به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، بدون ترديد قدرت بيان، خواندن و نوشتن يكي از قابليت‌هاي منحصر به‌فرد انسان به شمار مي‌رود و به واسطه وجود اين قابليت و مختصر بضاعت علمي است كه او مي‌تواند با همنوعانش حتي در وراي زمان و مكان ارتباط برقرار كند.

صرف‌نظر از دوران كودكي و ايام قبل از بلوغ كه انسان مسووليت تشريعي ندارد و بالطبع اين موضوع شامل كلام او نيز مي‌شود، چگونگي استفاده از قابليت‌هاي ارتباطي چشم و گوش و قدرت بيان در طول حيات پس از رشد و بلوغ اهميت به‌سزايي در شان و منزلت دنيوي و اخروي انسان دارد.

قرآن كريم در چندين آيه ضمن اين كه انسان را در جريان ثبت و ضبط گفتارهايش توسط فرشتگان همراه قرار مي‌دهد و فضاي ارتباطي پاك و عاري از دروغ و لغو را مختص اهل بهشت مي‌داند، براي تبيين نقش «ارتباطات كلامي» در ارتقاي جايگاه و منزلت انسان در پيشگاه خداوند مي‌توان از ميان همه گفتارهاي دنيوي به «تنها كلمات پاك به سوي او (پروردگار) صعود مي‌كنند(فاطر، آيه 10)» و به تبع آن «برخورداري از مقام نجاتبخش حق شفاعت در قيامت [نيز] صرفا مختص كساني خواهد بود كه خداوند متعال از سخنان (ارتباطات كلامي) آنها [در دنيا] راضي و خشنود باشد(طه، آيه 109)» اشاره كرد. 

پيامبر مكرم اسلام(ص) طي بياناتي كه به تاثير منحصر به‌فرد قدرت بيان در سرنوشت آدمي اشاره دارد، تاكيد فرموده‌اند كه اگر خداوند فقط يك نفر را به وسيله راهنمايي‌هاي انسان هدايت فرمايد، نتيجه آن برايش از دنيا و آنچه در آن است، بهتر خواهد بود. با اين اوصاف، از آنجا كه اكثر انسان‌ها در ارتباطات روزمره خود پايبند اصول و معيارهاي تشريعي نيستند، معمولا فضاي جوامع بشري را بيش از پيام‌هاي مفيد و آگاه كننده، پيام‌ها و اخبار لغو و بي‌فايده يا دروغ و گمراه كننده احاطه مي‌كنند كه اين وضعيت با پيدايش فناوري‌هاي جديد ارتباطي رفته رفته تشديد و تشخيص پيام‌هاي درست از نادرست روز به روز دشوارتر مي‌شود.

بر اساس مطالب كتاب، در سطح ارتباطات بين فردي اگرچه ارتباط كلامي چهره به چهره (رو در رو) هنوز هم البته به ميزان كمتري نسبت به قبل در جوامع بشري جريان دارد، با اين وصف امكاناتي نظير تلفن، اعم از ثابت و همراه، كامپيوتر، اينترنت و نظاير اين‌ها كه ابتدا به عنوان يك واسطه تسهيل و تسريع در فرآيند ارتباطات ميان فردي حضور يافته بودند، به تدريج با ارايه امكانات جديدي مانند پيامك، بازي‌ها و بلوتوث خودشان را همنشين و طرف ارتباط انسان كرده و هر يك به طريقي آدمي را به خود مشغول ساخته‌اند تا جايي كه اكنون بخش قابل توجهي از اوقات روزمره شهروندان حتي در جوامع توسعه نيافته، به جاي اين كه به انواع فعاليت‌هاي مفيد و ثمربخش اختصاص يابد، در موانست با اين تجهيزات سپري مي‌شود.

در قلمروي ارتباطات جمعي، اوضاع به مراتب بدتر است، زيرا علاوه بر رسانه‌هاي مكتوب، شنيداري و ديداري سنتي نظير كتاب، مطبوعات، راديو و تلويزيون و شبكه‌هاي اجتماعي اينترنتي و ماهواره‌اي هر يك در چارچوب اهداف مورد نظر گردانندگان خود و با توسل به انواع حيله و ترفند به دنبال جلب‌نظر گردانندگان خود و با توسل به انواع حيله و ترفند به دنبال جلب نظر و نهايتا تاثيرگذاري و سيطره بر مراكز تصميم‌ساز وجود انسان‌اند، در حالي كه قرآن كريم، كساني را كه با حيله و مكر كارهاي بد انجام مي‌دهند، به عذابي سخن تهديد كرده است.

ترديدي نيست كه تجهيزات و فناوري‌هاي ساخت بشر به طور بالقوه قابليت دوگانه‌اي دارند و مي‌توانند به نفع يا به ضرر انسان‌ها به كار گرفته شوند و فناوري‌هاي نوين ارتباطي نيز از اين قاعده كلي مستثني نيستند و مي‌توانند ابزاري براي تسريع در فرآيند اطلاع‌رساني و آگاهي‌بخشي به انسان‌ها يا وسيله‌اي به منظور تخدير ذهن و گمراهي آنان باشند.

