بعد از خواندن یکی از یادداشت‌های ایرج افشار درباره جمالزاده، کلیپی از اقدامات هیات امنای بنیاد آثار جمالزاده پخش شد. سپس علی دهباشی با یاد از باستانی پاریزی، عضو اسبق هیأت امنای بنیاد آثار جمالزاده، از محمد شکرچی‌زاده، عضو منتخب هیأت امنای آثار جمالزاده برای سخنرانی دعوت کرد.
محمد شکرچی‌زاده با اشاره بر حس وطن‌دوستی جمالزاده گفت: در بیستمین سالگرد خاموشی جمالزاده دور هم جمع شده‌ایم که از او بهعنوان یکی از مفاخر ادبی کشور یاد کنیم. وی مردی بود که 90 سال از عمر خود را در خارج از وطن گذراند،اما عشق به وطن همواره در وجود او شعله می‌کشید.
شکرچی‌زاده با برشمردن دلایل قبول پیشنهاد عضویت در این هیأت امنا گفت: دلیل اصلی قبول این پیشنهاد، جذابیت شخصی جمالزاده برای من و احقاق وصایای او در جهت پیشبرد اهداف علمی‌اش بود. در درجه دوم به‌دلیل همشهری بودن با جمالزاده و هم‌محله بودن با او در اصفهان راغب شدم تا عضویت در این هیات امنا را بپذیرم.
شکرچی‌زاده در ادامه سخنانش از توجه ویژه جمالزاده به فرهنگ ایرانی و بومی یاد کرد و گفت: جمالزاده با 90 سال اقامت در فرنگ ایرانی‌ترین نویسنده ایرانی است. توجه به میراث کهن و سرمایه ملی گوهر بدخشانی است که می‌توان با بی‌هویتی نسل حاضر مقابله کند. نسل حاضر با چنگ‌زدن به آثاری نظیر آثار جمالزاده می‌تواند از اقیانوس پلشتی و بی‌هویتی خود را برهاند.
وی در توضیح سخنان خود افزود: جمالزاده در غرب می‌زیست، اما همواره چشم به رستاخیز شرق داشت. در سال 1300 جمالزاده با نگارش «یکی‌بود یکی نبود» یک حرکت اصلاح‌گرایانه را در ادبیات فارسی سبب شد. او عقیده داشت ادبیات مدرن در ابتدا باید بازتاب فرهنگ عامه باشد و امروز پس از یک قرن از نگاشتن این کتاب لزوم بازاندیشی در ادبیات فارسی به‌شدت احساس می‌شود.
این پژوهشگر ادامه داد: جمالزاده علاوه بر نویسنده بودن، محقق، مورخ، مولف و در عین حال واقف و خیری هوشمند بود. او بنا به توصیه ایرج‌افشار اموال خود را به دانشگاه تهران واگذار کرد و دانشگاه تهران را بهعنوان نماد دانش کشور برگزید و برای این کار هیأت امنا انتخاب کرد و از سال 1355 براساس مقابله‌نامه‌ای دارایی‌های خود را به دانشگاه تهران سپرد.
شکرچی اضافه کرد: ایرج افشار اولین کسی بود که جمالزاده بهعنوان عضوی از اعضای هیات امنا انتخاب کرد و علی‌اکبر سیاسی به انتخاب دانشگاه تهران نماینده این دانشگاه شد. این دو نفر به اتفاق هم باستانی پاریزی را بهعنوان نفر سوم انتخاب کردند و جملگی هیات امنای آثار جمالزاده شدند. پس از فوت سیاسی جواد شیخ‌الاسلامی بهعنوان نماینده دانشگاه تهران انتخاب شد.
عضو هیئت امنای آثار جمالزاده در ادامه اظهار کرد: براساس این مقابله‌نامه درآمد حاصله از موقوفات جمالزاده صرف احداث کتابخانه، اعطای بورس به دانشجویان رشته‌های ادبیات و احداث خوابگاه برای دانشجویان و همچنین بخشی از درآمد حاصله صرف ایتام شهر اصفهان می‌شود.
در ادامه مراسم نکوداشت بیستمین سالگرد خاموشی جمالزاده، فیلمی از عکس‌‌های او از زندگی اش پخش شد و قسمتی دیگر از یادداشت‌های ایرج‌افشار درباره جمالزاده خوانده شد.
رسول جعفریان، عضو هیات امنای آثار جمالزاده دیگر سخنران نکوداشت جمالزاده بود که درباره روحیات و خلقیات او گفت: جمالزاده به صرف ایران‌دوستی خود به دانشگاه و دانشجویان این مملکت خدمت کرد و دانشجویان ما باید او را الگوی خود قرار دهند.
