وی افزود: به این دلیل که برای اولین بار است که آثار یک فیلمساز از منظر کاربرد صدا ارزیابی میشود آن هم فیلمسازی همچون آلفرد هیچکاک که عمدتا به کاری که با تصویر انجام میدهد شناخته میشود. تصور و شناختی که از او در بین عموم وجود دارد کار با دوربین، مونتاژ و تصویرسازی است اما الیزابت وایز برای اولین بار صدا در آثار این فیلمساز را مورد بررسی قرار داد.
او درباره دلیل ترجمه «جیغ خاموش؛ صدا در آثار هیچکاک» بیان کرد: نکته جالب توجه این است که با مطالعه این اثر متوجه میشوید که صدا با کارهایی که هیچکاک با تصویر انجام میدهد ارتباط تنگاتنگی دارد؛ یعنی در بسیاری مواقع هیچکاک همان دقتی را که در نوع کاربرد تصاویر، ظرافت و دقتی که در چینش المانهای تصویری دارد در بهره از صدا دارد. از این رو این کتاب برای من جذابیت داشت و دست به ترجمه آن زدم.
این مترجم با اشاره به اینکه منظور از صدا در آثار هیچکاک همان آواها و موسیقی است که این فیلمساز در آثار خود استفاده میکند عنوان کرد: این صداها عمدتا جلوههای صوتی است؛ به عنوان نمونه هیچکاک در فیلم «پرندگان» به جای موسیقی از صدای جیغ پرندگان استفاده میکند. البته در برخی موارد عکس این امر نیز رخ میدهد یعنی به جای جلوههای صوتی از موسیقی استفاده میکند.
وی افزود: منظورم این است که هیچکاک در آثار خود کاربردهای متنوعی از صدا ارائه میکند، کاربردهایی که تنها از ذهن فرد خلاقی چون او میگذرد، برای مثال صدای ارکستر تبدیل به چیزی شبیه به علامت هشدار میشود و در واقع معنا پیدا میکند. هیچکاک اکثرا در آثارش با صدا و جلوههای صوتی معنا میسازد. البته با همین ظرافت نیز روی دیالوگ کار میکند ولی به نظر من عمده جذابیت آثارش بهره از جلوههای صوتی و بازیهای مختلف است که با صدا انجام میدهد.
احمدیلاری درباره اهمیت صدا و جلوههای صوتی در فیلم گفت: تمام اصوات به کار رفته در یک اثر المانها و عناصری میشوند که تماشاگر با تجربه دیدن فیلمی از هیچکاک با استنباطی از سالن خارج میشود. در واقع استفاده از صدا در فضای فیلم و جهان روایت کاربرد پیدا میکند و آن اثری را که باید بر تماشاگر میگذارد و مخاطب را به سمت هدفی که فیلمساز طراحی کرده هدایت می کند.
او در ادامه اظهار کرد: به عنوان مثال منتقدان از دلهره و وحشت در فیلم «پرندگان» این فیلمساز صحبت میکنند که به مخاطب منتقل میشود؛ بخشی از انتقال این وحشت و هراس از طریق استفاده از جلوههای صوتی برای ایجاد صدای جیغ پرندگان انجام شده است.
صحنهای از فیلم «پرندگان» اثر آلفرد هیچکاک
این مترجم با اشاره به اینکه هیچکاک در آثارش به صدا بیشتر از دیالوگ اهمیت میداد بیان کرد: البته این فیلمساز با بهره از دیالوگ کارهای ظریفی انجام میداد که در این کتاب نمونههایی از آن ذکر شده است؛ اما به کاری که انجام میدهد بهره از صدا برای تاثیرگذاری هرچه بیشتر بر مخاطب و دستکاری جلوی صوتی است.
وی در پاسخ به این سوال که آیا در نقد آثار سینمایی باید به نقد صدا نیز پرداخت عنوان کرد: قطعا همینطور است. سینما یک مرحله تکاملی را گذرانده است. وقتی صدا وارد سینما شد برخی تا مدتها در مقابل آن موضع میگرفتند از این رو که گمان میکردند سینما در وجه صامت خود خالصتر و بهتر است در حالی در حال حاضر صدا یک عنصر بسیار برجسته در فیلم محسوب میشود و میتواند بار معنایی و استعاری داشته باشد، روایت را پیش ببرد تماشاگر را قدمی جلوتر از روایت ببرد و غیره.
او همچنین بیان کرد: امروزه ارزش صدا شناخته شده است منتها نمونه مشابهی از بهره از صدا با ظرافتی که هیچکاک در آثارش استفاده میکرد وجود ندارد. صدا عنصری تنیده در بافت فیلم است و طبیعتا باید به آن توجه کرد و در نقد فیلم مورد ملاحظه قرار گیرد زیرا یکی از عناصری است که میتواند معنی نهفته به فیلم بیافزاید.
حمیدرضا احمدی لاری در پایان گفت: اگر مخاطب حین خواندن کتاب، آثار هیچکاک را نیز مشاهده کند بهره بهتر خواهد برد از این رو که به ارزش صدا پی برده و خوانش کتاب برای مخاطب مفیدتر خواهد بود. در پایان کتاب اسامی همه فیلمهای تلویزیونی و سینمایی هیچکاک ذکر شده است که مخاطبان به راحتی میتوانند به آن دسترسی داشته و نسخه ترمیم شده آن را مشاهده کنند.
انتشارات ساقی کتاب «جیغ خاموش؛ صدا در آثار هیچکاک» اثر الیزابت وایز را با ترجمه حمیدرضا احمدی لاری را با شمارگان 1100 نسخه، 208 صفحه و با قیمت 27000 تومان منتشر کرده است.
نظر شما