به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب ماه كليات، با هدف اطلاع‌رساني و نقد و بررسي كتاب و كمك به ارتباط خلاق بين پديدآورندگان، ناشران، كتابداران، كتابخوانان و ديگر فعالان عرصه نشر و فرهنگ كشور از سوي «خانه كتاب» به صورت ماهانه منتشر مي‌شود.
«كتاب ماه كليات» با توجه به رده‌بندي دهدهي ديويي به نقد و بررسي كتاب‌هاي علوم كتابداري، اطلاع‌رساني، روزنامه‌نگاري، نسخ خطي، رايانه، دايرةالمعارف و فهرست‌ها، لغت‌نامه و فرهنگنامه، كتاب‌شناسي و دانشنامه مي‌پردازد. همچنين هر ماه فهرست كامل انتشارات ماه پيشين در حوزه كليات كه با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي انتشار يافته و در نظام اطلاع‌رساني «خانه كتاب» وارد شده است، بر اساس رده‌بندي دهدهي ديويي در داخل لوح فشرده ارائه مي‌شود.
داريوش مطلبي در بخش «سخن نخست» با عنوان «نقد و نقد نويسي» مي‌نويسد: «انسان جايزالخطاست، اين يک اصل بديهي است و در تمام جنبه‌هاي زندگي انسان، اعم از شخصي، اجتماعي و علمي ساري و جاريست. بنابراين هر آنچه بشر انجام مي‌دهد آميخته به خطاها و لغزش‌هايي است و معرفت توليد شده از سوي او نيز از اين قاعده مستثني نيست. در نتيجه براي اينکه معرفت بشري، همواره مسير رشد و توسعه را بپيمايد و حرکت رو به جلويي داشته باشد بايد همواره مورد بازنگري قرار گيرد و خطاها، کاستي‌ها و خلاءهاي آن مشخص گردد. نقد در پاسخ به چنين نيازي ضرورت پيدا مي‌کند و شکل مي‌گيرد.
نقد به شکل‌هاي مختلف در منابع تعريف شده است. محمدعلي سلطاني در مقاله "شيوه نقد کتاب"، نقد را وارسي و بررسي نوشتار براي شناسايي و شناساندن زيبايي و زشتي، بايستگي و نبايستگي، بودها و نبودها و درست‌ها و نادرستي‌هاي مي‌داند؛ و عبدالحسين زرين کوب در مقاله "نقد و ناقد"، نقد را شناخت ارزش و بهاي اثر ادبي و شرح و تفسير آن به نحوي که معلوم شود نيک و بد آن چيست؟ و منشا آنها کدام است؟ تعريف مي‌کند. اگر به اين تعاريف و ديدگاه‌هاي منتقدان ديگر نگاهي داشته باشيم، درمي‌يابيم که نقد علاوه بر اينکه نارسايي‌ها و کاستي‌هايي را مي‌نماياند، نقاط مثبت و امتيازات آن را نيز نمايان مي‌سازد. اين نگرش خود نشان از اهميت و جايگاه نقد در پرورش و بالندگي هر حوزه علمي دارد.
هر چند تاريخ دقيقي براي پيدايش نقد و نقادي، نمي‌توان مشخص کرد، ولي بي‌اغراق نيست اگر تاريخ آن را همزمان با پيدايش گفتار فرض کنيم. از زماني که بشر لب به سخن گشود و توانست افکار و انديشه‌هاي خويش را در قالب کلمات بريزد، و در نتيجه گروهي موافق و گروهي مخالف يابد، نقد نيز شکل گرفت. نقد با اختراع الفبا و توليد منابع علمي قوت گرفت؛ به طوري که نشر يک اثر علمي نقد، حاشيه، شرحي بر آن را در پي داشت. در مواردي حجم و تاثير شرح و حاشيه، به عبارتي نقد نوشته شده چندين برابر خود اثر بوده است.»
