به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، کتاب «نزهه‌العقول في لطائف الفصول» در چهل فصل، بخش‌بندي شده که در هر يك از فصل‌ها به يکي از ويژگي‌هاي اخلاقي يا مفاهيم ديني و عرفاني پرداخته شده است. مواردي چون توبه، اخلاص، صبر، قناعت و توکل كه در ذيل هر يك از بخش‌ها، نخست آيه يا آياتي از قرآن مرتبط با آن موضوع و سپس حديثي از پيامبر(ص) ياد شده و مؤلف در دنباله يادکرد اين موارد، تعريفي مختصر درباره آن درج کرده و چند حکايت مرتبط با موضوع ارايه كرده است.
آنچه كه گفته شد بخشي از سخنان دكتر اكبر ايراني بود كه درباره كتاب «نزهه‌العقول في لطائف الفصول» به خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) گفت، وي در ادامه سخنانش به نثر اثر نيز اشاره كرد و افزود: نثر اثر از نمونه‌هاي زيباي نثر فارسي است و با اينکه نويسنده از صنايع ادبي به وفور در کار خود بهره مي‌گيرد اما نثر او جز در برخي موارد ملال‌آور نيست و گاهي نمونه‌هاي زيبا و هنرمندانه‌اي را نيز از وي مي‌يابيم.
وي اظهار كرد: از ميان هزاران نوشته‌اي که در دوره اسلامي به زبان فارسي نوشته شده، برخي از آثار امروز به دست ما رسيده و از برخي نيز فقط نامي در منابع پيشين ضبط شده که ما را از وجود آن آثار آگاه مي‌کند، اما از برخي آثار هيچ‌گونه آگاهي در دست نيست و بايد اميدوار بود که نسخه اين آثار در گوشه‌اي يافت شود.
ايراني گفت: با اينکه پيدا شدن اينگونه آثار از رويدادهاي نادر تاريخ نگارش‌هاي فارسي است، ولي خوشبختانه هراز گاهي خبر پيدا شدن نسخه‌اي از يک اثر ناشناس را از گوشه و کنار مي‌شنويم و گاهي نيز شاهد متن چاپ شده اين آثاريم.
وي افزود: نزهه‌العقول في لطائف الفصول از اين دست آثار است که تا چندي پيش از وجود آن آگاهي نداشتيم تا اينکه استاد گوهرياب؛ زنده‌ياد ايرج افشار، مطلبي را در شماره 53 مجله کلک (مردادماه 1373 خورشيدي) درباره يافته شدن نسخه آن نوشت و سرانجام نيز در نيمه نخست سال کنوني(1390خورشيدي) متن چاپ شده اثر را پشت ويترين کتابفروشي‌ها ديديم. چاپي که به کوشش زنده ياد استاد افشار و با ياري جواد بشري تحقق يافته است.
اين نسخه‌شناس گفت: آنگونه که از يگانه نسخه نزهه‌العقول برمي‌آيد، نام مؤلف اثر «ابوطاهر محمد بن محمد بن يحيي عوفي» است و اين نام بسيار نزديک به نام نويسنده مشهور ادب فارسي و صاحب لباب‌الالباب يعني«محمد بن محمد بن يحيي بن طاهر بن عثمان العوفي» است و مي‌بينيم که نام وي و پدر و نياي او با نام نويسنده نزهه‌العقول يکسان است.
وي در ادامه سخنانش گفت: همچنين با توجه به نسبت «عوفي» در نام هر دو نفر و اينکه هر دو مدتي را در هند سپري کرده‌اند، اين گمان قوت مي‌گيرد که شايد هر دو نفر يکي باشند. اين نکته‌اي است که مصححان بدان نپرداخته‌اند، اما بايد از روي قرائن و شواهد به ميزان قوت يا ضعف اين احتمال پرداخته شود.
براي نمونه در بخشي از متن، گفتاري از قول هارون‌الرشيد خطاب به ابويوسف يعقوب بن ابراهيم ـ فقيه و قاضي نامدار حنفي ـ در شکايت از «موريانه»هايي که به چوب‌هاي قصرش افتاده بودند اين عبارات نقل شده است:
«اي يعقوب عيسي‌نفس! در اين واقعه موسي‌وار يکي يد بيضا بنماي؛ هارون را از دست اين دشمنِ سليمان ـ که چون زکريا در درون چوب است ـ باز رهان. هنوز دجال بر خر سوار ناشده، دابه‌الارض با بناي من چه استري مي‌کند؟ من از دست او به جان آمده‌ام و با او برنمي‌آيم. آن که از سليمان نترسيد تا عصا از دستش بستد، از هارون کي خواهد ترسيد؟ نبايد که سقف بر سر من فرود آرد. و او را چه عقوبت کنم؟ اگرش چوب زنم خود هر روز چوب خورَد و اگرش در زندان کنم، او خود همه روز در حبس است.»
وي افزود: اگر اشارات تاريخي اين متن ـ مانند خورده شدن عصاي سليمان پس از مرگ وي و همچنين پنهان شدن زکريا در ميان درخت ـ و ايهامي که ميان نام هارون‌الرشيد با هارون و همچنين نام يعقوب با ابويوسف هست، توجه کنيم، خواهيم ديد که نويسنده در نگارش اين عبارات چه ظرافت‌هايي را در نظر گرفته است.
کتاب «نزهه‌العقول في لطائف الفصول» از آخرين آثار تصحيح شده استاد ايرج افشار بود که به‌تازگي توسط بنیاد موقوفات افشار به چاپ رسيده است.
یکشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۰ - ۰۹:۵۴
نظر شما