مجتبی ویسی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه رمان کوتاه دان دلیلو به نام «سکوت» مجوز انتشار گرفته گفت: نسخه اصلی این کتاب، که جدیدترین اثر دان دلیلو، نویسنده کانادایی است، سال 2020 منتشر شده است. «سکوت» یک رمان کوتاه است و دان دلیلو در این کتاب با دیدگاهی آینده‌نگر به اتفاقاتی می‌پردازد که برای بشر معاصر می‌افتد و زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. موضوع اصلی این رمان کوتاه حول محور یک خاموشی فراگیر و قطع برق می‌چرخد و نویسنده به این موضوع می‌پردازد که اگر چنین شرایطی در جهان پیش بیاید و دسترسی مردم به امکانات تکنولوژیک قطع شود گرفتار چه موقعیتی می‌شوند؟ دلیلو با زبان و نثر خاصی که دارد، موشکافانه وارد این موضوع می‌شود.
مترجم «اعترافات یک رمان‌نویس جوان» درباره نثر دلیلو در کتاب جدیدش و چگونگی روایت داستانی با محوریت تسلط تکنولوژی بر زندگی انسان‌ها توضیح داد: دلیلو معمولا در همه آثارش نثر ثابتی دارد؛ نثری شاعرانه، سیال و رها که حتی در گفت‌وگوهای دو نفره هم پدیدار می‌شود. این نوع روایت، شیوه و سبک خاص آثار دلیلو است و او داستان‌هایش را طوری به پیش می‌برد که می‌توان گفت خواندنش شاید برای گروهی از افراد دشوار باشد. گروهی از کتابخوان‌ها به پراکنده‌خوانی عادت کرده‌اند و ترجیح می‌دهند متنی را بخوانند که بتوانند با سرعت از آن رد شوند. در نتیجه اغلب نثرهای موزون و پرطنین برایشان جذاب نیست.
وی درباره دشواری‌های ترجمه آثار دلیلو گفت: این نویسنده سخت‌نویس است، در نتیجه ترجمه آثارش نیز دشواری‌های زیادی دارد. زیرا نثر او نه تنها موزون است و در ترجمه باید ضرب‌آهنگ کلام منتقل شود بلکه معمولا از دستور زبان هم تخطی می‌کند، در نحو دست می‌برد و بار معنایی تازه‌ای از کلمات بیرون می‌کشد.
ویسی در پاسخ به این سوال که «با توجه به نثر سخت آثار دلیلو، آیا از کارهای او در ایران استقبال شده یا خیر؟» گفت: استقبال یک کلمه چالش‌برانگیز است. آیا واقعا استقبال مردم، معیار درستی برای ارزیابی ادبیات است یا نه؟ قطعا در جامعه مخاطبان مختلفی داریم. یک دسته مخاطبانی که ادبیات را جدی دنبال می‌کنند و هدفشان فقط خواندن یک اثر ادبی نیست. این گروه به دلیلو و نویسندگانی چون او توجه دارند و چنین فضاهایی را می‌پسندند. مخاطبانی هم هستند که به ادبیاتی از نوع دیگر توجه دارند، و قطعا قابل احترامند. این گروه شاید با خواندن چند پاراگراف از متن دلیلو خسته شوند و به مطالعه کتاب ادامه ندهند.
مترجم کتاب «شعر را چگونه بخوانیم؟» افزود: نمی‌خواهم گروهی از مخاطبان را محکوم کنم. باید بپذیریم که طیف‌های متفاوتی از مخاطب آثار داستانی داریم. باید مراحلی بگذرد تا مخاطبان کتاب، به سبکی از خوانش کتاب که شامل خواندن آثار نویسندگان سخت‌نویس است برسند. برای مثال مارسل پروست اوایل قرن گذشته کتابی نوشته که شاید هنوز عده زیادی نمی‌توانند کتاب او را بخوانند... یا مثلا «اولیس» جیمز جویس جزو همین دسته آثار است. با این حال مخاطبانی که آثاری ادبی زیادی را خوانده‌اند از مطالعه آثار دلیلو لذت می‌برند.
روایتی از قبل و بعد شیفتگی انسان به وسایل دیجیتال
ویسی همچنین درباره جدیدترین ترجمه‌های منتشر شده از او به کتاب «پایان غیاب» اثر مایکل هریس اشاره کرد و گفت: این کتاب حدود یک ماه پیش از سوی نشر خزه منتشر شد. «پایان غیاب» از یک مقطع دوران معاصر، یعنی دوره قبل از اینترنت و بعد از آن صحبت می‌کند و از کشمکشی می‌گوید که خود نویسنده با این وضعیت بینابینی داشته و دارد. او تلاش دارد خود را درگیر ابزار ارتباطی و فناوری نکند ولی در بسیاری از مواقع موفق نمی‌شود.
