به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين نشست صبح امروز(31 خرداد ماه) با سخنراني دکتر بهرام امیر احمدیان، عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و دبيري حسن غميلو، مدير گروه مطالعات فرهنگي جهان اسلام در حضور گروهي از علاقه‌مندان به مسايل سياسي و اجتماعي كشور روسيه در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اسلامي تشكيل شد.

در ابتداي اين برنامه حسن غميلو، مدير گروه مطالعات فرهنگي جهان اسلام پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اسلامي، با ارايه مقدمه‌اي در اهميت شناخت جوامع مسلمان به ويژه كشورهاي منطقه كه مسلمانان نيز در آنجا سكونت دارند، از سخنران اصلي برنامه خواست با توجه به تجاربي كه از پژوهش و اقامت در اين سرزمين دارد، آراي خود را در بررسي مسايل سياسي، اجتماعي، ‌فرهنگي و ديني مردم روسيه عنوان كند.

سپس دکتر بهرام امیر احمدیان، عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، با اشاره به صبغه تاريخي همسايگي ايران با كشور روسيه، اظهار داشت: متاسفانه شناخت ما از شرايط اجتماعي، فرهنگي و سياسي اين كشور بسيار اندك است. از آنجا كه جامعه روسيه را به خوبي نمي‌شناسيم، مسلمانان اين كشور را نيز به درستي نمي‌شناسيم و در اغلب موارد مي‌خواهيم برداشت‌هاي خود را در آن جامعه متجلي ببينيم و زماني كه مصداقي براي اين انگاشته‌ها در نمي‌يابيم، مشكل پيدا مي‌كنيم. از اين روشناخت حقيقي جوامع مسلمان و جوامعي كه مسلمانان در آن زندگي مي‌كنند، اهميت مي‌يابد.

وي افزود: روسيه كشوري است كه دين اغلب مردم آن مسيحي(ارتدكس) است و پس از آن مسلمانان بيشترين جمعيت اقليت‌ها(حدود هشت درصد جمعيت) را به خود اختصاص مي‌دهند. از آنجا كه اغلب اقليت‌ها به انديشه قلمروخواهي و افزون‌شماري تعداد خود روي مي‌آورند، نمي‌توان آمار دقيقي از اقليت‌ها به دست آورد. با اين وجود جمعيت مسلمانان اين كشور بين 15 تا 24 ميليون نفر عنوان شده‌اند.

نويسنده كتاب «روابط ایران و جمهوری آذربایجان: نگاه آذری‌ها به ایران» يادآور شد: برخلاف آنچه در افواه عمومي از روسيه به عنوان يك ابرقدرت ياد مي‌شود، اين كشور اين‌گونه نيست و در داخل خود چنين قدرتي ندارد، مگر زرادخانه هسته‌اي و سلاح‌هاي بالستيك اين كشور. اين كشور تنها يك صادركننده مواد خام نفتي است كه به توسعه اين صادرات در قالب‌هاي گوناگون مي‌انديشد.

دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به گستردگي اين سرزمين از شرق به غرب آن كه 9 ساعت محلي دارد، گفت: اين سرزمين از طريق تقسيم شدن به هفت منطقه فدرال و 21 جمهوري خود مختار اداره مي‌شود. جمهوري‌هاي مسلمان‌نشين اين كشور اغلب در منطقه قفقاز قرار دارند. 

دکتر بهرام امیراحمدیان تصريح كرد: از قرن 19 روس‌ها با ورود به اين منطقه، نبردهاي بزرگي مانند «جنگ كبير قفقاز» كه سي سال به طول انجاميد را ايجاد كردند. نبردي كه مسلمانان با تمام نيروي خود با نيروهاي امپراتوري روسيه به مقابله پرداختند و نهايتا تسليم شدند. در اين زمان رخدادهاي دردناكي براي مردم مسلمان قفقاز رخ داد كه مي‌تواند دستمايه توليد آثار مكتوب و سينمايي گوناگوني باشد. اين وقايع «الكساندر دومو» را تحت تاثير قرار داد و او خاطرات و خطرات اين شرايط را در كتابي با عنوان «قفقاز» نوشت، داستان‌هايي از مبارزات «امام شامل داغستاني» كه رهبري مردم قفقاز را در آن زمان بر عهده داشت.

نويسنده و کارشناس مسايل قفقاز با اشاره به اين كه با بررسي اسناد و متون گوناگون، شاخه‌هايي از همكاري ايرانيان به ويژه يكي از روحانيون مبارز ايراني با مسلمانان قفقاز را يافته است، عنوان داشت: به دليل آن كه دين اسلام با حمله تاتارها و مغولان به سرزمين روسيه راه يافت، آنها نگاه خوبي نسبت به اسلام و مسلمانان ندارند، چرا كه متاسفانه تاتارها حقوق انسان‌ها را به نام اسلام زير پا گذاشتند. در چنين شرايطي است كه مردم مسلمان روس مي‌خواهند بازيابي هويتي داشته باشند. اين فكر از زمان روي كار آمدن گوباچف و طرح آزادي‌هاي سياسي در ذهن مسلمانان روسيه جرقه خورد. 

نويسنده كتاب «جغرافیای کامل قفقاز» با اشاره به وضعيت كنوني آمارهاي جمعيتي كشور روسيه كه به تدريج مناطق نيمه مسلمان آن تبديل به مناطق مسلمان‌نشين خواهند شد، اظهار داشت: در سال‌هاي اخير و توسعه خودآگاهي مسلمانان روسيه توجه به قرآن كريم و نشر ترجمه روسي آن اهميت يافته و انديشمندان شرق‌شناسي روسيه پژوهش‌‌ها و مطالعات بيشتري در اين زمينه انجام داده‌اند.

سخنران اين برنامه يادآور شد: با وجود شرايط نامناسبي كه شيعيان قفقاز و روسيه از نظر مالي در توسعه مساجد خود دارند، ايران در صوت ارايه كمك، نبايد خدمات خود را به‌گونه‌اي انجام دهد كه معناي دخالت در امور سياسي اين سرزمين را پيدا كند، لذا بهترين راه براي توسعه روابط فرهنگي به ويژه با مسلمانان و شيعيان اين سرزمين ايجاد زمينه‌هايي براي راه‌اندازي موسسات آموزش زبان فارسي يا پايگاه‌هايي در دانشگاه‌هاي اين مناطق براي مطالعات ايران‌شناسي است. 

وي در پايان اظهار داشت: چرا كه مطالعه زبان و ادبيات فارسي به ويژه ادبيات كلاسيك ايراني كه سرشار از آثار متعدد با معاني عرفاني، ديني، حكمت اسلامي و بيانگر فرهنگ اين سرزمين است، به صورت غير مستقيم تاثير بيشتري در توسعه اين روابط برجاي خواهد گذاشت.

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات اسلامي وزارت فرهنگ و ارشاد، در پايان هر دوره از نشست‌ها، نتايج دستاوردهاي جلسات آموزشي و هم‌انديشي خود را در قالب كتاب منتشر و روانه بازار نشر مي‌كند تا پژوهشگران با آگاهي از اقدامات انجام شده، از خلاءهاي موجود آگاهي يابند و اين مسير را تداوم بخشند.