به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ویرایش ادبی کتاب یکی از عواملی است که تأثیر فراوانی در بهتر شدن اثر دارد و می‌تواند به فروش بیشتر آن کمک کند. این روزها نقش ویراستاری در بیشتر کشورهای دنیا جاافتاده و ویراستار از احترام و مقامی همپای نویسنده یا مترجم اثر برخوردار است، اما متأسفانه این مقوله هنوز در کشور ما مبهم است و جامعه نگاه درست و کاملی به این شغل ندارد. این موضوع بهانه‌ای شد تا در پرونده‌ای به بررسی وضعیت ویرایش و ویراستاری در کشور بپردازیم.
محمد حسینی، نویسنده و ویراستار در توضیح نقش این شغل گفت: ویراستار کسی است که متن را از پدید آورنده دریافت می‌کند و پس از تصحیح، آن‌را به نویسنده تحویل می‌دهد. در واقع کار اصلی او ارتقاء سطح کیفی متن است؛ البته او این کار را با حفظ اثر و بدون دخل و تصرف ذوق و سلیقه انجام می‌دهد. ویرایش مثل سایر شغل‌ها مراتبی دارد که ویراستارها بر اساس قرار گرفتن در هر یک از آنها، رتبه‌بندی می‌شوند.
وی افزود: متأسفانه یکی از بزرگ‌ترین ایرادات ویراستاری این است که خواننده نمی‌داند که ویراستار دقیقاً چه کاری انجام داده و کار او پنهان می‌ماند. در واقع این‌طور می‌توان گفت که ویراستاران، نیروهای پنهان چرخه نشر هستند که وقت، انرژی و دانش خود را صرف به شهرت رسیدن و پولدار شدن عده‌ای دیگر می‌کنند.
این ویراستار با اشاره به ویژگی‌های ویراستار خوب اظهار کرد: ویراستاری شغل انسان‌های صبور است و این ویژگی باعث می‌شود که آدم به برخی ویراستارهای پر سر و صدا شک کند؛ چراکه ویراستار اهل جنجال و سر و صدا کردن نیست. در حال حاضر ویراستارهای بسیار بزرگی در کشور داریم که هیچ‌کس حتی اسم آنها را هم نمی‌داند.
وی ادامه داد: ویراستار در بهترین وضعیت می‌تواند بین ۲۰ تا ۳۰ درصد در متن تأثیر بگذارد اما گاهی کتاب به قدری مشکل دارد که هیچ کمکی از دست کسی برنمی‌آید. البته برعکس این قضیه نیز وجود دارد؛ یعنی گاهی نویسنده اثری را به ویراستار می‌دهد که ویراستار به دلیل نداشتن توانایی، نوشته را تغییر می‌دهد و کتاب به هم می‌ریزد.
هیچ نویسنده‌ای از ویراستار بی‌نیاز نیست
حسینی با بیان اینکه هنوز فن ویرایش در ایران جا نیفتاده گفت: ویراستار کمک می‌کند تا متن مؤثرتر شود بنابراین او نقش مهم و غیرقابل انکاری را ایفا می‌کند، به‌ویژه در کشور ما که حوزه کتاب پر اشکال است و کتاب‌های منتشر شده ایرادات فراوانی دارند. به نظرم حتی نویسنده‌های حرفه‌ای نیز نیاز به ویراستار دارند و این که نویسنده در چه سطحی است، تأثیری بر حضور ویراستار در فرایند نشر کتاب ندارد.
وی افزود: برای فهم بهتر این موضوع شما یک اتاق مرتب را در نظر بگیرید. آیا می‌توانیم به این بهانه از تمیز کردن آن صرف نظر کنیم؟ از طرفی تأثیری که ویرایش در بهتر شدن یک کار حرفه‌ای دارد به مراتب بیشتر از کتابی است که آشفته است چراکه در یک متن تمیز و مرتب، ایرادات خیلی بهتر به چشم ویراستار می‌آیند.
این نویسنده با اشاره به تأثیر ویرایش در بهتر شدن یک اثر اظهار کرد: بدون شک هیچ نویسنده‌ای به ویراستار بی‌نیاز نیست چراکه ویراستار شخصی است که ذهن و چشمش به پیدا کردن ایرادهای متن عادت کرده و ممکن است نکاتی را ببیند که چشم و ذهن ما قادر به پیدا کردن آن نیست.
وی ادامه داد: اینکه ما یک متن را بدون مشورت با ویراستار منتشر کنیم به هیچ‌وجه نشان دهنده حرفه‌ای بودن ما نیست و نیاز است که حتماً یک یا چند نفر متن را قبل از انتشار مطالعه و ایرادهای آن را رفع کنند. البته باید توجه داشت که نمونه‌خوانی و نسخه‌پردازی با ویراستاری فرق می‌کند چراکه ویراستاری شغلی تخصصی است.
ویراستار نباید در کار نویسنده دخالت کند
حسینی در توضیح جایگاه ویراستار در دنیای امروز صنعت نشر گفت: جایگاه ویراستار کم‌تر از نویسنده و مترجم نیست و او نباید زیر پر و بال نویسنده و مترجم برود چراکه در تمام دنیا به اهمیت جایگاه و شغل ویراستاری پی برده‌اند و آوردن اسم ویراستار امتیازی برای نویسنده محسوب می‌شود. البته ویراستار نباید در کار نویسنده دخالت کند و ذوق و سلیقه شخصی خود را در متن بیاورد.
وی افزود: بر اساس یک جمله معروف بین نویسندگان، ویراستاران و ناشران، در دعوای بین نویسنده و ویراستار همیشه حق با نویسنده است چراکه ویراستار فقط حق یافتن و اصلاح ایرادات را دارد و نمی‌تواند در متن دست ببرد.
شنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ - ۱۲:۲۲
نظر شما