دوشنبه ۱ اسفند ۱۳۹۰ - ۱۳:۴۵
حقوق اساسي ما دچار گسست تاريخي انديشه است

علي‌اكبر گرجي كه كتاب «حقوق اساسي» زنده‌ياد قاسم‌زاده را احيا و تصحيح كرده است، هدف از اين احيا را مرهم نهادن بر گسست تاريخي انديشه دانست كه در عرصه علوم انساني به ويژه حقوق اساسي مشهود است. به زعم وي، بي‌توجهي به پيوستگي انديشه‌ها، بي‌اعتباري انديشه‌ورزي‌هايمان را در پي دارد.-

دكتر گرجي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، عنوان كرد: اين اثر، بازچاپ كتاب «حقوق اساسي» زنده‌ياد دكتر قاسم قاسم‌زاده محسوب مي‌شود كه با حاشيه، تصحيح، اضافات و پيشگفتاري مفصل همراه شده است.

وي درباره نويسنده اصلي اين كتاب گفت: زنده‌ياد قاسم‌زاده جزو نخستين استادان حقوق اساسي ايران است كه پس از تاسيس دانشكده حقوق دانشگاه تهران، طي چندين دهه مباحث حقوق اساسي را بر مبناي اين اثر به دانشجويان آموخت. پس از فوت وي، اين كتاب بيش از چهار دهه مورد غفلت واقع شد و به همين دليل، با همكاري انتشارات «جنگل» تصميم به احياي آن گرفتيم.

عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي درباره اهميت اين اثر گفت: اين كتاب در درجه نخست، اهميت تاريخي دارد، زيرا يكي از اصلي‌ترين منابع دانش‌اندوزي چندين نسل از حقوقدانان و سياستمداران ايراني بوده است. در واقع اين كتاب، بسياري از ايرانيان را با حقوق اساسي آشنا كرد. دليل ديگري كه اين كتاب را به لحاظ تاريخي و نمادين مهم مي‌كند، تدريس آن در سال‌هاي نخست تاسيس دانشگاه تهران است.
وي همچنين به اهميت علمي اين كتاب اشاره كرد و گفت: اين كتاب هنوز به لحاظ علمي اثري غني است و نحوه پردازش آن به مباني و اصول بنيادين حقوق اساسي به اندازه‌اي جامع و جذاب است كه به نظر مي‌رسد امروز نيز مي‌توان از آن براي تدريس حقوق اساسي (1) در دوره كارشناسي استفاده كرد.

گرجي اين كتاب را داراي اهميت سياسي و اجتماعي نيز دانست و گفت: مخاطب حرفه‌اي با مطالعه اين اثر درخواهد يافت كه نويسنده با وجود سلطه يك رژيم استبدادي در ايران، نقدهايي جانانه و جدي بر قانون اساسي نظام سياسي اين رژيم وارد مي‌كند كه البته كاملا وجهه حقوقي دارند؛ براي مثال، قاسم‌زاده در اين كتاب بر ضرورت بازنگري قانون اساسي مشروطه تاكيد مي‌كند، زيرا معتقد است اين قانون چندان با اصول حقوقي و خردمندانه معاصر سازگار نيست. او قانون انتخابات مجلس را نيز شديدا به نقد مي‌كشد. با وجود اين،‌اين اثر سال‌ها در دانشكده حقوق دانشگاه تهران تدريس مي‌شد و از همين رو، مي‌توان به اهميت سياسي آن پي‌برد و متوجه وضعيت نقد حقوقي در آن دوران شد.

وي مطالب اين كتاب را به منزله ابزاري براي بررسي و مقايسه وضعيت حقوق اساسي ايران در دهه‌هاي پيش و دوره حاضر دانست و گفت: حقوق اساسي ايران به يقين طي چند دهه اخير دچار تحولاتي شده است كه با مطالعه اين اثر مي‌توان ميزان رشد و غناي آن را دريافت. آماده‌سازي اين اثر براي انتشار دوباره حدود سه سال طول كشيد. هدف اصلي من و همكارانم از اين تلاش، مرهم نهادن بر گسست تاريخي و انديشه‌اي است كه اكنون در عرصه علوم انساني به ويژه در قلمرو حقوق عمومي و اساسي شاهد آنيم. اگر به پيوستگي انديشه‌ها در ايران توجه نكنيم، انديشه‌ورزي‌هايمان به تدريج اعتبارشان را از دست مي‌دهند. در واقع، يكي از مهم‌ترين اهداف بازچاپ اين اثر، گريز از نوعي انقطاع تاريخي انديشه‌ها بود.

گرجي درباره تفاوت‌هاي حقوق عمومي و اساسي در دوره نوشته شدن اين اثر و دوره حاضر گفت: به يقين، اين حوزه طي دهه‌هاي گذشته تاكنون دچار پيشرفت شده و بايد صادقانه اعتراف كنم كه اين رشته در دوره جمهوري اسلامي ايران پيشرفت زيادي كرده است. افزايش كميت دانشجويان حقوق عمومي و همچنين تدريس اين رشته در مراكز متعدد آموزش عالي مصداق اين مدعاست. ما از لحاظ كمي پيشرفت‌هاي زيادي در اين حوزه داشتيم اما بايد اعتراف كرد كه هنوز به لحاظ كيفي، به پيشرفتي كه شايسته تمدن ماست نرسيده‌ايم.

وي افزود: اگر اين كتاب را مبناي خود قرار دهيم، درخواهيم يافت كه بسياري از انديشه‌ها يا شبه‌انديشه‌هايي كه با داعيه نوآوري در آثار جديد حقوق اساسي مطرح مي‌شوند، در اين كتاب موجودند. به همين دليل، اين كتاب مي‌تواند جنبه افشاكنندگي نيز داشته باشد. برخي از نويسندگان حقوقي مدعي‌اند كه محتواي كتاب‌هايشان براي نخستين بار طرح مي‌شوند، در حالي كه با انتشار كتاب‌هايي مانند «حقوق اساسي» زنده‌ياد قاسم‌زاده، شناسنامه انديشه‌ها مشخص مي‌شوند و شرايطي فراهم خواهد شد كه سرقت انديشه رفته ‌رفته بازارش را از دست خواهد داد.

كتاب «حقوق اساسي» از سوي انتشارات جنگل منتشر شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط