کیانوش غریب‌پور، مدیر هنری انتشارات نردبان در این برنامه به اهمیت محیط‌زیست و طبیعت اشاره کرد و گفت: امروزه به دلیل مشکلات مختلف از جمله دغدغه‌های اقتصادی و مسایل روزمره طبیعت و محیط‌زیست از اولویت‌های زندگی‌مان نیست، آنقدر گرفتار مسایل روزمره شده‌ایم که کمتر به محیط‌زیست و طبیعت اطرافمان توجه می‌کنیم. امروزه بعضی از گونه‌های جانوری براثر بی‌توجهی از بین رفته‌اند. اما ما متوجه نیستیم که همین گونه‌های جانوری اعم از مزاحم و غیرمزاحم کمک زیادی به حیات و زندگی ما می‌کنند.
رویکرد نردبان به محیط زیست تزیینی و شعاری نیست
مدیر هنری انتشارات نردبان در ادامه به رویکرد انتشارات فنی ایران درباره مسایل زیست محیطی اشاره کرد و گفت: رویکرد نردبان به محیط زیست رویکردی تزیینی و شعاری نبوده است و کاملا براساس احساس مسئولیت اجتماعی مدیریت مجموعه و علاقه‌ای که به موضوعات عمومی و عام‌المنفعه داشته وارد این حوزه شده است.
وی افزود: طبیعی است که در آثار ادبیات کودک و نوجوان نشانه‌هایی درباره موضوعات محیط‌زیستی ببینیم چرا که بچه‌ها اساسا به حیوانات علاقه دارند. از سویی ژانر رمان نوجوان نیز از ژانرهای مورد علاقه نوجوانان است. براین اساس تلاش کرده‌ایم در انتشارات فنی ایران به تولید رمان‌های ادبی و خواندنی با موضوع محیط‌زیست بپردازیم به گونه‌ای که حالت تصنعی نداشته باشند.
تولید آثار زیست‌محیطی سنگ بنای ماندگاری در ادبیات کودک و نوجوان است
سیدرضا کروبی، مدیر انتشارات فنی ایران، نیز در این مراسم گفت: سال 74 نخستین کتاب محیط‌زیستی را منتشر کردیم در آن زمان این مسئله اهمیت زیادی در جامعه نداشت و این کتاب نیز چندان مورد توجه قرار نگرفت اما بازهم به فعالیت در این حوزه ادامه دادیم و سعی کردیم روی این مسئله برای بچه‌ها کار کنیم و به مرور همان نیرویی که سبب شده بود به مسائل محیط‌زیستی در انتشارات بپردازیم در جامعه نیز مورد توجه قرار گرفت و روزبه‌روز توجه به محیط‌زیست غنی‌تر شد و تشکل‌های مردم نهادی نیز شکل گرفت.
مدیر نشر نردبان در ادامه به کتاب‌های سبز اشاره کرد و گفت: انتشار کتاب‌های سبز در نشر نردبان انتفاع مادی برای ما نداشت اما می‌خواستیم هر موضوعی که کودک و نوجوان اروپایی و آمریکایی در مورد محیط‌زیست می‌خواند حداقل یک جلد از آن در ایران برای کودک ایرانی وجود داشته باشد. براین اساس لیستی از کتاب‌های خارجی در این زمینه تهیه کردیم که حدود 600 عنوان کتاب شد و برنامه بلندمدتی را برنامه‌ریزی کردیم و الان حدود 400 کتاب در این حوزه داریم. و به جایی رسیده‌ایم که می‌توانیم ادعا کنیم با برگزاری کارگاه‌های قصه‌نویسی می‌توانیم کارهای حرفهای در این زمینه ارائه دهیم و 17 جلد از این آثار که حاصل این کارگاه‌هاست به زودی منتشر می‌شود.
کروبی با بیان اینکه تلاش شده ژانر جدیدی در ادبیات داستانی به نام ادبیات سبز از سوی انتشارات فنی ایران به جامعه معرفی شود، افزود: اگر بتوانیم این ژانر جدید در ادبیات داستانی را ادامه دهیم می‌توانیم شرایطی فراهم کنیم که نویسندگان خوب و حرفهای هم به این حوزه توجه کنند.
138 عنوان کتاب زیست‌محیطی تالیفی
وی افزود: هدف ما از اینکه شروع به تالیف بیش از صد عنوان کتاب محیط‌زیستی، چاپ مجله داروگ و برگزاری جایزه سپیدار کرده‌ایم در شرایطی که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که قدیمی‌ترین و معتبرترین انتشارات کودک و نوجوان در خاورمیانه است چنین قدمی برنداشته این بوده که کتاب‌های سبز در جامعه معرفی شود و نویسندگان ما به این حوزه جذب شوند. در حال حاضر کل کتاب‌های تالیفی ما در این حوزه به بیش از 138 عنوان می‌رسد.
مدیر انتشارات نردبان با بیان اینکه عشق به طبیعت و محیط‌زیست در تاریخ، فرهنگ و ادبیات ما ریشه دارد گفت: بر این اساس اگر به محیط‌زیست در کتاب پرداخته شود سبب خلق آثاری ماندگار می‌شود و این کار ما سنگ بنای ماندگاری در ادبیات کودک و نوجوان خواهد بود.
