به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، بررسي كيفيت ترجمه با استفاده از اصول كاربردي ترجمه هدف ارزيابي اين كتاب است. از اين رو مي‌توان ارزيابي را پيوند ميان نظريه و عمل ترجمه ناميد. به نظر مي‌رسد تاكنون، ارزيابي هيچگاه جايگاه واقعي خود را نه در نظريه و نه در حوزه عمل نيافته است.
همان‌طور كه مي‌دانيم به لحاظ نظري، درباره ترجمه از عربي به فارسي، در مقايسه با ترجمه از ساير زبان‌ها كمتر كنكاش شده است و از اين رو ارزيابي اين ترجمه‌ها نيز، يكي از موضوعاتي است كه بسيار كمتر از ساير مسائل ترجمه درباره آن گفته و نگاشته شده است. موضوع ارزيابي حتي درباره ترجمه‌هاي صورت‌گرفته از ساير زبان‌ها هم از نظر پژوهش‌هاي صورت گرفته نوپاست.
درباره خصوصيات ترجمه خوب، فراوان گفته و نگاشته شده است؛ اما اغلب معيارهاي ذكر شده بسيار كلي است و به همين دليل قضاوت درباره متون ترجمه شده بر اساس اين خصوصيات كلي، غالبا تحت تأثير سليقه و نظر شخصي قرار مي‌گيرد. بنابراين، در اين كتاب سعي شده است براي ارزيابي متون ترجمه‌شده از عربي به فارسي، چارچوبي نظام‌مند و منسجم پيشنهاد شود.
به طور كلي، آموزش ظرافتهاي کار ترجمه به صورت عملي و غير مستقيم به دانشجويان و ساير علاقه‌مندان را مي‌توان از اهداف ارزيابي ترجمه دانست. جلوگيري از دخالت سليقه و اظهار نظرهاي شخصي در فرايند ارزيابي ترجمه، كمك به مترجمان در انجام ترجمه‌هاي بهتر، با دقت در عناصر مهم و مؤثر در ارزيابي، كمك به بهبود كيفي نشر كتاب‌هاي ترجمه شده از جمله ويژگي‌هاي ارزيابي ترجمه است.
ياري سازمان‌ها، ناشران، مراكز و نهادهاي دست‌اندركار ترجمه براي تعيين دقيق‌تر سطح كيفي ترجمه‌هاي صورت‌گرفته، آموزش برخي ظرافتهاي ترجمه كه از طريق بيان اصول كلي و مباني نظري ترجمه امكان‌پذير نيست، كمك به سطح مطالعات انجام‌يافته در خصوص اصول نظري و عملي ترجمه از عربي به فارسي و بالعكس، تلفيق نظريه و عمل در عرصه ترجمه از جمله ديگر ويژگي‌هاي ارزيابي ترجمه است كه اين كار كمك شاياني به دوره‌هاي مختلف آموزش ترجمه مي‌كند.
به همين دليل كتاب حاضر گامي است در راستاي كمك به تحقق اين اهداف. از سوي ديگر و با توجه به فقدان منابع كافي و مؤثر در امر بررسي و مقابله متون ترجمه‌شده از عربي به فارسي، اين كتاب در امر آموزش اصول بررسي و مقابله متن اصلي با ترجمه شده به عنوان يكي از مواد درسي دوره‌هاي ترجمه، دستگير استادان است.
ارتقاي سطح علمي دانشجويان، مترجمان و ساير فارغ‌التحصيلان يا متخصصاني كه در امر ارزيابي ترجمه ديگران به صورت مستقيم يا غيرمستقيم دخالت دارند، هدف ديگري است كه با كمك اين كتاب و ساير پژوهش‌هايي كه در آينده صورت مي‌گيرد، تحقق يابد.
از سوي ديگر، با توجه به اينكه رشته مترجمي زبان عربي هم اينك رشته‌اي نوپا در برخي دانشگاه‌هاي كشور است، به وجود كتابي در زمينه آموزش شيوه ارزيابي و بررسي متون ترجمه شده نياز فراواني احساس مي‌شد، زيرا ماده درسي بررسي و مقابله متون ترجمه شده، اغلب به صورتي كاملا ساده و با خواندن و مقابل هم گذاشتن متن اصلي و ترجمه پي گرفته مي‌شود و در اين ميان روش منسجم و علمي براي اين كار مد نظر قرار نمي‌گيرد. بنابراين دانشجويان بهره كمي از اين ماده درسي مي‌برند و دست آخر به روش جديدي كه به عنوان اصل، در ارزيابي‌هاي بعدي بر آن تكيه كنند، دست نمي‌يابند.