این پژوهشگر به داستانی به‌نام «قهوه‌خانه سورات» نوشته برناردن دوسن پیر اشاره کرد و کتاب «صحرای محشر» را بازتاب فارسی این کتاب دانست و اشاره کرد که «قهوه‌خانه سورات» را هم محمدعلی جمالزاده به فارسی ترجمه کرده است.
جعفریان در ادامه صحبت‌های خود تمام اندیشمندانی را که لباس روحانیت دارند به نقدپذیری فراخواند و فضای ادبیات امروز را نیازمند بازاندیشی اساسی دانست.
سوسن اصیلی نیز در ادامه مراسم درباره دست‌نوشته‌های جمالزاده گفت: جمالزاده در سال 1354 مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های خود را به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران اهدا کرد و این مجموعه در نسخه‌های خطی کتابخانه مرکزی ثبت شد. در سال 1368 طی نامه‌ای به رحیمیان، رئیس وقت دانشگاه تهران مجموعه‌ای دیگر از دست‌نوشته‌های خود را به کتابخانه اهدا نمود. کتاب‌های چاپی اهدایی جمالزاده در سال 1369 در مجموعه اهدایی کتابخانه به ثبت رسیده است. جمالزاده در حاشیه این کتاب‌ها نظریات و آراء خود را نگاشته است. دست‌نوشته‌های جمالزاده در 13 کارتن به کتابخانه مرکزی ارسال شده بود و تا سال 1379 که خودم به پیشنهاد ایرج افشار کار جمع‌آوری آنها را آغاز کردم، بازنشده بود. این مجموعه شامل 10هزار برگ دست‌نوشته بود که گردآوری آنها دوسال طول کشید.
وی اضافه کرد: دست‌نوشته‌ها شامل 23 مقاله‌ی ادبی، فلسفی و عرفانی می‌شوند که درباره کسانی چون بایزید بسطامی، هاتف اصفهانی و احمد نراقی نگاشته شده‌اند. مقالات تاریخی هم در این گروه قرار می‌گیرند که معروف‌ترین آنها دست‌نوشته‌ای در باب امام موسی صدر است. داستان‌های این مجموعه شامل هفت عدد هستند به‌نام‌های: «خوک در صومعه»، «درخت گلابی»، «دموکراسی خودمانی»، «قصه»، «قضا»، «کاچی بعض هیچی» و «نیکوکاری».
اصیلی در ادامه گفت: دست‌نوشته‌های نقد و بررسی کتاب شامل 23 عدد هستند که از جمله آنها می‌توان «تاریخ جنگ ایران و روم» و «تاریخ غرب و اسلام» را نام برد. از دیگر دست‌نوشته‌های جمالزاده هشت مقدمه‌ای است که بر آثار خود و دیگران نوشته است. مقدمه بر اشعار عبدالحسین سپنتا و ترجمه روسی آثار جمالزاده از این جمله است. بخش دیگر این دست‌نوشته‌ها شامل مصاحبه‌های او با دیگران است که از آن جمله می‌توان مصاحبه با میشل کوی‌پر را نام برد. اظهارنظرها و مطالب جمالزاده درباره دیگران شامل 13 مطلب است که از جمله آنها می‌توان مطالبش را در مورد صادق هدایت نام برد. از دیگر دست‌نوشته‌های او فهرست آثار جمالزاده به قلم خودش در مجله یغماست.
وی در ادامه عنوان کرد: بیشتر دست‌نوشته‌های جمالزاده بر روی کاغذهای کپی صورتی‌رنگ است در این کاغذها جمالزاده از آثار خودش تقسیم‌بندی‌هایی براساس رمان، داستان، اقتصاد، تاریخ، اجتماع و ... ارائه داده است. در میان دست‌نوشته‌ها، عکس‌هایی از عارف قزوینی که عبدالحسین سپنتا آن را برداشته است،نیز به چشم می‌خورد.
اصیلی درباره مهمترین بخش دست‌نوشته‌های جمالزاده اظهار کرد: مهمترین بخش دست‌نوشته‌ها نامه‌های او هستند نامه‌های دیگران به جمالزاده 180 عدد، نامه‌های فارسی ایران‌شناسان به او شامل 25 عدد، نامه جمالزاده به دیگران 110 عدد از آن جمله است.
در پایان مراسم اسلایدی از صدای جمالزاده در بیان خاطراتش برای حضار پخش شد.
نظر شما