خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، مقدمه كتاب «بازتاب طبيعت زاگرس در هنر بافندگي ايل قشقايي» از ساختار و شيوه كوچ ايل قشقايي سخن گفته شده است. قشقايي‌ها پنج طايفه بزرگ و صدها تيره مختلف‌اند كه در جنوب كشور و در دامنه كوه‌هاي زاگرس به زندگي كوچ‌نشيني خود ادامه مي‌دهند. مسيري كه ايل در كوچ خود طي مي‌كند، گاهي بيش از هفتصد كيلومتر است. 

پيداست در چنين گذري، فرهنگي پرورده مي‌شود كه پويا و متناسب با نيازهاي ايل است. در اين فرهنگ و آداب ورسوم گوناگون آن است كه به قالي نياز مي‌افتد و شيوه‌اي از بافت قالي را پديد مي‌آورد كه ويژه قشقايي‌هاست. آنها بافندگان فرش‌ها و گليم‌هايي هستند كه نقش و نگاري بي‌مانند، رنگين و شگفت‌انگيز دارند. به همين دليل است كه دره‌ شوري مي‌نويسد: «زندگي قشقايي‌ها را رنگ و هنر تسخير كرده است» (ص 3). 

تنوع پوشش گياهي مسير كوچ ايل، سبب دستيابي به گونه‌هاي مختلف گياهان مي‌شود. اين گياهان، ضمن استفاده‌هاي فراوان، به كار رنگ كردن پشم نيز مي‌آيند. رنگ‌هاي درخشان و گوناگوني كه در قالي‌هاي قشقايي ديده مي‌شود، نتيجه رنگ‌آميزي پشم با گياهان زاگرس (مسير كوچ ايل) است. قشقايي‌ها در كوچ طولاني خود، در فصل تابستان به «دنا» مي‌رسند؛ جايي كه «تنوع گل و گياه آن را پاياني نيست» (ص 5). 

پس از مقدمه و آشنايي با دنياي متنوع و رنگارنگ ايل، موضوعاتي كوتاه درباره قشقايي‌ها و هنر بافندگي آنها آورده شده است. در ابتدا از «آغاز بافندگي در خاورميانه» سخن به ميان آمده است. بافندگي يكي از هنرها و روش‌هايي است كه نخستين‌بار در خاورميانه پديد آمد و به تكامل رسيد و در سراسر جهان گسترش يافت. «هنر بافندگي در ايران» موضوع بعدي كتاب است. 

قالي «پازيريك» كه قدمتي 2500 ساله دارد، نمونه‌اي از هنر ايراني است. نقش گوزن زرد اين قالي كه تنها در ايران و دامنه‌اي زاگرس مي‌زيست، در ايراني بودن فرش پازيريك ترديدي بر جاي نمي‌گذارد. قالي ايراني پازيريک، قديمي‌ترين قالي يافته‌ شده جهان است که در سيبري کشف شده و بافت ايران در دوران هخامنشيان است. 

دره‌ شوري مي‌نويسد كه قالي‌بافي در سده ۱۰ ميلادي به وسيله مورها (مسلمانان اسپانيا) به اسپانيا شناسانده شد. جنگ‌هاي صليبي باعث شد تا قالي‌هاي ترکي به اروپا برود که در آنجا بيشتر از ديوار آويزان مي‌شد و يا بر روي ميزها قرار مي‌گرفت. بنابراين، از آغاز آشنايي اروپاييان با قالي، آنها به آن به ديده يک اثر هنري و نه يک زيرانداز مي‌نگريستند. پس از گسترش تجارت در سده ۱۷، قالي‌هاي ايراني به شکل چشمگيري به اروپاي غربي شناسانده شد. 

«قالي‌بافي در زمان ساسانيان» كه يك نمونه آن فرش بزرگ «بهار تيسفون» بوده است و «قالي‌بافي در زمان صفويان» كه اشاره‌هاي فراواني از آن را در سفرنامه‌هاي اروپاييان مي‌توان يافت، خواننده را به نوشتار ديگر كتاب مي‌رساند كه درباره «بافندگي در ايل قشقايي» است. 

