به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با توجه به جایگاه بلند سعدی در ادب پارسی، این کتاب به بازشناسی زندگی، آثار سعدی و جایگاه او در میان دیگران پرداخته است. 

«چهار فصل»، «نام‌نامه» و «نمایه منابع» بخش‌های این کتاب را تشکیل می‌دهند. 

در فصل نخست «زندگی سعدی و روزگار او» شرح داده شده است.

حسن‌لی در این بخش از سعدی به عنوان تنها فردی که هم در نثر و هم در شعر آثار عالی آفریده، یاد کرده و معتقد است بسیاری از سخنان روشن او از همان زمان که پدید آمده‌اند تاکنون، همواره، در ذهن و زبان ایرانیان جاری بوده‌اند. حسن‌لي شعر بلند او را به روانی نثر و نثر زیبایش را به شیوایی شعر می‌داند.

از سوی دیگر حسن لی به مشخص نبودن سال تولد سعدی اشاره و با وجود ذكر زندگی‌نامه وي، تاکید کرده است سعدی جایگاه بلند خود را به دلیل آثار درخشانش و نه به دلیل چگونگی زندگی‌اش به دست آورده است. به باور حسن‌لي، نه زادگاه سعدی، نه مسافرت‌های او و نه عمر طولانی‌اش ، هیچ‌یک موجب آوازه‌ جهان‌گیر و ارزش و اعتبار ستودنی او نشده اند. سعدی تنها بدان دلیل ستودنی شده که آثاری ستودنی آفریده است. برهمین اساس حسن‌لی معتقد است باید بیشتر به کیفیت آثار او و نه چگونگی زندگی‌اش پرداخت.

فصل دوم کتاب به «آثار سعدی» اختصاص دارد و در آن «گلستان»، «بوستان»، «غزل‌ها» و «قصیده‌ها» بررسی و هر یک از آثار سعدی معرفی شده‌اند. 

نخستین فردی که آثار سعدی را گردآوری کرد، بر آن مقدمه نوشت و متن گردآوری شده او بر جای ماند علی‌بن احمد‌بن ابی‌بکر بیستون بوده است. او حدود 30 تا 37 سال پس از درگذشت سعدی آثار او را دوبار گردآوری و ویرایش کرده است.

مولف در معرفی «بوستان» به زیبایی‌های شاعرانه در سه بخش «به‌گزینی واژه‌ها»، «صورت‌های شاعرانه خیال» و «نتیجه‌گیری‌های هنری» اشاره کرده است.

در اين كتاب در بررسی غزل‌های سعدی نیز به حدود 700 غزل سعدی با موضوعات عاطفی، اخلاقی و پندآمیز اشاره شده است. همچنین در این بخش انگیزش‌های هنری، دو غزل متفاوت از سعدی آمده است. در نتیجه‌گیری نیز غزل‌های سعدی از شیواترین و هنری‌ترین سروده‌های زبان فارسی معرفی شده‌اند. این در حالی است که در بسیاری از این سروده‌ها آرایه‌های مرسوم ادبی حضوری کم‌رنگ و کم‌شمار دارند.

حسن‌لی معتقد است آشنایی ژرف و گسترده سعدی با خاصیت‌های زبان فارسی و توانمندی شگفت‌آور او در آفرینش و ترکیب کلام هنری، چنین نتیجه درخشانی را به بار آورده است.

فصل سوم کتاب به «سعدی در نظر دیگران» پرداخته است. حسن‌لی در این فصل به این موضوع اشاره داشته که پس از انتشار آثار سعدی در قرن هفتم، تاکنون هیچ زمانی در تاریخ ادبیات ایران نمی‌‌توان سراغ گرفت که سعدی حضور قاطع نداشته باشد و آن دوره از آثار سعدی بی‌بهره مانده باشد.

وی به این مساله اشاره داشته است که نه تنها سخن‌سرایان و سخن‌شناسان از انگاره‌ها و اندیشه‌های سعدی بهره برده‌اند، بلکه گاهی اندیشمندان سیاسی و رهبران جامعه نیز شیفته عظمت او شده‌اند.

حسن‌لی در فصل چهارم با عنوان «بالاخره سعدی بزرگ‌‌تر است یا حافظ؟!» به این موضوع پرداخته است که از میان سخن‌سرایان نامدار ایرانی هیچ يک به اندازه سعدی و حافظ همانندی و همسانی ندارند. این در حالی است که این دو با هم تفاوت‌های بسیاری دارند.

مولف در سخن آخر این فصل گفته است: «به دشواری می‌توان سعدی و حافظ را برای تعیین برتری یکی از آن‌ها بر دیگری سنجید و به نتیجه رسید.»

همان‌طور که گفته شد این اثر علاوه بر «نام‌نامه» بخشی با عنوان «نمایه منابع» را شامل می‌شود. در این بخش 103 منبع معرفی شده اند.

«دریچه صبح»(بازشناسی زندگی و سخن سعدی) در 204 صفحه، شمارگان دو هزار نسخه و قیمت سه هزار و 100 تومان توسط انتشارات خانه کتاب منتشر و راهی بازار نشر شده است.