سردبير مجله «كتاب ماه كليات» در بخش ديگري از سخن نخست درباره زمان شكل‌گيري نقد و تاريخ آن مي‌نويبسد: «اما نقد به شکل امروزي خويش پس از اختراع چاپ در قرن پانزدهم و شکل‌گيري مجلات علمي در قرن هفدهم رواج يافت. هر چند نقد نويسي در غرب سابقه طولاني‌تري نسبت به ايران دارد، پيشينه نقد نويسي در ايران به شکل امروزي به يک قرن گذشته و به انتشار نشرياتي مانند انتقاد کتاب، ارمغان، ايرانشهر، يادگار، يغما، آينده، سخن، و... برمي‌گردد.
در وضعيت کنوني که سالانه بالغ بر 25هزار عنوان چاپ اول منتشر مي‌شود، ضرورت نقد کتاب‌ها و نقد نويسي بيش از پيش نمايان مي‌شود. هر چند امروزه نشرياتي مانند جهان کتاب، کتاب‌هاي ماه، نقد و بررسي کتاب، بخارا، الف (از مجموعه نشريات همشهري) و ... منتشر مي‌شوند ولي تعداد آنها به نسبت کتاب‌هايي که منتشر مي‌شوند بسيار اندک است و همه حوزه‌هاي موضوعي را پوشش نمي‌دهند.
اگر به اين مساله معتقد باشيم که نقد سبب رشد، بالندگي و توسعه هر علمي مي‌شود، براي رسيدن به وضعيت مطلوب در حوزه‌هاي علمي بايد دايره نقد و تعداد مجلات نقد و بررسي را افزايش دهيم. در صنعت نشر حرفه‌اي، نقد و نقادي است که به جامعه خوانندگان کمک مي‌کند تا کتاب‌هاي خوب و بد را از هم تشخيص دهند، و کتاب‌هايي بي‌ارزش از کتاب‌هاي با ارزش تميز داده شوند.
با وجود اينکه همه ما، به آثار مثبت و سازنده نقد معتقديم و قاطبه نويسندگان، مترجمان، ناشران، و ... به تاثيرات بسيار مثبت آن در توسعه علمي اذعان دارند، ولي همواره يک نوع حالت تدافعي در مقابل نقد آثارشان دارند و نقد آثار خويش را بر نمي‌تابند و آنرا ناصواب مي‌دانند.
در مواقعي مشاهده مي‌شود که صاحب اثر عکس‌العمل‌هاي تندي را نسبت به نويسنده نقد و يا نشريات نقد و بررسي از خود نشان مي‌دهد و ناقد را با الفاظي نظير بي‌سواد، فاقد اثر جدي در حوزه مورد نقد، مبتدي، غرض‌ورز، بي‌احترامي به نويسنده، عدم آشنايي با نقد و ... مورد خطاب قرار مي‌دهد و در مواردي معتقدند که ناقد حتما بايد خود نويسنده‌اي قهار باشد. بررسي دلايل اين نگرش و صحبت با مخاطبان نقدها، نشان مي‌دهد اکثر آنها معتقدند نقد بايد سازنده باشد. هر چند در سازنده بودن نقد حرفي نيست، ولي به نظر مي‌رسد اغلب منظورشان از سازنده بودن نقد اين است که، نقد بايد تنها به محسنات کتاب بپردازد و لا غير...
وقتي بر کتابي نقد خوبي نوشته مي‌شود، علاوه بر تاثيرات مثبتي که بر نويسنده آن اثر و آگاهي خوانندگان خواهد داشت، با توجه به گستره توزيع مجلات نقد و نيز مطالب ارزنده و آموزند‌ه‌اي که مي‌دهد مي‌تواند براي جامعه و همچنين ساير نويسندگان بسيار مفيد باشد و از تکرار مشکلات مشابه در ساير کتاب‌هاي جلوگيري کند.»
«مطلبي» در پايان سخن نخست اين شماره مجله، ياد‌آور مي‌شود: «با توجه به اهميت نقد و نقد نويسي، کتاب ماه کليات در نظر دارد در راستاي توسعه نقد در جامعه و آشنا کردن جامعه خوانندگان با اصول نقد و نقد نويسي، شماره دي‌ماه کتاب ماه کليات را به نقد و اخلاق نقد نويسي با محورهايي مانند: پيشينه نقد، چيستي نقد، ضرورت، فوايد و رسالت نقد، اخلاق نقد، انواع نقد، ويژگي‌هاي نقد و ناقد، شيوه نقد نويسي و ساختار نقد، نقد گريزي و نقد پذيري، آسيب‌شناسي نقد در ايران، و ديگر موضوعات مرتبط اختصاص دهد. اين شماره همزمان با "جشنواره نقد کتاب" که همه ساله از سوي موسسه خانه کتاب برگزار مي‌شود، منتشر خواهد شد. از همه نويسندگان و علاقه‌مندان به اين حوزه درخواست مي‌شود آثار خويش را تا پايان آبان ماه به دفتر نشريه ارسال نمايند.»
