به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر به مقايسه جان سرل و علامه طباطبايي با تمركز بر مباحث اجتماعي پرداخته و اعتباريات اجتماعي را كه مورد غفلت انديشمندان بوده است، بررسي مي‌كند.
در پرتو پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي و استقرار نظامي براساس ارزش‌هاي معنوي و احكام الهي در ايران، بار ديگر تفكر ديني به عنوان انديشه‌اي حياتبخش و مترقي در عرصه حيات انسان معاصر ظاهر شد. تجديد حيات انديشه وحياني و ارزش‌هاي معنوي، از سويي سبب بيداري و خودباوري ملت‌هاي مسلمان و احياي روح ستم‌ستيزي در آنان شد و از ديگر سو، نمايان‌تر شدن سست‌پايگي مسلك‌ها و مكاتب بشر را به همراه داشت.
ضرورت تاسيس پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
بايستگي تحقيق دقيق، جامع و منسجم درباره زيرساخت‌هاي انديشه ديني و نظامات اجتماعي مبتني بر آن و ضرورت پرداخت علمي و روزآمد به حوادث واقعه فكري، به فراخور شرايط كنوني و درخور اين رستخيز عظيم و نيز لزوم آسيب‌شناسي در حوزه فرهنگ ملي و باورداشت‌هاي ديني براي تبيين عرضه صحيح و دفاع معقول از انديشه ديني و زدودن پيرايه‌هاي موهوم و موهون از ساحت قدسي دين و صيانت از هويت فرهنگي و سلامت فكري اقشار تحصيل كرده و نسل جوان كشور، تاسيس نهاد علمي ـ پژوهشي و آموزشي ممحض و كارآمدي را واجب مي‌كرد. به اين منظور پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي كه نهادي علمي و غيرانتفاعي است، در قالب پنج پژوهشكده حكمت اسلامي، دين‌پژوهي، نظام‌هاي اسلامي، فرهنگ و مطالعات اجتماعي و پژوهشكده دانشنامه‌نگاري ديني در سال 1373 تاسيس شد.
پژوهشكده دين‌پژوهي كه مشتمل بر سه گروه علمي با عنوان‌هاي «قرآن‌پژوهي»، «كلام و دين‌پژوهي» و «منطق فهم دين» است، در جهت تحقق اين اهداف فعاليت مي‌كند: بازپژوهي و بازپيرايي حكمت و كلام و معارف اسلامي، تبيين و ساماندهي مناسب مباحث زيرساختي انديشه ديني، ايجاد بستر مناسب براي تعمق و پويايي و بالندگي انديشه ديني، پاسخ به شبهات القائي در قلمروي عقايد و كلام اسلامي، نقد مكاتب و ديدگاه‌هاي معارض در حوزه زيرساخت‌هاي انديشه ديني.
در راستاي تحقق اهداف فوق، هر يك از گروه‌ها پس از تهيه عنوان‌هاي مطالعاتي اساسي و اولويت‌گذاري و تهيه پيش‌طرح و تصويب آن در شوراي علمي گروه، آن را به اعضاي هيات علمي خود يا محققان عرصه دين‌پژوهي، واگذار كرده، با نظارت بر روند اجراي تحقيق و تاييد نهايي، براي دسترسي عموم دانش‌پژوهان حوزه دين‌پژوهي، آن را به چاپ و نشر مي‌رسانند.
مكتوبي نو با مباحث عميق
در اين اثر سعي شده است با تكيه بر بحث اعتبارات اجتماعي؛ مشابهت‌ها و تفاوت‌هاي ميان علامه طباطبايي(ره) و جان سرل، مشخص شود. به جرات مي‌توان گفت كه اين اثر، مكتوبي نو در حوزه فلسفه اجتماعي است كه به واسطه نشان دادن مباحث عميق و در عين حال جديد در دنياي غرب، توجه در آثار علامه، نقد رويكردهاي پيشين به مبحث اعتباريات و توجه به مساله اعتبارات اجتماعي و مقايسه آن با ديدگاه فيلسوف بزرگ قرن بيستم، جان سرل، قابل توجه و تامل است.
فرضيه اين پژوهش اين است كه واقعيت اجتماعي و نهادي جان سرل، همان اعتبارات اجتماعي علامه طباطبايي(ره) است كه مي‌توان آن را به صورت فرمول « x در زمينه c به عنوان y تلقي مي‌شود» و فرمول «x اعتبار مي‌شود y» نشان داد. در نهايت پژوهش، تطابق اين دو مبحث در انديشه اين دو فيلسوف را به طور كامل نمي‌پذيرد. به طور مثال، y در هر دو ديدگاه يك امر ذهني است؛ اما در ديدگاه علامه طباطبايي با نظر به يك امر حقيقي و مجزا از x به وجود آمده است. بنابراين، روند ساخت واقعيت نهادي سرل با اعتبار علامه طباطبايي تفاوت فاحشي دارد، هر چند ماهيت هويت اجتماعي برآمده و از اعتبار اجتماعي و قانون تاسيس يكي است.