در اين كتاب علاوه بر ارائه روشي نظام‌مند از اصولي كلي و تكرارپذير بحث مي‌شود كه از يك سو تطبيق عملي مسائل نظري ترجمه است و از سوي ديگر به طور غيرمستقيم به امر آموزش فنون و زواياي پنهان ترجمه كمك شاياني مي‌كند. روش پيشنهادي كتاب براي ارزيابي به ترجمه‌آموزان كمك مي‌كند كه از فضاي نكته‌برداري‌ها و گم‌شدن در جزئيات كار ارزيابي، خارج شوند و ديدي علمي‌تر و جامع‌تر نسبت به آن بيابند.
در مقدمه كتاب آمده است كه براي تدريس اين كتاب پيشنهاد مي‌شود، ابتدا استاد مسائل كلي ترجمه را به ترتيبي كه در فصل اول آمده براي دانشجويان توضيح دهد و در صورت صلاحديد مطالب تكميلي را نيز همراه با عناوين اين فصل مطرح کند. سپس از دانشجويان بخواهد درباره برخي از مسائل مهم اختصاصي در ترجمه از عربي به فارسي تحقيق به عمل آورند.
لازم است در تمام مدت تدريس اين دو فصل بخشي از وقت كلاس به كار عملي مقابله متن اصلي با ترجمه اختصاص يابد و استاد اجازه دهد دانشجويان، در اين مدت تنها بر اساس اطلاعات قبلي خود پيش بروند. اين بدان دليل است كه دانشجو پس از مدتي براي مشكلاتي كه در ارزيابي با آن مواجه مي‌شود خود به فكر يافتن راهي بيفتد.
در خلال اين مدت همچنين مي‌توان با آوردن و قرائت نمونه‌هايي از متون، توجه دانشجويان را به خصوصيات هر كدام از آنها جلب کرد يا با قرائت برخي كتب ترجمه نسبت به روش‌هاي مورد استفاده در ترجمه مطالبي طرح كرد. با آغاز فصل دوم، استاد محترم مطالب عنوان شده در اين فصل را با تفصيل بيشتر تبيين مي‌كند و در خلال آموزش اين فصل نيز همچنان بخشي از وقت كلاس را به بررسي و مقابله متون ترجمه‌شده اختصاص مي‌دهد.
در اواخر اين فصل استاد با جمع‌بندي از مشكلات ترجمه و نيز كار ارزيابي و سنجش كيفيت آن، روش پيشنهاد شده در كتاب را به دانشجويان گوشزد مي‌كند. در فصل سوم نيز روش پيشنهادي كتاب با تفصيل طرح و در صورت صلاحديد مطالب تكميلي عنوان مي‌شود.
لازم است بيان عناصر اساسي ارزيابي به صورت تدريجي صورت گيرد و با تدريس هر بخش، استاد از دانشجويان بخواهد متن ترجمه‌شده‌اي را بر اساس معيارهاي آموخته‌شده ارزيابي کنند. اين كار تدريجاً هم به تثبيت آموخته‌ها در ذهن مي‌انجامد و هم ترجمه‌آموزان را در ارزيابي و آموختن ظرافتهاي عملي كار ماهرتر مي‌سازد.
كتاب حاضر براي دانشجويان رشته مترجمي زبان عربي در مقطع كارشناسي ارشد به عنوان منبع اصلي دروس «نقد و بررسي آثار ترجمه‌شده ادبي» و «نقد و بررسي آثار ترجمه‌شده غير ادبي» هركدام به ارزش 2 واحد و براي دانشجويان رشته زبان و ادبيات عربي به عنوان منبع كمك‌درسي دروس «فن ترجمه» و «ترجمه از عربي به فارسي و بالعكس» تدوين شده است.
كتاب «روش ارزيابي و سنجش كيفي متون ترجمه شده از عربي به فارسي» در 200 صفحه و بهاي 27000 ريال به كوشش سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) منتشر شده و در اختيار دانشجويان و علاقه‌مندان قرار گرفته است.
پنجشنبه ۱۷ شهریور ۱۳۹۰ - ۱۰:۰۲
نظر شما