در نشست اين شماره «روش‌هاي نوين فهرست‌نگاري نسخه‌هاي خطي» با حضور دكتر حبيب‌الله عظيمي، حجت‌الاسلام والمسلمين سيدصادق اشكوري، ناصر گلباز و فريبا افكاري، بحث و نقد شده‌اند.
در نقد و بررسي كتاب‌هاي فارسي، اين عناوين به چشم مي‌خورند: برخي کژتابي‌هاي يک دايرةالمعارف (سيدکاظم حافظيان رضوي)، معرفي نسخه خطي حقيقةالاخبار در نسب‌شناسي ايل قاجار (يوسف بيگ باباپور)، هر اطلاع عرضه شده از يک مجراي رسمي داراي اهميت است (سعيد فارسي)، «تکنيک‌هاي ليد نويسي» از معرفي تا نقد (الهه حسيني)، خبرنويسي پيشرفته به زبان ساده (صبا نوري)، آفت‌ها و آسيب‌هاي مواد کتابخانه و آرشيو (مرتضي محمدي استاني، دکتر احمد شعباني)، راهنماي پايان‌نامه با تاكيد بر مديريت ورزشي (دكتر حسن اشرفي‌ريزي)، خيانت رسانه‌ها (يوسف خجير)، مرد روزهاي پرآشوب روزنامه‌نگاري ايران (زهرا جعفري).
همچنين «اقتصاد كتابخانه‌هاي ديجيتالي: رويكردي دانشگاهي، ارزيابي كتابخانه‌هاي ديجيتالي: شناختي از كاربردها و روش‌هاي كارآمد، برنامه‌ريزي سازماني براي كتابخانه‌هاي ديجيتالي: رويكردهاي بين‌المللي» عناوين مطالبي‌اند كه در بخش نقد و بررسي كتاب‌هاي خارجي درج شده‌اند.
در بخش مقاله، مقالاتي با عناوين «هفتاد عنصر ضروري در وب‌سايت کتابخانه‌هاي دانشگاهي (دكتر يزدان منصوريان)، حفاظت از پيشينه‌هاي دولتي در غنا: عناصر آموزشي، تعليمي و آگاهي‌رساني (ترجمه سهيلا طالبي، نوشته هري آكوسا)، يكپارچه سازي خدمات كتابخانه‌هاي ديجيتال (دكتر مهدي عليپور حافظي)، كتاب‌هاي چاپ معتمدي (چاپ منوچهرخاني) (صديقه سلطاني‌فر)» به چاپ رسيده‌اند.
اطلاعات، ارتباطات و دانش‌شناسي در مطبوعات (مهشيد كريمي) را در قسمت همراه با مطبوعات مي‌خوانيم.
گزارش سخنراني‌هاي علمي پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران (ماني فرسايي، مريم صابري و ناديا حاجي‌عزيزي)، شانزدهمين دوره کتاب فصل جمهوري اسلامي ايران (زمستان 1389)، كتاب فصل شانزدهم و حوزه کليات (ليلا اسديان)، آرشيو براي همه: گزارش سومين همايش ملي آرشيوي ايران (اميررضا اصنافي)، عناوين گزارش‌هاي اين شماره ماهنامه را تشكيل مي‌دهند.
همچنين «در ماهي كه گذشت» و «چكيده انگليسي» مطالبي‌اند كه در انتهاي ماهنامه درج شده‌اند.
يكصد و شصت و چهارمين شماره ماهنامه «كتاب ماه كليات» در 124 صفحه و بهاي 12000 راهي بازار نشر شده است.
چهارشنبه ۱۲ مرداد ۱۳۹۰ - ۱۱:۰۰
نظر شما