خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم - قاسم ترخان: گاهی گفته می‌شود که در این بلای عمومی (بیماری کرونا) امام زمان (عج) کجاست و چه نقشی دارد؟ این پرسش را می‌توان دو گونه مطرح کرد: گاهی پرسش ناظر به نقش خود امام زمان (عج) است و زمانی ناظر به نقش باورمندی به آن حضرت. الان بحث ما در قسمت اول است؛ در این باره باید نکاتی را مد نظر قرار داد:

1- قرار نیست امام زمان (عج)، نظام اسباب و مسببات را به هم بریزد، همان‌گونه که سنت خدا نیز چنین چیزی نیست. عالم بر اساس نظام اسباب و مسببات اداره می‌شود، لذا ممکن است خود امام نیز که جزئی از همین عالم است، به بیماری مبتلا شود و از ما خواسته شود که برای سلامتی آن حضرت دعا کنیم.
 
2- حوادث و پدیده‌هایی که در این عالم رخ می‌دهد، اسباب گوناگونی دارد، گاهی سبب و عامل بیماری، گناهی است که بشر مرتکب می‌شود؛ همانگونه که بسیاری از ابتلائات و مشکلات زیستی از ناحیه عملکرد نادرست بشر بوده است.
 
الان این بحث به صورت جدی مطرح است که آیا در پیدایش این بیماری اغراض شیطانی و دستکاری خود بشر دخیل بوده است یا خیر؟ بر این اساس آثار وضعی برخی از گناهان دامنگیر انسان‌ها می‌شود. این یک سنت و قانون الهی است.
 
در چنین مواردی نقش امام زمان (عج) چیست؟ آیا بناست آن‌ حضرت جلوی نتیجه‌ کار ناشایست بشر را بگیرد که اگر این بود، غیبتش اتفاق نمی‌افتاد. با غیبت آن حضرت بشر از فیوضات بسیاری محروم شد و در واقع بلائی را نمی‌توان مهم‌تر از آن شمرد، عامل این بلاء عظیم چه چیزی بوده است؟‌ یقینا یکی از مهمترین عوامل به عدم آمادگی و گناه بشر بر می‌گردد.
 
3- نقش امام زمان (عج) در این عالم نقش فاعلی است؛ یعنی امام واسطه در نزول فیض از طرف خداوند بر بندگانش است و از این جهت در سلسله اسباب و علل فاعلی این عالم قرار دارد. این نقش فیض‌رسانی عام است و به زمان حضور، همچنین به انسان‌ها و مؤمنان اختصاص ندارد. در روایات آمده است که اگر حجت نباشد، زمین واژگون می‌شود یا از سر صدقه امام و مؤمنین است که به کافر هم روزی داده می‌شود. البته این مطلب استدلال عقلی هم دارد و صرفا به دلیل درون دینی تکیه نمی‌کند.
 
4- لطف ویژه آن حضرت (عج) در قالب سنت مشروط تحقق می‌پذیرد؛ همانگونه که شرط گشایش و نزول برکات، ایمان و تقوای جوامع دانسته شده است. این لطف ویژه می‌تواند سبب‌سازی یا سبب‌سوزی باشد.
 
اگر تلاشی در جهت حصول این شرایط از سوی جوامع تحقق پیدا نکند، خود از لطف خاص محروم خواهند و باید خود را ملامت و سرزنش کنند. شفابخشی این دارو در گرو انجام برخی کارها است که با عدم تحقق شرط، جزاء هم تحقق نمی‌پذیرد. این قانون یک قانون مشروط است که تخلف‌ناپذیر است.
 
5- جریان برخی بلاها بر اساس برخی از سنت‌های دیگر خداوند مثل سنت امتحان و ابتلا است. خداوند با ابتلای بشر، وی را در مسیر رشد قرار می‌دهد. انسان با این ابتلائات به ضعف خود پی می‌برد و به تضرع و زاری رو می‌آورد. این گریه‌ها‌ و دعا کردن‌ها، همان لبیک خدا است. ما باید کل‌نگر باشیم نه جزء نگر.
 
گاهی بلا از سوی امام زمان (عج) دفع نمی‌شود؛ زیرا به صلاح بشریت نیست. البته معنای حرف ما این نیست که ما نباید کاری در دفع بلاها انجام دهیم؛‌ حساب ما با آن‌ها جداست. اینکه خدا می‌گوید من به قدر و اندازه می‌دهم تا انسان طغیان نکند به معنای این نیست که ما هم باید مردم را فقیر نگه داریم.