حسن عبدي‌پور در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، با اشاره به اين كه احياي آثار و بزرگداشت عالمانه نخبگان جهان اسلام از جمله وظايف دفتر تبليغات اسلامي است، اظهار كرد: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي دفتر تبليغات اسلامي قم با هدف معرفي فرهيختگان جهان اسلام و آثار آنان در راستاي احياي انديشه‌هاي دانشمندان بزرگ و مسلمان و همچنين ارتقاي دانش و انديشه ديني در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها، كنگره بزرگداشت آخوند خراساني را برگزار مي‌كند.

وي افزود: اين همايش درصدد است با انتشار مجموعه آثاري درباره آخوند خراساني، عالم ديني و از رهبران معنوي انقلاب مشروطه، زمينه‌اي را براي تضارب آرا و انديشه‌ها به مثابه پل ارتباطي ميان انديشه انديشمندان كه ميراث تمدني ‌ما محسوب مي‌شوند، با نسل كنوني برقرار سازد.

كارشناس علوم سیاسی با اشاره به اين كه بيش از 160 مقاله سفارشي و غيرسفارشي بر اساس فراخوان اين كنگره به دبيرخانه ارسال شدند، از انتخاب 40 مقاله پژوهشي براي نشر در مجموعه‌اي سه جلدي خبر داد و گفت: به دليل آن كه زمان زيادي از دوران زندگاني دوره آخوند خراساني نمي‌گذرد، تمامي آثار و تاليفات وي به نحوي در بازار كتاب و كتابخانه‌ها جاي گرفته‌ و احيا شده‌اند. بنابراين، در اين كنگره به توليد كارهاي جديد پرداخته‌ايم.

دبير اجرايي كنگره بزرگداشت آخوند خراساني توضيح داد: در اين راستا قرار است در روز همايش، 12 اثر مرتبط با آرا، انديشه‌ها و منش سياسي و اجتماعي آخوند خراساني رونمايي و معرفي شوند.

وي از مرحوم آخوند خراساني به عنوان مرجع تقليدي بزرگ كه از برجسته‌ترين رهبران سياسي عصر مشروطه بود، ياد كرد و گفت: اقدامات و افكار او، كانون و محور مطالعات بسياري از انديشمندان و حوزه‌هاي مطالعاتي را به خود اختصاص داده است. او كه مقام علمي بالايي داشت، تاثير زيادي در حوادث سياسي ـ اجتماعي دوران خود نيز گذاشت.

عبدي‌پور درباره مجموعه آثار و مكتوباتي كه به مناسبت ارايه در كنگره بزرگداشت آخوند خراساني در نوبت نشر قرار دارند، گفت: 40 مقاله برگزيده در سه جلد با موضوع هاي «مقالات سياسي ـ اجتماعي»، «مقالات سيره عملي و علمي» و «مقالات فقهي، اصولي و قرآني» تدوين و تنظيم شده‌اند.

وي مجموعه سه جلدي «شناخت‌نامه آخوند خراساني» را كه حاوي مجموعه مقالات، خلاصه پايان‌نامه‌ها و ديدگاه‌هايي كه از روزگار آخوند خراساني تاكنون درباره اين عالم ديني و شخصيت سياسي عنوان شده‌اند، از ديگر آثار اين كنگره دانست و اظهار كرد: مجموعه سه جلدي «فقه فتوايي آخوند خراساني» اثر ديگر اين مجموعه محسوب مي‌شود كه مجموعه فتاوايي را دربر دارد كه آخوند خراساني در حاشيه رسايل علمي علما، مراجع پيشين و ضمن رسايل خود آنها را درج كرده است.

اين كارشناس ادیان و مذاهب، با اشاره به انتشار كتاب «اسناد اجتماعي آخوند خراساني» از سوي اين كنگره، عنوان كرد: اين اثر از سوي پژوهشكده انديشه سياسي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي در بررسي انديشه‌هاي سياسي آخوند خراساني توليد شده است.

عبدي‌پور در پاسخ به اين سوال كه «اين كتاب چگونه مشي سياسي آخوند خراساني را پس از گذشت يك سده از زمان درگذشت وي بررسي خواهد كرد؟» گفت: اين كتاب با بررسي اين موضوع كه «آيا آخوند خراساني داراي انديشه و مشرب سياسي بوده است يا خير؟» و رسيدن به پاسخ مثبت(اثبات اين نكته)، به واكاوي افكار و انديشه‌هاي سياسي او مي‌پردازد؛ اين كه اين عالم روحاني چه انديشه‌هاي سياسي داشته و از چه بعدي به حوزه فعاليت‌هاي سياسي راه يافته است. اين كتاب با تطبيق فعاليت‌ها و رفتار عملي آخوند خراساني، انديشه و مشرب سياسي وي را تبيين مي‌كند و مباني و اصول حاكم بر حوزه تصميمات سياسي ـ اجتماعي كه آخوند خراساني بر مبناي آنها منش مورد پذيرش خود را تنظيم كرد و اين كه چگونه پدر معنوي رهبري مشروطه شد، آشكار مي‌سازد.

دبير اجرايي كنگره بزرگداشت آخوند خراساني در پاسخ به اين پرسش كه «علما و بزرگان فراواني داريم كه در سال‌هاي اخير و سده‌هاي گذشته اقدام هاي شايان ذكري در حوزه‌هاي گوناگون به انجام رسانده‌اند، چرا براي اين طرح، آخوند خراساني انتخاب شد؟» گفت: به دليل آن كه به صدمين سالگرد رحلت اين روحاني سياسي نزديك مي‌شويم، جا داشت از مقام علمي وي تجليل شود. ضمن آن‌كه پرداختن به فعاليت‌هاي سياسي و اجتماعي مرحوم آخوند خراساني و نقش وي در مشروطيت، براي ايران امروز نيز درس‌هاي فراواني دربر دارد.

وي افزود: با مطالعه انديشه‌ها و اقدامات اين انديشمند و مولف درمي‌يابيم كه انقلاب مشروطه و اراده ملت ايران براي اين كه بتوانند حكومت استبدادي را كنار بزنند و بر سرنوشت خود حاكميت يابند و مباني ديني و نظارت عالمان دين را در تصويب قوانين اعمال كنند، چه مصائبي را پشت سر نهادند. همچنين اين آثار با انعكاس دخالت‌هاي اجانب كه نتايج اين زحمات را به نفع اراده غرب مصادره كردند، درس‌هايي براي امروز ما دارند تا قدردان حركت‌هاي انقلابي مردم باشيم، چرا كه انقلاب اسلامي ما محصول همان حركتي است كه در مشروطه آغاز شد و در سايه رهبري و تلاش‌هاي امام خميني(ره) به حكومت اسلامي رسيديم. مطالعه و مرور اين رخدادها، به‌گونه‌اي بازخواني تاريخ‌ است. 

كنگره دو روزه آخوند خراساني 23 و 24 آذرماه 1390 در قم برگزار مي‌شود. علاقه‌مندان براي كسب اطلاعات بيشتر مي‌توانند به پايگاه اطلاع‌رساني اين كنگره به نشاني اينترنتي http://www.akhondekhorasani.ir مراجعه كنند.