ديدگاه جان سرل در مورد واقعيت اجتماعي شباهت زيادي به ديدگاه علامه طباطبايي در مورد اعتباريات اجتماعي دارد، ولي تفاوت‌هاي بنيادي و هستي‌شناختي ظريفي در ديدگاه اين دو وجود دارند كه در اين كتاب به آن پرداخته مي‌شود.
درباره جان سرل
«جان راجرز سرل» اهل آمريكا در سال 1932 در شهر دنور ديده به جهان گشود. وي در 18 سالگي و به سال 1950 با استفاده از بورس تحصيلي به انگليس رفت و در دانشگاه آكسفورد به تحصيل فلسفه اشتغال ورزيد.
در سال 1959 از رساله دكتري خود با عنوان «معنا و حكايت» زيرنظر دو تن از فيلسوفان بزرگ آكسفورد؛ يعني «آستين» و «استراوسون» دفاع كرد و همان سال به آمريكا بازگشت و در دانشگاه كاليفرنيا در بركلي به تدريس پرداخت.
سرل طي پنجاه سال گذشته، كارنامه علمي درخشاني از خود بر جاي گذاشته است. وي بيش از 202 مقاله و كتاب در كارنامه خود دارد و به سهم خود در فلسفه معاصر غرب به ويژه در دو حوزه فلسفه زبان و فلسفه ذهن تاثيرگذار بوده است. تفكر سرل در آكسفورد، دانشگاهي كه فيلسوفان بزرگي مانند آستين، رايل و استراوسون در آن تعليم مي‌دادند، شكل گرفت.
درباره علامه طباطبايي(ره)
سيد محمدحسين طباطبايي(ره) در سال 1281 شمسي در تبريز به دنيا آمد. او تحصيلات نخستين را در تبريز گذراند، سپس به نجف اشرف رفت و طي 11 سال از محضر استادان بزرگ استفاده كرد. علامه مراحل عاليه را در رشته‌هاي فقه، اصول، تفسير و فلسفه در نجف اشرف نزد استادان بزرگ از جمله آيت‌الله حاج شيخ محمدحسين اصفهاني غروي معروف به «كمپاني» گذرانيد و علاوه بر اين، در سير و سلوك و عرفان علمي و عملي و همچنين علم رياضيات، غور كرد و به مراحل عاليه رسيد. وي پس از طي مراحل كمال به زادگاه خود تبريز بازگشت و پس از چند سال، در سال 1325 عازم قم شد و به تدريس و تربيت شاگردان پرداخت. مهم‌ترين درس‌هاي او، فلسفه و تفسير بود.
امتياز بسيار مهم وي، جامعيت در علوم عقلي و نقلي و افق باز و گسترده اوست. علامه طي بحث‌هاي فلسفي و تفسيري خود تمامي مسائل مورد نياز جامعه امروز را با اسلوب علمي و تحقيقي مورد بررسي قرار داد و همان مباحث، به بيان استاد شهيد مرتضي مطهري، الهام‌بخش وي بودند و سررشته بسياري از تحقيقات علمي را به دست وي دادند.
علامه طباطبايي(ره) شخصيتي است كه در جامعه ما شناخته شده نيست و طبق گفته بزرگان، زمانه بسيار بايد طي شود تا نهايت علم و فضل و معرفت او شناخته شود. شهيد مطهري در مورد علامه مي‌گويد: «او بسيار مرد عظيم و جليل‌القدري است... مردي است كه صد سال ديگر بايد بنشينند و آثار او را تجزيه و تحليل كنند و به ارزش او پي‌ببرند». همچنين وي مي‌گويد: «علامه طباطبايي(ره) ما، چند تا نظريه در فلسفه دارند، نظرياتي در سطح جهاني كه شايد پنجاه تا شصت سال ديگر، ارزش اينها روشن شود.»
شهيد مطهري در مورد تفسير الميزان نيز مي‌گويد: «تا چند سال ديگر، همه اين كتاب‌ها از رواج و رونق خواهند افتاد و حتي فراموش خواهند شد؛ اما تفسيرالميزان است كه مشاهده مي‌كنيد روز به روز، قدر و منزلت و اعتبار افزون‌تري خواهد يافت، سي سال ديگر تفسير ياد شده جاي خود را پيدا كرده و طلوع مي‌كند.»
استاد آيت‌الله جوادي آملي نيز مي‌گويد: «اگر انديشمند باهوشي ضمن تحليل عقلي همگام دل، قدمي به سوي وحي آسماني در پهنه تفسير وسيع علامه طباطبايي(ره) بردارد، خواهد يافت كه اگر استاد طباطبايي را فارابي عصر بناميم، سخني به گزاف نگفته‌ايم.»
چاپ نخست كتاب «واقعيت اجتماعي و اعتباريات از ديدگاه علامه طباطبايي و جان سرل» در شمارگان 2500 نسخه، 256 صفحه و بهاي 40000 ريال راهي بازار نشر شد.
دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۰ - ۱۰:۲۰
نظر شما