در اين بخش توضيح داده مي‌شود كه در اواخر حكومت قاجار، به سبب ارتباط ايرانيان با غرب، تغييراتي نيز در شيوه بافت و شكل و شمايل قالي‌هاي توليد ايل قشقايي پديد آمد اما پيش از آن فرش‌هاي بافته شده توسط عشاير فارس، براي صدها سال، همواره جزء كالاهايي بوده است كه از راه خليج فارس به كشورهاي عربي و شرق آفريقا صادر مي‌شد. از سويي ديگر، فرش‌بافي و بافندگي ارتباطي ناگسستني با غنا و رونق كوچ نشيني و چگونگي معيشت عشاير كوچ‌نشين داشته است. 

دره شوري در نوشتار كوتاه بعدي به «ركود هنر بافندگي در ايل قشقايي مي‌پردازد. او نابودي جنگل‌ها و مراتع، اسكان اجباري عشاير و از بين رفتن تدريجي شيوه زندگي عشايري را عامل اصلي اين ركود مي‌داند. اسكان اجباري عشاير در سال‌هاي 1311 تا 1320 خورشيدي، نابودي دام‌ها و از بين رفتن شيوه زندگي عشاير را در پي داشت. اين اجبار، بيش از همه به هنر بافندگي عشاير لطمه زد. 

«شكوفايي مجدد هنر بافندگي در ايل قشقايي» خواننده را گام به گام به سوي شناخت اين هنر والا و كم مانند ايل مي‌برد. پس از تبعيد رضا شاه، ايل به شيوه زندگي پيشين خود بازمي‌گردد و كوچ از نو رونق مي‌گيرد، دام‌ها رو به فراواني مي‌گذارند و بافندگي از سر گرفته مي‌شود.

در ادامه، نويسنده ديدگاه سيروس پرهام، يكي از پژوهندگان و متخصصان فرش، را در مورد بافندگان قشقايي نقل مي‌كند و سپس چنين پرسشي را پيش مي‌كشد و به توضيح آن مي‌پردازد: «چگونه ايل باشكوه قشقايي قدرت خود را از دست داد؟» 

«نقش زنان در هنر بافندگي» عنوان ديگري است كه خواننده را با مراحل توليد يك دستبافت قشقايي آشنا مي‌كند. آنچنان كه دره شوري توضيح مي‌دهد، توليد دستبافت‌هاي ايل، از قالي و قاليچه گرفته تا گليم و سوزني، برعهده زنان است و مردان دخالتي در توليد آن ندارند.

«نقش‌هاي كهن در دست بافته‌هاي قشقايي» و «تاثير تخريب ساختار ايل بر هنر بافندگي» دو جستار كوتاه ديگر كتاب است. در انتها نيز از پايان ساختار كهن ايل قشقايي و ضرورت جمع‌آوري نقش‌ها و ميراث فرهنگي قشقاييان سخن گفته شده است. 

بخش پاياني كتاب «عكس‌ها و نقشه بافته‌ها» نام گرفته و شامل انواع نقش‌هاي بافندگان قشقايي و توضيحي درباره آنهاست. برخي از آن نقش‌ها عبارتند از نقش‌هاي گل شش پر، درخت زندگي، درخت مقدس ساساني، نقش اشكاني، نقش قوش، نقش زند و نقش‌هاي ديگر. صفحات پاياني كتاب نيز چيكيده‌اي به زبان انگليسي از مطالب آورده شده است. جاي جاي كتاب نيز عكس‌هايي رنگي و ديدني از زندگي ايلي و مردمان سخت‌كوش آن ديده مي‌شود. (تصاوير كتاب نيز اثر بيژن فرهنگ دره شوري است) 

چاپ نخست كتاب «بازتاب طبيعت زاگرس در هنر بافندگي ايل قشقايي»، گردآوري و تدوين پروين دره شوري با همكاري گروه فعالان محيط زيست و فرهنگ قشقايي نوشته شده است. اين كتاب را نشر باران مهر چاپ و به بهاي 2500 تومان عرضه كرده است.