ايبنا نوجوان: شايد براي خيلي از بچه‌ها جالب باشد كه بدانند نويسنده‌هايي كه از جنگ مي‌نويسند، درباره‌ي جنگ چه فكر مي‌كنند. «عباس جهانگيريان» يكي از نويسندگان ادبيات كودك و نوجوان است كه از جنگ هم مانند ديگر جنبه‌هاي زندگي مي‌نويسد. البته خودش اصطلاح «ادبيات پايداري» را ترجيح مي‌دهد و ـ بين خودمان بماند! ـ آنقدر روحيه‌ي لطيفي دارد كه وقتي از جنگ، موشك‌بارانِ شهرها و كشته شدن آدم‌ها حرف مي‌زند، نم اشكي بر چشمانش مي‌نشيند.
او درباره‌ي جنگ مي‌گويد: «جنگ جنبه‌هاي مختلفي دارد، مهم‌ترين ويژگي آن خشونت وسيع آن است اما حوادث ناخوشايندي مثل جنگ، روابط آدم‌ها را تغيير مي‌دهد. من در داستاني با نام «وقتي سازها گريه مي‌كنند»، تلاش كرده‌ام اين روابط را نشان دهم. در اين داستان آدم‌هايي كه سال‌هاست همديگر را نديده‌اند، در زمان موشک‌باران شهرها دور هم جمع مي‌شوند. در واقع جنگ، آن‌ها را به هم نزديك‌تر مي‌كند؛ اما این‌گونه رفتارها با همه‌ي ارزش‌های انسانی آن، نمی‌تواند جنگ را توجیه کند و نمي‌توان با درنظر گرفتن چنين ارزش‌هایی آن را پذيرفت.»
«جهانگيريان» درباره‌ي آخرين كتابش با موضوع ادبيات پايداري توضيح مي‌دهد: «در كتاب «جنگ كه تمام شد بيدارم كن» تلاش كرده‌ام روانِ آسيب‌ديده نوجواني را نشان بدهم كه با ناهنجاري‌هاي اقتصادي و اجتماعي زيادي روبه‌روست و احساس كردم او به فضايي نرم و آرام نياز دارد تا سلامت رواني‌اش را حفظ كند و به زندگي‌اش ادامه دهد. ويژگي خاص اين رمان اين است كه نوجوان را از فضاي خشن جنگ دور مي‌كند.»
او در ادامه مي‌افزايد: «در اين رمان، «حامي» قرباني «جنگ» و «حوري» قرباني «جهل» است و اين دو از دريچه‌اي به نام «عسلي» به هم مي‌رسند. حوري از مدرسه رفتن محروم است و با كتاب‌هايي كه حامي برايش مي‌آورد. جاي خالي مدرسه را پر مي‌كند. حامي پدر و مادرش را در موشك‌باران از دست داده است و در ميانه‌هاي داستان نيز مادربزرگش را از دست مي‌دهد. حوري با محبت‌هايش براي او جاي خالي مادر و مادربزرگ را پر مي‌كند. اسم قهرمان داستان، حامي است؛ اما در حقيقت اين دو نوجوان هر دو حامي يكديگرند و به رشد هم كمك مي‌كنند.»
نويسنده‌ي اين كتاب معتقد است، يكي از ويژگي‌هاي مهم اين اثر، توجه به رشد دو نوجوان در كنار يكديگر است. او در اين‌باره توضيح مي‌دهد: «گر كسي به رشد اين دو نوجوان توجه نكند، اين كتاب برايش صرفاً يك رمان عاطفي مي‌شود؛ اما در واقع اين‌طور نيست. در پايان اين داستان، حوري با كتاب‌هايي كه از طريق دريچه از حامي گرفته، سطح سوادش را بالا برده و در كنار آن بافتن قالي‌اش را به پايان رسانده است. او تصميم مي‌گيرد با قالي‌اش در يك نمايشگاه شركت كند. اين تغييرات نشان مي‌دهد كه حتي اگر نگذاريم بچه‌اي به مدرسه برود، نسيم آگاهي از دريچه‌اي هرچند کوچک، وارد خانه مي‌شود و او را تغيير مي‌دهد.»
او در ادامه اضافه كرد: «من در اين داستان به تأثير جنگ بر نوجوانان پرداخته‌ام و سعي كرده‌ام اثري از خشونت‌هاي مستقيم جنگ در كتاب نباشد. حتي فصلي را كه درباره‌ي موشك باران خانه‌‌ي حامي بود، از كتاب حذف كردم و فقط با اشاره‌اي گذرا درباره‌ي اين حادثه توضيح دادم.»
