دكتر سعيد ناجي، مدير گروه فبك (فلسفه براي كودكان) پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي و گردآورنده اين اثر،
در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين كتاب را شامل مصاحبه‌هاي خودش و ساير كارشناسان فلسفه براي كودكان با استادان خارجي و پيشروان اين حوزه برشمرد.

وي افزود: در ايران امكان استفاده مستقيم از منابع حوزه فلسفه براي كودكان وجود ندارد و بيشتر منابع، محدود به مطالعه مقالات صاحب‌نظران خارجي يا برخي مطالب در اينترنت مي‌شود. اين كمبود سبب شده است دانشجويان و علاقه‌مندان اين حوزه به مطالبي كه در افواه رايج‌اند و اغلب نادرست و غيرمستند نيز هستند، پناه بياورند. براي مثال، نقل قولي از «متيو ليپمن» در ميان آنها رواج مي‌يابد كه بررسي‌ها نادرستي آن را اثبات مي‌كنند. همين امر سبب بروز نقص‌هايي در پايان‌نامه‌ها و مقالات داخلي مي‌شود.

ناجي ادامه داد: به همين دليل درصدد مصاحبه با نويسندگان پرتاليف و معروف و همچنين استادان برجسته فلسفه براي كودكان و نوجوانان در اين مجموعه كتاب برآمدم تا از اين طريق، به صورت مستقيم با آرا و نظرات آنان آشنا شويم. دو جلد نخست اين كتاب با استقبال زياد مخاطبان روبه‌رو شد، زيرا آنان در اين كتاب‌ها سخن نويسندگان و صاحب‌نظران خارجي را بدون واسطه و از طريق مصاحبه در اختيار دارند. حتي اين كتاب به عنوان منبع مورد مراجعه قرار مي‌گيرد. بنابراين، فكر مي‌كنم به هدفي كه در اين كتاب مد نظر داشتم، رسيده‌ام و تلاش مي‌كنم مجلد سوم آن را نيز تدوين و منتشر كنم.

وي با اشاره به مصاحبه با حدود بيست نفر در اين دو مجلد گفت: اين كارشناسان متعلق به كشورهاي مختلفي نظير استراليا، آرژانتين، فرانسه و انگلستانند. ما قصد داريم تعداد اين مصاحبه شوندگان را به چهل نفر برسانيم. برخي از اين افراد نيز از كشورهايي نظير ژاپن و چين خواهند بود، كشورهايي كه شاخه‌هاي جديدي در فلسفه براي كودكان در آنها شكل گرفته است. از اين طريق متخصصان قاره‌هاي گوناگون طرف گفت‌وگوي ما قرار خواهند گرفت.

اين نويسنده و مترجم يادآور شد: از طريق گفت‌وگو با نويسندگان مختلف اين حوزه و آشنايي با شيوه‌هاي مختلف داستان‌نويسي فلسفه براي كودكان، به شيوه مورد نظرمان كه منطبق با فرهنگ بومي است، دست مي‌يابيم.

ناجي درباره تفاوت‌هاي شيوه كاري و رويكردي كشورهاي مختلف در فلسفه براي كودكان و نوجوانان گفت: مجموعه‌اي از اصول و ارزش‌هاي رويه‌اي در آثار متخصصان تمام كشورها ثابت است. اين «اصول رويه‌اي» را مي‌توان به قواعد منطق تشبيه كرد كه حفظ و رعايت آن براي تمامي استادان منطق بديهي است، اما مجموعه‌اي از اصول و ارزش‌هاي منطقه‌اي و فرهنگي وجود دارند كه در هر كشور متفاوت از ديگري‌اند.

وي يادآور شد: به دليل همين تفاوت‌هاست كه فلسفه براي كودكان در هر كشوري رنگ و بو و همچنين شكل مخصوص خود را دارد. براي مثال، داستان‌هاي اين حوزه در هر كشوري با فرهنگ همان كشور منطبق‌اند تا امكان ارتباط‌گيري كودكان با آنها تقويت شود. اين ملازمات در هر كشوري وجود دارند و ما تلاش مي‌كنيم نسخه‌اي متناسب با فرهنگ خودمان را ارايه كنيم.

ناجي «حلقه كندوكاو» را به عنوان روش اصلي در فلسفه براي كودكان و نوجوانان در تمامي كشورها ثابت برشمرد و گفت: در اين روش، كودكان حلقه‌اي را تشكيل مي‌دهند و به كندوكاو و آموختن تفكر فلسفي مي‌پردازند. پرسش‌هاي دانش‌آموزان و راهنمايي‌هاي مربي، اين كندوكاو را به ديالوگ تبديل مي‌كند و اين ديالوگ مسير كندوكاو را پيش مي‌برد و در نهايت آن را كامل مي‌كند.

به گفته اين كارشناس، دانش‌آموزان در اين روش به اصلاح ايده‌ها و افكارشان ترغيب مي‌شوند تا در پايان، اصلاح جمعي كه هدف اصلي حلقه كندوكاو است، حاصل شود. اين حلقه و نحوه كار آن در تمام كشورها يكي است، اما داستان‌هايي كه در آن بازگو مي‌شوند، متناسب با فرهنگ هر كشورند.

ناجي با اشاره به قابليت حكايت‌هاي «مثنوي» و «كليله و دمنه» براي به كارگيري در كلاس‌هاي فلسفه براي كودكان گفت: براي به كارگيري اين داستان‌ها بايد اصول و قواعد مورد نياز را در آنها رعايت كرد و دو نوع مولفه ناظر به بخش داخلي و جهاني را در آنها به كار برد.

وي درباره امكان موفقيت و تاثير فلسفه براي كودكان در جوامعي كه تفكر براي بزرگ‌ترها چندان محلي از اعراب ندارد، گفت: بالاخره اين كندوكاوهاي فلسفي بايد روزي آغاز شوند. اگر بزرگ‌ترها توانايي‌هاي تفكر را از دست داده‌اند و ارزش آن را از ياد برده‌اند، نبايد تصور كنيم كه اين توانايي‌ها در كودكان نيز وجود ندارند.

ناجي تاكيد كرد: ما مي‌توانيم آموزش تفكر را از كودكان آغاز و اين مهارت را به تدريج به كل جامعه تزريق كنيم. به اعتقاد من، ضعف فكري بزرگ‌ترها در برخي جوامع، مانعي براي آموزش فلسفه به كودكان نيست. براي مثال، هنگامي كه مدارس در ايران تشكيل شدند، بزرگ‌ترها بي‌سواد بودند، اما كوچك‌ترها به مدرسه رفتند و از اين طريق به تدريج كل جامعه باسواد شدند و امروز بيش از نود درصد جامعه ايران باسوادند. بنابراين، حركت فلسفه براي كودكان بايد آغاز و تقويت شود.

وي آغاز اين برنامه در ايران را منجر به نفوذ آن در كل جامعه و شكوفايي فكري تفكر دانست.

جلد دوم «كندوكاو فلسفي براي كودكان و نوجوانان» به تازگي از سوي انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي منتشر شده است.