این مترجم افزود: نویسنده بالاخره با تمهیداتی می‌تواند خود را از این وضعیت سردرگم نجات دهد اما برای دستیابی به این هدفش، مجبور می‌شود پای صحبت خیلی‌ها بنشیند و ببیند این ابزار تکنولوژیک چگونه بر ذهن اثر می‌گذارد که انسان‌ها نمی‌توانند از قید آن نجات پیدا کنند.
ویسی با بیان اینکه «پایان غیاب» اثری غیر داستانی است و به حوزه‌های مختلفی از جمله روانشناسی جمعی و فردی و فناوری ارتباط پیدا می‌کند گفت: البته باید بگویم روایت این کتاب از زاویه‌ای دیگر با ادبیات داستانی پیوند می‌خورد. نویسنده کانادایی این کتاب در رشته زبان و ادبیات انگلیسی تحصیل کرده و یکی از کارهایی که برای دور شدن از فضای مجازی از آن کمک می‌گیرد خواندن کتاب «جنگ و صلح» تولستوی است. مایکل هریس خودش کتابخوان است و بارها در کتابش به آثار معروف ادبیات از جمله «در جستجوی زمان از دست رفته» مارسل پروست یا به شعرهای شاعران مختلف اشاره می‌کند و از این نظر حاوی رد پایی از ادبیات هم هست.
دلایل انتخاب دو کتاب «پایان غیاب» و «سکوت» برای ترجمه موضوع دیگری بود که ویسی درباره آن چنین توضیح داد: موضوع هر دو کتاب، مورد علاقه خودم بود. «پایان غیاب» را انتخاب کردم زیرا خودم هم با تکنولوژی چالش‌هایی دارم و نحوه برخورد با ابزار جدید برابم مهم است. درباره کتاب «سکوت» هم باید بگویم که جهان‌بینی و نگرش، نوع روایت‌پردازی و داستان‌گویی و همچنین سبک نوشتاری دلیلو همیشه برای من جذابیت‌های فراوانی داشته و دارد. دلیلو برای من استثناست و دوست دارم اگر مجالی باشد همه کتاب‌های او را به فارسی ترجمه کنم.
مجتبی ویسی، شاعر و مترجم، در سال ۱۳۴۰ در نفت‌شهر کرمانشاه به دنیا آمده است و از ابتدای دهه هفتاد ترجمه داستان و انتشار اشعارش را در نشریه‌هایی همچون عصر پنجشنبه، کلک، گلستانه و معیار آغاز کرد. ویسی از سال ۱۳۷۸ به صورت حرفه‌ای وارد فعالیت مطبوعاتی شد و به عنوان روزنامه‌نگار، مقاله‌نویس و ویراستار در روزنامه‌های آسیا، ابرار اقتصادی، پول، فناوران اطلاعات و غیره کار کرد. او اکنون مترجم آثار ادبی است و تاکنون کتاب‌هایی از دان دلیلو، پل هاردینگ، اومبرتو اکو، شرمن الکسی و موراکامی را به فارسی برگردانده است.
مترجم «اعترافات یک رمان‌نویس جوان» درباره نثر دلیلو در کتاب جدیدش و چگونگی روایت داستانی با محوریت تسلط تکنولوژی بر زندگی انسان‌ها توضیح داد: دلیلو معمولا در همه آثارش نثر ثابتی دارد؛ نثری شاعرانه، سیال و رها که حتی در گفت‌وگوهای دو نفره هم پدیدار می‌شود. این نوع روایت، شیوه و سبک خاص آثار دلیلو است و او داستان‌هایش را طوری به پیش می‌برد که می‌توان گفت خواندنش شاید برای گروهی از افراد دشوار باشد. گروهی از کتابخوان‌ها به پراکنده‌خوانی عادت کرده‌اند و ترجیح می‌دهند متنی را بخوانند که بتوانند با سرعت از آن رد شوند. در نتیجه اغلب نثرهای موزون و پرطنین برایشان جذاب نیست.
وی درباره دشواری‌های ترجمه آثار دلیلو گفت: این نویسنده سخت‌نویس است، در نتیجه ترجمه آثارش نیز دشواری‌های زیادی دارد. زیرا نثر او نه تنها موزون است و در ترجمه باید ضرب‌آهنگ کلام منتقل شود بلکه معمولا از دستور زبان هم تخطی می‌کند، در نحو دست می‌برد و بار معنایی تازه‌ای از کلمات بیرون می‌کشد.
ویسی در پاسخ به این سوال که «با توجه به نثر سخت آثار دلیلو، آیا از کارهای او در ایران استقبال شده یا خیر؟» گفت: استقبال یک کلمه چالش‌برانگیز است. آیا واقعا استقبال مردم، معیار درستی برای ارزیابی ادبیات است یا نه؟ قطعا در جامعه مخاطبان مختلفی داریم. یک دسته مخاطبانی که ادبیات را جدی دنبال می‌کنند و هدفشان فقط خواندن یک اثر ادبی نیست. این گروه به دلیلو و نویسندگانی چون او توجه دارند و چنین فضاهایی را می‌پسندند. مخاطبانی هم هستند که به ادبیاتی از نوع دیگر توجه دارند، و قطعا قابل احترامند. این گروه شاید با خواندن چند پاراگراف از متن دلیلو خسته شوند و به مطالعه کتاب ادامه ندهند.
