دكتر جعفر آقاياني‌چاوشي كه در حوزه احياي ميراث كهن ايرانيان فعاليت دارد، با اشاره به اين كه واژه «نجارة» در هندسه عملي وام گرفته از نجاري است، به پيشينه تاليف اين اثر كهن اشاره كرد و اظهار داشت: «كتاب النجارة» را ابوالوفاي بوزجاني به دستور بهاءالدوله ديلمي نوشت. به دليل آن كه در زمان عضدالدوله فضاي مساعدي براي انقلابي علمي فراهم شده بود ـ دوره‌اي كه خاورشناسان از آن به مثابه رنسانس اسلامي ياد مي‌كنند ـ فرصت مناسبي براي رشد علوم عقلي به دست آمد و از دستاوردهاي علم‌هايي مانند رياضيات و جبر براي ارتقاي سطح زندگي روزمره استفاده شد.

وي معماري را از جمله زمينه‌‌هاي علمي برشمرد كه عضدالدوله و بهاءالدوله مشتاق پيشرفت و ارتقاي آن در ابعاد عملي بودند و گفت: از همان زمان و در دوره آل‌بويه، كاربرد هندسه در معماري و ساختمان‌سازي آغاز شد و بزرگترين رياضي‌دانان ايراني نيز در آن زمان يعني قرن چهارم هجري نشو و نما يافتند و از آن جهت كه علم رياضيات به حد والايي از رشد رسيد، عضدالدوله خواستار استفاده آن در زمينه‌هاي گوناگون شد.

مصحح و پژوهشگر آثار كهن ايراني با بيان اين كه بهاءالدوله ديلمي از ابوالوفاي بوزجاني، دانشمند و رياضي‌دان آن دوره درخواست تاليف اين كتاب را كرد تا از اين طريق به صنعتگران كمك كند، تصريح كرد: پيش از آن زمان، معماران و سازندگان بناها و ساختمان‌ها، با هندسه سر و كار نداشتند و بناهايي كه مي‌ساختند، از نظر ابعاد و نظم هندسي بسيار ضعيف بودند و از لحاظ ظاهر و دوام نيز سستي‌هايي داشتند. از اين رو، از اين كتاب مي‌توان به عنوان راهنمايي براي صنعتگران و معماران ياد كرد.

نويسنده كتاب «شيميدانان نامي اسلام» يادآور شد: در آن زمان ابوالوفاي بوزجاني با بيان اصول اوليه هندسه و معرفي ابزار اصلي آن نظير «پرگار با دهانه ثابت» به زبان عربي كه زبان علمي آن زمان بود، كتاب خود را به رشته تحرير درآورد. به دليل اهميت اين كتاب، شرح‌هاي گوناگوني بر آن نوشته شد كه اكنون سه شرح و دو ترجمه فارسي از آن برجاي مانده‌اند.

استاد تاريخ علم و فلسفه رياضيات دانشگاه صنعتي شريف درباره ارزش اين اثر گفت: اين كتاب متن منقح فارسي را دربر دارد و زمينه آشنايي استادان كنوني را با زبان علمي و فارسي آن زمان فراهم مي‌كند. يكي از مشكلات كنوني ما اين است كه دانشجويان و استادان با زبان فارسي قديم آشنايي ندارند و از اين رو، در تصحيح اين اثر كوشيدم تحليل زبان‌شناسانه‌اي ارايه دهم.

دكتر آقاياني‌چاوشي با انتقاد و اظهار تاسف از اين مساله كه برخي از مستشرقان از «علم اسلامي» به عنوان به عنوان «علم عربي» ياد مي‌كنند، گفت: آنها به اين بهانه كه تمام كتاب‌هاي علمي دوره اسلامي به زبان علمي آن زمان يعني عربي نوشته شده است، دچار اين اشتباه مي‌شوند، در حالي كه من در اين اثر تاكيد كرده‌ام كه اين‌گونه نيست و پيش از آن نيز ابوريحان بيروني كتاب «التفهيم» و ابن‌سينا «دانشنامه علايي» را به زبان فارسي نوشته بودند. اين كتاب با يادآوري اين مساله كه زبان فارسي نيز به موازات زبان عربي، زبان علمي نخستين سده‌‌هاي اسلامي به شمار مي‌آمد، اين بهانه را از دست مدعيان كه علم اسلامي را علم عربي مي‌دانند، مي‌گيرد.

وي معتقد است: زبان فارسي كنوني ما، صورت تكميل شده همان ترجمه‌هاي قديم است كه متاسفانه اكنون بسياري از استادان نمي‌دانند و حتي نمي‌توانند آن متن فارسي قديمي را بخوانند!

استاد تاريخ علم و فلسفه رياضيات دانشگاه صنعتي شريف، ‌روش خودش در تصحيح و تحقيق بر «كتاب النجارة» را روش خاورشناسي خواند و توضيح داد: من بر اساس دو ترجمه فارسي قديمي، اين اثر را اصلاح كردم. همچنين به دليل اين كه اين اثر براي معماران به رشته تحرير درآمده بود، نحوه حل مسايل را مطرح مي‌كرد و به اثبات رياضيات نمي‌پرداخت، چرا كه مخاطبان وي بنّاها و ساختمان‌سازان بودند. از اين رو، در تصحيح اين كتاب با بيان اغلب مسايل و مباحث رياضي به اثبات آنها پرداختم.

وي وجه غالب اثر حاضر را پرداختن به مسايل زبان‌شناسي واژگان مورد نياز خواند و اظهار داشت:‌ از آنجا كه بخشي از رساله دوره دكتراي من در فرانسه به اين موضوع اختصاص داشت، با تدوين مقدمه مفصلي از سوي «برنارد ويتراك» استاد دانشگاه پاريس در حوزه تاريخ علم و مدير پژوهشي مركز مطالعات علمي فرانسه كه استاد مشاورم بود، تصميم به ترجمه اين اثر به زبان فرانسه گرفتم و مي‌خواستم به اين بهانه به مبارزه با اين پنداره اشتباه كه علم اسلامي را علم عربي مي‌شمارند، بپردازم.

ترجمه «كتاب النجاره(هندسه عملي)» با زيرعنوان «از مترجمي ناشناخته، تحقيق و تصحيح همراه با ترجمه متن اثر به فرانسه از سوي دكتر جعفر آقاياني‌چاوشي» از سوي موسسه ميراث مكتوب و انجمن فرهنگي ايران و فرانسه در واپسين روزهاي سال گذشته در شمارگان 1000 نسخه، 500 صفحه و بهاي 120 هزار ريال منتشر شد.