خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مطبوعات بخش مهمی از دنیای رسانه‌ای ما را تشکیل می‌دهند، دنیایی که کتاب در آن قدمت و جایگاه دیرینه‌تری دارد. بیش از نیم قرن از نخستين باری که در کشورمان، کتاب در کنار روزنامه و با عنوان «ضمیمه» منتشر شد، می‌گذرد اما اکنون با گذشت سال‌ها، این پیوند میان روزنامه و کتاب رنگ باخته و گرد فراموشی روی آن نشسته است.
چند سالی است که نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها از حالت جنبی نمایشگاه کتاب درآمده و به صورت مستقل و در زمانی متفاوت از نمایشگاه کتاب برپا می‌شود. در کنار روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها، پایگاه‌های خبری و روابط عمومی‌ها که عمده بخش‌های نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها را تشکیل می‌دهند، موسسه هاي دیگری نیز که به کار انتشار جراید در موضوع هاي مختلف مشغولند، در این نمایشگاه حضور دارند و یک بازدیدکننده علاقه‌مند می‌تواند از بیش از 500 غرفه داخلی و خارجی این نمایشگاه بازدید کند.
اما سوال اصلی این نوشتار آن است که سهم کتاب‌های ضمیمه در این غرفه‌ها که زمانی در کنار نمایشگاه کتاب برپا می‌شدند، چقدر است؟ اين گزارش در نگاهی جزيی‌تر، سراغ ضمایم دینی نشریات و روزنامه‌ها را می‌گیرد.
در گوشه و کنار نمایشگاه مطبوعات، کتاب‌هایی دیده می‌شوند اما هیچ‌يك، کتاب‌های ضمیمه نیستند و توجه به شیوه و شکل انتشار آنها، باز هم جای خالی کتاب‌های ضمیمه روزنامه‌ها را گوشزد می‌کند.
به طور کلی یک بازدیدکننده علاقه‌مند، کتاب را تنها در یکی از حالت‌های زیر در نمایشگاه مطبوعات می‌بیند.
- غرفه موسسه هايي که تهیه و تولید کالاهای فرهنگی از جمله کارهای آنهاست و در این میان، هم کتاب منتشر می‌کنند و هم نشریه؛ کتاب‌ها و نشریاتی که بسان دو خط متنافرند!
- غرفه دانشگاه‌ها و دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌های علمیه که در آنها هم نشر کتاب و نشریه هريك دنیای جداگانه خود را دارد.
- غرفه برخی خبرگزاری‌ها یا روزنامه‌ها که بولتن خبری خود را به صورت کتاب‌های مستقلی منتشر کرده‌اند.
- غرفه روزنامه‌های با سابقه‌ای مانند کیهان و همشهری که اکنون دیگر از حالت یک روزنامه درآمده‌اند و تبدیل به یک انتشارات شده‌اند. حتی در غرفه این روزنامه‌ها هم که زمانی در انتشار ضمیمه‌های موضوعی و مناسبتی به صورت کتاب پیشتاز بودند، جای خالی کتاب‌های ضمیمه حس می‌شود و در بهترین حالت، این ضمیمه‌ها تبدیل به نشریه شده‌اند.
بازدیدکننده علاقه‌مند به کتاب، هرچه بیشتر در نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها به دنبال کتاب‌های الصاق شده به روزنامه‌ها و نشریات بگردد، بیشتر از مطلوب مورد نظر خود دور و مصداق «گفتند یافت می‌نشود، گشته‌ایم ما» می‌شود! بنابراین، جست‌وجوی جزيی‌تر در این ورطه ـ چنانچه قصد این نوشتار، جستجوی ضمائم دینی جراید، در قالب کتاب بود ـ کوشش بیهوده‌ای به نظر مي‌رسد!
ضمیمه‌های روزنامه‌ها یا اگر بهتر بگوییم، کتاب‌هایی که همراه با روزنامه‌ها چاپ و منتشر می‌شوند، با سابقه‌ای در حدود نیم قرن، در کشور ما تا چند سال پیش نیز رایج بودند که نمونه معروف آن، انتشار هفتگی کتاب ضمیمه در هر پنج‌شنبه توسط روزنامه همشهری بود، اما اکنون از سخنان اهالی جراید و خوانندگان مطبوعات و نیز از فقدان این کتاب‌ها در چرخه مطبوعات، بی‌علاقگی و بی‌انگیزگی در این امر برداشت می‌شود و هم مخاطبان و هم اهالی مطبوعات، دلیل ویژه‌ای برای انتشار کتاب‌های ضمیمه در موضوع هاي متنوعی از جمله دین و سیاست همراه روزنامه نمی‌بینند و ترجیح می‌دهند هريك از این رسانه‌ها ـ کتاب و روزنامه ـ را در جایگاه ویژه خود ببینند و بخوانند.
در پایان گشت و گذار در هجدهمین نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها، سوال اساسی خبرنگاري حوزه كتاب که به دنبال کتاب‌های ضمیمه، از حدود 500 غرفه بازدید نافرجام داشته، این است که آیا به طور کلی جراید و خبرگزاری‌ها باید به کتاب نیز در کنار رسالت خبری خود، نگاه ویژه‌ای داشته باشند یا خیر و اگر این نبود نگاه ویژه به کتاب توسط مطبوعات را یک نقص بدانیم، آیا این حرف نابجاست که سنگ بنای جدایی کتاب از مطبوعات را جدایی نمایشگاه‌های این دو رسانه دیرآشنا گذاشته است؟!
هجدهمين نمايشگاه بين‌المللي مطبوعات و خبرگزاري‌ها كه از سوم آبان ماه آغاز به كار كرده، تا دهم اين ماه در مصلاي امام خميني(ره) تهران به كار خود ادامه خواهد داد.
یکشنبه ۸ آبان ۱۳۹۰ - ۱۰:۳۰
نظر شما