در اين آشفته بازار ارتباطي براي اين ‌كه انسان در دام برده‌خواهان نوين ـ‌كه در پشت صحنه بوده و از طريق تسلط بر رسانه‌ها و فناوري‌هاي ارتباطي در صدد تسخير جسم و روح اويند‌ـ‌‌ گرفتار نيايد، بايد در پي يك منجي صديق و چاره‌سازي شفيق باشد كه آفريدگار آگاه از گذشته و آينده، در كنار همه نعمت‌هاي بي‌بديلش، آن را نيز در قالب قرآن كريم در اختيار بشر قرار داده است.

اين كتاب با عظمت به عنوان نتيجه پيام‌هاي انبياء عظام(عليهم‌السلام) كه از طرح هيچ موضوعي مرتبط با انسان فروگذار نبوده و به بيان خود، توضيحي براي همه چيز به شمار مي‌رود، براي انسان به عنوان منبع يا مخاطب در ارتباطات فردي و جمعي، حقوق و نيز مسووليت‌هايي را تبيين فرموده است كه به كار بستن آنها در هر عصر و نسلي مي‌تواند نجاتبخش همه آناني باشد كه در ارتباطات اجتماعي خود به چيزي جز راستي و درستي و جلب رضايت خالق نمي‌انديشند.

البته كلام وحي شيوه اطلاع‌رساني منحصر به‌فرد و نيز پيام‌هاي پيدا و ناپيداي گوناگوني دارد كه همه آنها مملو از آموزه‌هاي توحيدي است و بهترين الگوي در دسترس فرازماني و فرامكاني براي ارتباطات فردي و جمعي انسان به شمار مي‌رود.

نظرات، اصول و قواعد قرآن كريم درباره ارتباطات كلامي فردي و جمعي انسان در مقايسه با تمام نظريه‌ها، قوانين و دستاوردهاي بشر از چند جهت منحصر به‌فرد به شمار مي‌روند. اين حقوق و مسووليت‌ها فرازماني و فرامكاني‌اند و همه ادوار تاريخ و عموم جوامع بشري را دربرمي‌گيرند و با گذشت زمان و پيشرفت تجهيزات و فناوري‌هاي ارتباطي دگرگون نمي‌شوند، زيرا اصول و قواعد تشريعي تمامي ارتباطات فردي و جمعي كه به واسطه فناوري‌ها و تجهيزات انجام مي‌شود را نيز شامل مي‌شود.

اين اصول و قواعد كه در اين كتاب از آنها به عنوان حقوق و مسووليت‌ها نام برده شده است، تكليف انسان را هم به عنوان منبع و منشا توليد پيام و هم به عنوان مخاطب و گيرنده پيام، به وضوح تبيين كرده‌اند.

اصول و قواعد تشريعي، همه عرصه‌هاي ارتباطات فردي و جمعي انسان را دربرمي‌گيرند و هيچ ارتباطي از دايره شمول آنها بيرون نمي‌ماند.

در قالب آموزه‌هاي توحيدي، انسان در سطح فردي و اجتماعي در چارچوب حقوق و مسووليت‌هاي تعيين شده مورد توجه قرار گرفته و منافع او تامين شده است.

رعايت اين اصول و قواعد، نه تنها بر عموم مومناني كه در چارچوب جهان‌بيني اسلامي زندگي مي‌كنند، لازم است و منجر به سعادتمندي آنها در دنيا و آخرت مي‌شود؛ بلكه در صورت عمل، غيرمومنان را نيز بهره‌مند مي‌كند.

قواعد ارتباطي تشريعي برخلاف قوانين و مقررات دنيوي، با ملاحظه ظرفيت‌هاي ارتباطي جسم و روح انسان مطرح شده‌اند كه چنين موضوعي در مورد هيچ‌يك از مقررات و قوانين بشر صدق نمي‌كند.

هر انسان سالم، منصف و سليم‌النفسي حتي اگر مومن نباشد، هيچ نقطه ضعف و نقصي كه با فطرت آدمي ناسازگار يا مغاير با پيشرفت‌ها و دستاوردهاي بشر باشد، در حقوق و مسووليت‌هاي تبيين شده براي ارتباطات انسان توسط نظام تشريع پيدا نخواهد كرد.

در نظر گرفتن اين حقوق و مسووليت‌ها در ارتباطات كلامي فردي و اجتماعي به نفع زندگي دنيوي و حيات اخروي انسان تمام مي‌‌شود و هيچ ضرري نصيب او نمي‌كند.

كتاب حاضر در چهار فصل سامان يافته است. «ظرفيت‌هاي ارتباطي دوگانه وجود انسان»، عنوان فصل نخست اين اثر است. در اين فصل و قبل از شروع بحث، به ظرفيت‌هاي ارتباطي مادي و فرامادي وجود انسان پرداخته شده است و اين موضوع از آن جهت اهميت دارد كه ارتباطات كلامي انسان بدون سلامت و هوشمندي جسم و روح، معني و مفهوم نمي‌يابد.

برتري‌هاي «نبا» بر «خبر» در كلام وحي، حقوق و مسووليت‌هاي انسان به عنوان منبع پيام و حقوق و مسووليت‌هاي انسان به عنوان مخاطب پيام، عناوين ديگر فصول كتاب حاضر را تشكيل مي‌دهند.

چاپ نخست كتاب «حقوق و مسئوليت‌هاي انسان در ارتباطات كلامي (فردي و جمعي)» در شمارگان 1100 نسخه، 192 صفحه و بهاي 40000 ريال راهي بازار نشر شد.