تقوی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: تذکره «مذکر‌الاصحاب» اثر محمدشریف ملیحای سمرقندی از شاعران قرن 11 هجری است. این تذکره به شاعران ماوراء‌النهر اختصاص یافته است.

وی در ادامه توضیح داد: ملیحای سمرقندی طی یک یا دو سفری که به ایران داشته است بسیاری از شاعران ایرانی آن دوران را ملاقات کرده و شرح حال آن‌ها را در این کتاب نوشته است. البته علاوه بر شرح حال شاعران ایرانی شرح حال شاعران افغانستان، بخارا، سمرقند و هندوستان نیز در این اثر آمده است. مولف با سیاحت در این مناطق شرح حال این شاعران را گردآوری کرده است.

تقوی درباره یکی از ویژگی‌های این تذکره اظهار داشت: مولف در این اثر نمونه اشعار شاعران را، به نوعی، نقد و بررسی کرده، و همچنین توصیف نسبتا دقیقی از اوضاع اجتماعی و زندگی مردم آن دوران ارائه کرده است. بر همین اساس این تذکره جزو آثار ممتاز در این حوزه به شمار می‌آید.

وی به تعداد شاعرانی که شرح حال آن‌ها در این اثر آمده است، اشاره و تصریح کرد: شرح حال حدود 200 شاعر از شاعران قرن 11 در این اثر آمده است. البته گاهی از شاعران پیشین نیز نامی برده شده یا شرح حال آن‌ها آمده است.

این استاد دانشگاه درباره نسخه‌هایی که اساس کار تصحیح قرار گرفته‌اند، ادامه داد: این تصحیح را براساس دو نسخه خطی متعلق به کتابخانه‌های ازبکستان و یک نسخه چاپ شده در تاجیکستان انجام داده‌‌ام. البته نسخه چاپ شده چندان معتبر نیست و اشتباهات فراوانی در آن دیده می‌‌شود.

تصحیح تذکره «مذکرالاصحاب» به پایان رسیده و آماده انتشار است. این اثر توسط نشر سخن به چاپ می‌رسد.

رساله‌های عرفانی احمد کاسانی
وی در ادامه از تصحیح مجموعه رسائل عرفانی احمد کاسانی خبر داد و گفت: تصحیح این مجموعه را که متشکل از 33 رساله عرفانی است با همکاری عبدالله رادمرد انجام می‌دهم.

این مصحح توضیح داد: این رساله‌ها نوشته خواجه احمد کاسانی معروف به مخدوم اعظم است و با نثری خطابی نوشته شده‌اند. مولف در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری و در فرغانه (منطقه‌ای در ازبکستان امروزی) می‌زیسته است.

وی درباره موضوع این رساله‌ها اظهار داشت: در این رساله‌ها بیشتر موضوعات صوفیانه، اما در حد فهم عامه مردم مطرح شده است. به عبارت دیگر آن بخش از تصوف که در میان آحاد مردم حضور پررنگ‌تری داشته مانند آداب سالکین و صدیقین، شرح برخی ابیات و رباعیات مشهور یا بحث نکاح و آداب آن در این رساله‌ها ارائه شده است.

تقوی در پایان به نسخه‌هایی که در این تصحیح به‌کار گرفته است اشاره و تشریح کرد: این رساله‌ها به صورت پراکنده در نسخه‌های خطی متعلق به کتابخانه‌های ترکیه، پاکستان و ازبکستان موجود هستند. برای گردآوری و تصحیح این مجموعه رسائل از نسخه‌های موجود در این کتابخانه‌ها استفاده کرده‌ام و مقابله آن‌ها با چهار نسخه صورت می‌گیرد.

محمد تقوی، استادیار دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد و سردبیر مجله این دانشکده است. «شاهنامه فردوسی(کوتاه شده)» از جمله آثار منتشر شده اوست.