به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) حسن انوري در اين مراسم با بيان اين كه تصحيح «برهان قاطع» يكي از بهترين نمونه‌هاي كارهاي محمد معين است، به شرح ويژگي‌هاي اين كتاب پرداخت و گفت: اين كتاب در زمان تاليف خود و تا قرن‌ها يكي از بهترين نمونه‌هاي فرهنگ‌ لغت فارسي بوده، ولي مشكلاتي دارد كه معين در تصحيح خود آنها را برطرف كرده است.

وي با اشاره به اين كه مولف اين كتاب "محمد بن خلف تبريزي" نزد سلسله قطبشاهيان از سلسله‌هاي حاكم بر جنوب هند زندگي مي‌كرده، يادآور شد: او اين كتاب را به نام سلطان عبدالله قطبشاه تاليف كرده است. قطبشاهيان از پرورندگان ادب فارسي در جنوب هند بوده‌اند.

مولف «فرهنگ سخن» به توضيح دلايل اهميت برهان قاطع پرداخت و اظهار داشت: اين كتاب از لحاظ كميت اثر ارزشمندي است. به اين دليل كه در زمان خود بزرگ‌ترين فرهنگ لغت بوده. فرهنگ‌هاي پيش از برهان قاطع تعداد بسيار كمتري از لغات فارسي را در خود داشتند. براي مثال فرهنگ جهانگيري 6900 و فرهنگ سروري 6000 كلمه را توضيح داده بودند. در حالي كه برهان قاطع دربرگيرنده 20000 لغت به احصاء محمد معين است.

انوري ادامه داد: دليل ديگر اهميت برهان قاطع مربوط به شيوه ترتيب الفبايي لغات است. برهان اولين فرهنگ فارسي است كه كلمات را به شيوه امروزي، يعني بر حسب توالي حروف اول، دوم، سوم و ... مرتب كرده است.

عضو پيوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسي خاطرنشان كرد: برهان با همه اهميتي كه دارد، به كاستي‌هايي دچار است كه از جمله آنها مي‌توان به اغلاط فراواني كه در آن راه يافته اشاره كرد. محمد معين تمامي اين اغلاط را در حواشي ذكر كرده و معناي درست كلمات را به دست داده است.

انوري با بيان اين كه معين تصحيح برهان را از سال 1317 آغاز كرده است، گفت: ارايه ريشه‌هاي اوستايي، پهلوي، سانسكريت، فرس قديم و حتي برخي لهجه‌هاي قديم فارسي از ويژگي‌هاي حواشي و تعليقات معين بر اين كتاب است. همچنين بسياري از اعلام سقط شده در متن اصلي، توسط معين به كتاب افزوده شده‌اند. سقطات متن اصلي برهان به حوزه واژگاني هم كشيده شده كه معين ذكر اين واژگان افتاده را نيز مدنظر داشته است.

وي در پايان تاكيد كرد: با توجه به همه اين عوامل، حواشي برهان قاطع به قلم محمد معين يكي از غني‌ترين لغتنامه‌هاي فارسي است كه اعتبار خود را بعد از سال‌ها تا امروز نيز حفظ كرده است.