به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، طبق آمار دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، بيش از سه هزار نفر از بانوان كشور در بخش‌هاي مختلف ليتوگرافي، چاپ و صحافي فعاليت مي‌كنند.

از اين ميان نيز 60 نفر به عنوان مدير در سه بخش پيش از چاپ، چاپ و پس از چاپ فعاليت دارند و 74 نفر نيز به عنوان صاحب امتياز چاپخانه مشغول كارند.

ساعات كار طولاني
شهرزاد نادعلي، متولد  1363 است و دو سالي مي‌شود كه در حوزه طراحي و ليتوگرافي فعاليت مي‌كند. او درباره سختي‌ها و مشكلاتي كه در محيط كار خود دارد، مي‌گويد: يكي از مشكلاتي كه در اين حرفه با آن روبرو هستيم ساعت كاري طولاني است كه معمولا از 8 صبح تا 8 شب در مجموعه هستيم.

وي ادامه مي‌دهد: زنان كشش كار در ساعت‌هاي طولاني را ندارند و مجبورند انرژي بيشتري صرف كنند، اين در حالي است كه اختلاف حقوق بين زنان و مردان با ساعت كاري يكسان، متفاوت است.

شهرزاد با اشاره به چگونگي آغاز كار در صنعت چاپ، توضيح مي‌دهد: در ابتدا نظر مثبتي نسبت به حضور زنان در مجموعه وجود نداشت و مدير ليتوگرافي بر مردانه بودن محيط كاري و مناسب نبودن فضا تاكيد داشت، اما به مرور زمان فرهنگ حضور بانوان در صنعت چاپ براي دست‌اندركاران مجموعه نهادينه شد و الان هيچ مشكلي با همكاران در محيط كار ندارم.

معصومه اسفنديار، يكي ديگر از بانوان فعال در صنعت چاپ است كه چهار سالي مي‌شود در بخش صحافي فعاليت مي‌كند. او پيش از اين،حضور در بخش‌هاي ليتوگرافي و تبليغات را نيز تجربه كرده است. اسفنديار با اشاره به سختي كار در صنعت چاپ مي‌گويد: اگر چه كار در اين صنعت براي زنان كمي سخت است اما به مرور زمان، وقتي فرد با زير و بم كار آشنا شد تمام آن سختي‌ها تمام مي‌شود. 

وي با بيان اينكه كارهاي سخت و طاقت‌فرسا فقط مختص مردان نيست، مي‌افزايد: كار كردن در اين شرايط بانوان را با شرايط مردان عجين مي‌كند، در عين حال مردان را با توانايي‌هاي بانوان آشنا مي‌كند.

وي يادآور مي‌شود: در اين ميان اگر چه ساعت كاري معمولا يكسان است اما حق و حقوق بانوان متفاوت بوده و اين موضوع بسياري از آنان را از انجام كار دلزده مي‌كند. 

اسفنديار در ادامه خواستار توجه جدي دست‌اندركاران حوزه‌هاي مختلف چاپ به حقوق بانوان و نيز سختي كار آنان مي‌شود و مي‌گويد: نبايد از نقش درآمدزاي بانوان در خانواده غافل شويم و فكر كنيم مردان چون خرج خانه را مي‌دهند بايد حقوق بيشتري بگيرند، توجه به توانايي‌ها و ظرفيت‌هاي هر فرد ضرورتي است كه بايد جدي گرفته شود. 

هنر و راه ورود بانوان
فاطمه بهادري، كارشناس علوم تربيتي است اما پس از ازدواج با همسرش كه او نيز چاپخانه‌دار است با اين حرفه آشنا و به سمت آن جذب شد. وي با بيان اينكه از مدت‌ها پيش به فعاليت در صنعت چاپ علاقه‌مند بوده است، مي‌گويد: من دوران كودكي و نوجواني خود را در محيطي گذراندم كه زنان در آن استقلال مالي داشتند و مي‌توانستند همپاي مردان خود فعاليت كنند. خوشبختانه پس از ازدواج، همسرم نيز موافق كار كردن من بود و توانستم با پايبندي به اصول خانواده، علاوه بر استقلال مالي، همراه همسرم در محيط كار باشم.

بهادري كه در حوزه ليتوگرافي فعاليت مي‌كند، از ليتوگرافي به عنوان  صنعتي مرتبط با فرهنگ نام مي‌برد و مي‌گويد: اغلب افرادي كه از طراحي تا پايان محصول در اين حوزه فعاليت‌ مي‌كنند، افراد فرهنگي و تحصيلكرده‌اي هستند كه با تكيه بر تجارب و دانسته‌هاي خود كار مي‌كنند.