نوشتن رمان زیست‌محیطی اهمیت زیادی دارد
فریدون عموزاده خلیلی، مدیر ادبی نشر نردبان، نیز در این مراسم با بیان اینکه چاپ کتاب‌های محیط‌زیستی کار مشکلی نیست و خیلی‌ها براساس علاقه یا مسئولیتی که دارند این کار را انجام می‌دهند، گفت: اگر بگوییم ما در انتشارات فنی ایران 10 کتاب محیط‌زیستی چاپ کرده‌ایم باعث افتخار نیست از سویی اگر بگوییم 10 رمان نوجوان چاپ کرده‌ایم باز هم کار بزرگی انجام نداده‌ایم چرا که در جامعه ما ناشران بسیاری اقدام به تولید رمان برای نوجوانان می‌کنند اما کار مهم این است که ما رمان زیست‌محیطی نوشته‌‌ایم.
این نویسنده در ادامه بیان کرد: بااینکه همیشه اولین‌های واقعی، چالش‌هایی همراه خودشان دارند اما راه را برای دیگران باز می‌کنند. مانند کاری که جمالزاده در حوزه داستان انجام داد و راه را باز کرد. یا کاری که نیما یوشیج در حوزه شعر نو انجام داد. شاید امروزه شاعران بهتری از نیما داشته باشیم اما نمی‌توانیم نقش او را در آغازگری این راه انکار کنیم. ما هم اولین تیمی بودیم که در ایران رمان محیط‌زیستی نوشتیم. حتما این رمان‌ها قابل نقد است اما باید توجه کنیم که این کار ما هموارکننده راه و آغازگر بوده است.
آغازگرها می‌توانند جریان‌ساز باشند
وی با تاکید بر اینکه آغازگرها همیشه می‌توانند جریان‌ساز و تاریخی باشند، گفت: معرفی این رمان‌ها در جامعه از سوی رسانه‌ها سبب می‌شود چشم جامعه و نویسندگان به نوع جدیدی از رمان باز شود. همچنین چشم مخاطب ما هم به این حوزه باز می‌شود و می‌بیند رمان‌های درباره طبیعت و محیط‌زیست نوشته شده است و بر او تاثیر می‌گذارد. ما با این کار پهنه را بازتر می‌کنیم ما نمی‌گوییم بهترین رمان‌ها را از نظر متن و تصویر منتشر کرده‌ایم مهمترین اهمیت این رمان‌ها آغازگری آنهاست که توانسته راه جدیدی باز کنند و اگر این رمان‌ها را با محک آغازگر بودنشان بسنجیم می‌توانیم بگویم که آنها 11 رمان شاهکار هستند.
غالب این رمان‌ها مضمون‌محورند
مریم جلالی، استاد دانشگاه نیز در این نشست به بررسی این 11 رمان محیط‌زیستی پرداخت و به نسبت رمان‌های نوجوان با متغیرهای برون‌متنی نیز اشاره کرد و گفت: انتشارات فنی ایران نخستین انتشاراتی است که به‌طور منسجم به این مساله توجه کرده است و این توجه سبب بروز ساب‌ژانر شده است. اینکه بگوییم محیط‌زیست در ژانرهای ادبی در کجا قرار می‌گیرد قطعا این رمان‌ها یک ساب‌ژانر ایجاد کرده است.
به گفته جلالی اصل قابل تامل در رسانه‌های کتاب، خلق اثر و ذهن شناسا (مخاطب) است اگر چرخه خلق و ذهن شناسا به هم متصل شود ساب ژانر آنقدر دوام می‌یابد که تبدیل به یک ژانر اصلی شود.
خلق اثر با مسائل ذوقی پیوند خورده است
جلالی با بیان اینکه خلق اثر با مسائل ذوقی پیوند خورده است به اینکه چگونه سفارش یک موضوع در این حوزه توجیه‌پذیر است، پاسخ داد و گفت: گاهی یک سری ارزش بر جامعه حاکم می‌شود و اینکه هنرمند صرفا باید حرفهای خودش را بزند یا به ارزش‌های حاکم بر جامعه توجه کند موضوعی است که جای صحبت دارد. اغلب نویسندگان کودک و نوجوان به مخاطب خود و سلیقه او و ارزش‌های حاکم بر جامعه توجه می‌کنند.
وی درباره وجوه ژانری آثار خلق شده نیز توضیح داد: این آثار غالباً مضمون‌محور بودند ولی نمی‌توان گفت پی‌رنگ محوری در این آثار ضعف داشته است. مثلا در «گلوله و پلنگ» فضا رئال است ولی طنز حاکم بر اثر در بخش اول جذابیت خاصی دارد. همچنین کتاب «سموره» شاید یک ماجرای تخیلی است اما علاوه بر درک حس یک حیوان مخاطب چیزهای دیگری هم یاد می‌گیرد. در «سیمرغ پدربزرگ من بود» فانتزی عام وجود دارد و بینامتنیت در این داستان و استفاده از کهن‌الگوها نیز بسیار جالب بود. «شهر بدون پلاستیک» نیز داستان رقابتی بود.
این استاد دانشگاه و منتقد ادبی افزود: در «یک فرار آشغالانه» شخصیت باطری بسیار جالب بود. «کبوتر باشی و زرافه پرنده» نیز جزء معدود داستان‌های فانتزی حیوانات است و زندگی حاکم بر انسان‌ها را یک پرنده تجربه می‌کند و داستانی مدرن است. «اندوه بالابان» نیز با اینکه دانای کل دارد ولی متنی دیالوگ محور دارد. در «تفنگ اهلی» نیز چندصدایی و بینامتنی دیده می‌شود.
جلالی در پایان گفت: من از خواندن این رمان‌ها لذت بردم و خوشحالم که دانشجویان دانشگاه در این رونمایی حضور دارند و می‌توانند از این آثار برای پژوهش‌هایشان استفاده کنند.
نظر شما