مترجم کتاب «شعر را چگونه بخوانیم؟» افزود: نمی‌خواهم گروهی از مخاطبان را محکوم کنم. باید بپذیریم که طیف‌های متفاوتی از مخاطب آثار داستانی داریم. باید مراحلی بگذرد تا مخاطبان کتاب، به سبکی از خوانش کتاب که شامل خواندن آثار نویسندگان سخت‌نویس است برسند. برای مثال مارسل پروست اوایل قرن گذشته کتابی نوشته که شاید هنوز عده زیادی نمی‌توانند کتاب او را بخوانند... یا مثلا «اولیس» جیمز جویس جزو همین دسته آثار است. با این حال مخاطبانی که آثاری ادبی زیادی را خوانده‌اند از مطالعه آثار دلیلو لذت می‌برند.
روایتی از قبل و بعد شیفتگی انسان به وسایل دیجیتال
ویسی همچنین درباره جدیدترین ترجمه‌های منتشر شده از او به کتاب «پایان غیاب» اثر مایکل هریس اشاره کرد و گفت: این کتاب حدود یک ماه پیش از سوی نشر خزه منتشر شد. «پایان غیاب» از یک مقطع دوران معاصر، یعنی دوره قبل از اینترنت و بعد از آن صحبت می‌کند و از کشمکشی می‌گوید که خود نویسنده با این وضعیت بینابینی داشته و دارد. او تلاش دارد خود را درگیر ابزار ارتباطی و فناوری نکند ولی در بسیاری از مواقع موفق نمی‌شود.
این مترجم افزود: نویسنده بالاخره با تمهیداتی می‌تواند خود را از این وضعیت سردرگم نجات دهد اما برای دستیابی به این هدفش، مجبور می‌شود پای صحبت خیلی‌ها بنشیند و ببیند این ابزار تکنولوژیک چگونه بر ذهن اثر می‌گذارد که انسان‌ها نمی‌توانند از قید آن نجات پیدا کنند.
ویسی با بیان اینکه «پایان غیاب» اثری غیر داستانی است و به حوزه‌های مختلفی از جمله روانشناسی جمعی و فردی و فناوری ارتباط پیدا می‌کند گفت: البته باید بگویم روایت این کتاب از زاویه‌ای دیگر با ادبیات داستانی پیوند می‌خورد. نویسنده کانادایی این کتاب در رشته زبان و ادبیات انگلیسی تحصیل کرده و یکی از کارهایی که برای دور شدن از فضای مجازی از آن کمک می‌گیرد خواندن کتاب «جنگ و صلح» تولستوی است. مایکل هریس خودش کتابخوان است و بارها در کتابش به آثار معروف ادبیات از جمله «در جستجوی زمان از دست رفته» مارسل پروست یا به شعرهای شاعران مختلف اشاره می‌کند و از این نظر حاوی رد پایی از ادبیات هم هست.
دلایل انتخاب دو کتاب «پایان غیاب» و «سکوت» برای ترجمه موضوع دیگری بود که ویسی درباره آن چنین توضیح داد: موضوع هر دو کتاب، مورد علاقه خودم بود. «پایان غیاب» را انتخاب کردم زیرا خودم هم با تکنولوژی چالش‌هایی دارم و نحوه برخورد با ابزار جدید برابم مهم است. درباره کتاب «سکوت» هم باید بگویم که جهان‌بینی و نگرش، نوع روایت‌پردازی و داستان‌گویی و همچنین سبک نوشتاری دلیلو همیشه برای من جذابیت‌های فراوانی داشته و دارد. دلیلو برای من استثناست و دوست دارم اگر مجالی باشد همه کتاب‌های او را به فارسی ترجمه کنم.
مجتبی ویسی، شاعر و مترجم، در سال ۱۳۴۰ در نفت‌شهر کرمانشاه به دنیا آمده است و از ابتدای دهه هفتاد ترجمه داستان و انتشار اشعارش را در نشریه‌هایی همچون عصر پنجشنبه، کلک، گلستانه و معیار آغاز کرد. ویسی از سال ۱۳۷۸ به صورت حرفه‌ای وارد فعالیت مطبوعاتی شد و به عنوان روزنامه‌نگار، مقاله‌نویس و ویراستار در روزنامه‌های آسیا، ابرار اقتصادی، پول، فناوران اطلاعات و غیره کار کرد. او اکنون مترجم آثار ادبی است و تاکنون کتاب‌هایی از دان دلیلو، پل هاردینگ، اومبرتو اکو، شرمن الکسی و موراکامی را به فارسی برگردانده است.
نظر شما