وي با بيان اينكه هر جا هنر خانه دارد، بانوان راه ورود به اين خانه را پيدا مي‌كنند، يادآور مي‌شود: در گذشته فعاليت در صنعت چاپ كشور براي بانوان كار خيلي سختي بود ولي اكنون كه اكثر كارها ماشيني شده، زمينه حضور بانوان در اين صنعت فراهم شده است.

بهادري تصريح مي‌كند: در صنعت چاپ تفكيك جنسيتي وجود ندارد و بايد اين ديدگاه را در بين اعضاي اين صنف تقويت كنيم كه چاپ زن و مرد نمي‌شناسد، در برخي مواقع مردان كارهاي سنگين را انجام مي‌دهند و در حوزه‌هاي طراحي و نظارت چاپ نيز بانوان پيشرو هستند.

بهادري فعاليت زنان و مردان را مكمل يكديگر در صنعت چاپ مي‌داند و يادآور مي‌شود: خاصيت سرو گونه بانوان ايراني موجب مي‌شود كه در مقابل مشكلات و مسايل سر خم نكند و نشكند.

نيم قرن صحافي
مولود مهتاب‌خواه،‌ 56 سال است كه در حوزه صحافي كار مي‌كند. 9 ساله بود كه پدرش او را براي كار به يك صحافي برد و تا امروز كه 65 سال از سنش مي‌گذرد هنوز هم در اين حرفه فعاليت مي‌كند. خودش مي‌گويد وابسته اين كار شده و هر چند بازنشسته شده است اما باز هم مي‌خواهد كار كند.

مهتاب‌خواه، فعاليت در صحافي را براي بانوان سخت و طاقت‌فرسا مي‌داند و مي‌گويد: الان كار در اين حوزه خيلي بهتر و مناسب‌تر از گذشته شده است، در گذشته صحافي، ته‌دوزي، ته‌چسباني، برش و مفتول‌زني با دست انجام مي‌شد.

وي ادامه مي‌دهد: حتي ورق تا كردن هم با دست انجام مي‌شد و اغلب اوقات دست‌هايم با كاغذ بريده مي‌شد و يا سوزن ته‌دوزي به دست‌هايم فرو مي‌رفت و اغلب اوقات از اين موضوع خسته و دلزده مي‌شدم اما به مرور زمان و با ورود دستگاه‌هاي جديد اين مشكلات كمتر شد.

با وجود اينكه 10 سال از بازنشستگي مهتاب‌خواه مي‌گذرد اما طبق عادت گذشته از ساعت 6 صبح تا 5 عصر به سر كار مي‌آيد و ظهرها نهاري كه از خانه آورده‌ را مي‌خورد و بعد از كمي استراحت، دوباره كار را شروع مي‌كند.

وي همچنين درباره فعاليت پسرهايش در صنعت چاپ مي‌گويد: هر دو پسرم تشكيل خانواده داده‌اند و اكنون در چاپخانه مشغول كارند، آنها نيز اگر چه مي‌دانند اين‌روزها ديگر توان جواني در بدنم نيست ولي مرا به تحرك و كار كردن تشويق مي‌كنند.

شورايي براي بانوان چاپ
شوراي بانوان صنعت چاپ كشور دي ماه سال 1389 با حضور پنج تن از بانوان فعال در بخش‌هاي مختلف صنعت چاپ تشكيل شد. هدايت استعدادهاي بانوان صنعت چاپ در حوزه‌هاي گوناگون از جمله اهداف اين شورا است. اين شورا با هدف شناسايي استعدادهاي بانوان فعال در اين صنعت و نيز پرورش توانايي بانوان شكل گرفته و ترويج فرهنگ همكاري و اقدام جمعي براي رفع مشكلات در ميان زنان و دختران دانش‌آموخته در اين صنعت را دنبال مي‌كند. 

انتقال دانش و تجربيات اعضاي پيشكسوت به نسل جديد براي اعتلاي كمي و كيفي كاري آنها را مي‌توان در زمره فعاليت‌هاي اين شورا برشمرد. معرفي دختران دانش‌آموخته اين رشته براي اشتغال در كارگاه‌ها و چاپخانه‌هايي كه ترجيحاً مسووليت و مديريت آنها را زنان عهده‌ دارند، از ديگر نقطه نظرات بانوان اين شورا است. 

شوراي بانوان صنعت چاپ اكنون برنامه‌هايي براي رشد استعدادهاي بانوان در اين صنعت دارد و برپايي دوره‌هاي آموزشي و نشست‌هاي هم‌انديشي را دنبال مي‌كند.