زودی منتشر می‌شود «نقاشی بر قالی» نام دارد. این کتاب به زندگی و هنر جمشید امینی اختصاص دارد که تنها قالیباف مکتب هنری کمال الملک است. امینی سال‌ها در محضر کمال الملک شاگردی کرد و سبک نقاشی این نقاش بی‌بدیل را روی قالی‌ ایرانی آورد.

با پژوهش سیف تاکنون چندین جلد کتاب درباره نقاشی قهوه‌خانه‌ای ایران نیز منتشر شده است و هم‌اکنون نیز دو کتاب دیگر از این مجموعه در دست انتشار است. وی درباره موضوع و همچنین ناشر این کتاب‌ها نیز به «ایبنا» گفت: کتاب زندگی و آثار حسین قوللر آغاسی- درگذشته در سال 1345 - را با عنوان کامل «حسین آقای قوللر آغاسی: رستم نقاشان مردم کوچه و بازار» نیز در نوبت نشر دارم. این هنرمند فقید یکی از نام‌آورترین نقاشان سبک قهوه‌خانه‌ای و صاحب آثاری چون «جنگ هفت لشگر» است.

سیف در ادامه اظهار کرد: همچنین کتاب «نقاش سرخ عشق: آبی پرواز» را نیز چند صباحی است که به ناشر تحویل داده‌ام. این کتاب درباره زنده‌یاد محمد مدبر، دیگر چهره سرشناس در نقاشی سبک قهوه‌خانه‌ای و صاحب آثاری چون «مصیبت کربلا» و «مجلس انتقام مختار ثقفی» است. مدبر اهمیت زیادی در نقاشی معاصر ایران دارد، اما متاسفانه تاکنون هیچ کتاب مجزایی درباره او کار و منتشر نشده بود.

وی افزود: انتشارات سازمان عمران و نوسازی وزارت مسکن و شهرسازی نیز سه کتاب دیگر من را منتشر کرده و در نمایشگاه کتاب پیش‌رو به مخاطبان عرضه می‌کند. «پنجره‌های گره‌سازی شده در معماری سنتی ایران با شیشه‌های رنگین»، «گچ‌بری: ردای فاخر معماری سنتی ایران» و «طریقت گذر از آیینه و نور»، عناوین این سه کتاب است.

سیف در ادامه در پاسخ به این سوال که چگونه به ضرورت پژوهش درباره مکتب نقاشی قهوه‌خانه‌ای و زندگی هنرمندان این مکتب رسیده است، گفت: من روزی 14 ساعت کار می‌کنم و تا زمانی که قلم از دستم نیفتد، به پژوهش درباره هنرهای سنتی ایرانی ادامه خواهم داد. این پژوهش‌ها تاکنون باعث شده که نام هفت هزار هنرمند گمنام ایرانی، دوباره زنده شده و به تاریخ هنر ایران اضافه شود. درباره مکتب نقاشی قهوه‌خانه هم باید بگویم که در حدود دو دهه پیش من یک برنامه مدت‌داری را در فرهنگسرای نیاوران با عنوان «باز ماندگان نقاشان قهوه‌خانه» برگزار کردم که باعث جمع‌آوری خاطرات عباس بلوکی‌فر، محمد فراهانی، فتح الله قوللر آغاسی و محمد حمیدی شد.

نویسنده کتاب «نقاشی روی کاشی» همچنین درباره تجدید چاپ کتاب خاطرات خود با عنوان «باغ خاطره‌ها و دل بارانی من» گفت: این کتاب در سال 1392 از سوی نشر پیکره منتشر شد و اکنون نایاب است. هم‌اکنون نشر پیکره در تدارک دومین انتشار آن است. به‌دلیل اینکه من در پژوهش‌های خود به معرفی هنرمندان از یادرفته و هنرهای سنتی ایرانی می‌پردازم، قاعدتا حجم عمده‌ای از خاطرات من نیز این مسائل را دربر می‌گیرد. شاید این مهم‌ترین دلیل برای اقبال مخاطبان به این کتاب باشد.

سیف در پایان گفت: یکی از خوشحالی‌های من این است که با توجه به انتشار پژوهش‌هایم درباره هنرمندان هنرهای سنتی ایرانی، دانشجویان مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد در انواع رشته‌‌های هنری، به‌ویژه نقاشی از مکاتب بی‌ربط به پیشینه هنری ما چون دادائیسم و... به هنرهای سنتی ایرانی گرایش پیدا کرده‌اند و تنها این مساله خستگی این همه کار سخت را از تن من به‌در می‌برد.

درباره نویسنده
هادی سیف، متولد 1326 در شیراز، یکی از پرکارترین پژوهشگران در حوزه هنرهای سنتی ایرانی است. از وی به عنوان نخستین نویسنده و مورخی نام می‌برند که به پژوهش و نگارش کتاب درباره نقاشی قهوه‌خانه‌ای ایران اقدام کرد.

از میان کتاب‌های منتشر شده سیف می‌توان به این عناوین اشاره کرد: «نقاشی قهوه‌خانه»، «نقاشی روی کاشی»، «سر در بقعه امامزاده شاهزاده غريب شيراز ميراث ارزشمند نهضت كاشی نگاران گمنام شيرازی»، «چلچراغی در تاریکی: یادمان استاد علی اکبر صنعتی، نقاش و مجسمه ساز»، «نقاشی خيالی ساز مردم كوچه و بازار: سوته‌دلان نقاش»، «نقاشی پشت شیشه»، «مینا و پلنگ»، «مارجان»، «محراب گچ‌بری نفيس مسجد اولجايتو در جامع عتيق اصفهان»، «شور عشق: مروری بر آثار سيد علی‌اكبر صنعتی پيكره‌ساز و نقاش شوريده»، «جهانی هنر در سقف: سقف تالار آيينه عمارت نارنجستان شيراز»، «آئينه دل: مجموعه آثار استاد محمدباقر آقاميری»، «ابوالحسن خان صدیقی»، «شيدا مكتب گل و مرغ: بی‌همتا مجموعه نقاشی‌های گل و مرغ نگارگران شيرازی» «مجنونی‌ها: يادواره دودمان طراح و قاليباف ديار اصفهان: حكمت‌نژاد – مجنونی»، «كاشيكاری داخلی گنبد مسجد شيخ لطف‌الله: روايت عارفانه حديث هنری گذر از كثرت و رسيدن به وحدت»، «در قلمزنی شده مدرسه چهار باغ: خورشيد بی غروب هنر قلمزنی ايران» و «سر در بقعه امامزاده شاهزاده غريب شيراز ميراث ارزشمند نهضت كاشی نگاران گمنام شيرازی».