نويسنده‌ي «خواب دخترها چپ نیست» درباره‌ي تأثير ادبيات پايداري بر خودش توضيح داد: «17 ساله بودم كه براي نخستين‌بار يك رمان جنگي با نام «كودك، سرباز و دريا» نوشته‌ي «ژرژفون ویلیه» را خواندم و این کتاب پای مرا به کتاب‌خانه‌ی کانون پرورش فكري كودكان ونوجوانان باز کرد. اين كتاب داستانی زیبا درباره‌ي اشغال فرانسه در زمان جنگ جهانی دوم است. چند نوجوان دور هم جمع مي‌شوند و گروه مقاومتي تشكيل مي‌دهند و با انجام عمليات دارند به تهاجم آلماني‌ها به كشورشان اعتراض مي‌كنند. با اين‌كه اين كتاب كمي از خشونت جنگ را در خود داشت اما من و دوستان نوجوانم آن را با علاقه مي‌خوانديم و دست به دست مي‌كرديم.»
روياي «جهانگيريان» جهاني بدون جنگ است كه در آن كودكان در فضايي شاد و آرام زندگي كنند. او در اين‌باره مي‌گويد: «من مطالعه‌ي تاريخ را دوست دارم. سرگذشت كودكي و نوجواني بسياري از ديكتاتورها و جنگ‌طلبان جهان مانند چنگيزخان مغول، هيتلر و صدام را خوانده‌ام و به اين باور رسيده‌ام كه شخصيت واقعی آن‌ها در اثر بي‌‌عدالتي‌هايي كه در زمان كودكي و نوجواني بر آنان روا رفته، شکل گرفته است. به همين دليل فكر مي‌كنم اگر در گوشه‌اي از دنيا به كودكي ظلم شود، ممکن است این بی‌عدالتی سال‌ها بعد در چهره‌ای ظهور کند، چهره‌ای چون هیتلر که جهانی را با خشم و جنون خود می‌سوزاند.»
نويسنده‌ي «دفترچه‌ي مشكل‌گشا» به كودكان و نوجوانان توصيه مي‌كند در اين دوران از زندگي‌شان به دنبال فضايي شاد و آرام باشند. او مي‌افزايد: «من فكر مي‌كنم بچه‌ها حتي اگر به صورت فيزيكي از زندگي در شرايطي سالم و آرام محروم هستند، لازم است به دنياي امن كتاب‌ها پناه ببرند. زندگي در جهانی بدون جنگ آرزوی همه نویسندگان جهان است و رمان‌هاي بدون خشونت به بچه‌ها كمك مي‌كند در جهاني آرام زندگي كنند.»
«جهانگيريان» درباره بي‌علاقگي بچه‌ها به مطالعه نيز گفت: «خيلي از بچه‌ها ترجيح مي‌دهند فيلم ببينند، اما فيلم كاركردهاي رمان را ندارد. وقتي رمان مي‌خوانيم، مي‌توانيم شخصيت‌هاي رمان را تجسم كنيم و همين باعث مي‌شود قدرت تخيل‌مان قوي‌تر شود. پدري همراه با پسرش به ديدن انيشتين رفت و از او خواست به پسر كمك كند تا مانند خودش ریاضی‌داني موفق شود. انيشتين از پدر خواست براي فرزندش كتاب بخرد و او را پيش قصه‌گوي معروفي ببرد كه براي بچه‌ها قصه مي‌خواند. زیرا ریاضیات در ذهن‌های بسته امکان رشد ندارد.»
او افزود: «پياژه بزرگ‌ترين روان‌شناس كودكان نيز سال‌ها بعد از انيشتين همين توصيه را داشته و معتقد بوده كه مطالعه سبب تعادل روحيه‌ي نوجوانان مي‌شود. مطالعه قدرت تخيل و به‌طور كلي ذهن را گسترش می‌دهد. كتاب، مثل مادربزگ مهرباني است كه بچه‌ها مي‌توانند وقتي آزرده مي‌شوند به آن پناه ببرند. مطالعه علاوه بر اين‌كه به بچه‌ها كمك مي‌كند در درس‌هايي مانند ادبيات، انشا و ديكته قوي شوند، بر ارتباطات آن‌ها با ديگران نيز تأثيري مثبت دارد. يك كتاب 50 -40 صفحه‌اي، عصاره‌‌ي 30 -20 سال تجربه‌ي نويسنده‌ي آن است و كودك و نوجواني كه كتاب مي‌خواند در واقع چكيده‌ي تجربيات آدم‌هاي مختلف را به دست مي‌آورد، پخته‌تر مي‌شود و از درون رشد مي‌كند.»
«جهانگيريان» مطالعه‌ي آثاري از نويسندگان مطرح حوزه‌ي ادبيات پايداري را به نوجوانان پیشنهاد كرد: ««جمشيد خانيان»، «فرهاد حسن‌زاده»، «ابراهيم حسن‌بيگي»، «قاسم‌علي فراست» و «مصطفي خُرامان» آثاري در حوزه‌ي ادبیات نوشته‌اند که فکر می‌کنم با خواننده‌ی نوجوان امروز رابطه برقرار می‌کند.»
چهارشنبه ۶ مهر ۱۳۹۰ - ۱۶:۴۴
نظر شما