خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، در سال 1879 ميلادي، همزمان با پادشاهي ناصرالدين شاه قاجار در ايران، هيات باستان‌شناسي انگليسي، به سرپرستي «هرمز رسام»، يك ايراني آشوري تبار، گل نبشته‌اي را در كاوش‌هاي شهر بابل (در عراق كنوني) كشف كرد كه امروز به نام «استوانه كوروش بزرگ» شناخته مي‌شود. 

بلافاصله پس از يافتن استوانه، نسخه‌برداري از آن آغاز شد و تنها يازده سال بعد ترجمه انگليسي فرمان كوروش منتشر شد. در سده بيستم، كار بر روي استوانه و خواندن سطرهاي مبهم آن ادامه يافت. تا آن كه تحقيقات نشان داد كه دو قطعه يافته شده ديگر، كه در دانشگاه «ييل» آمريكا نگهداري مي‌شد، بخشي جدا شده از استوانه كوروش است. اين دو قطعه به موزه بريتانيا (محل نگهداري استوانه كوروش) داده شد تا خواندن بخش‌هاي بيشتري از فرمان بنيانگذار دولت هخامنشي، امكان‌پذير شود. 

در ساليان گذشته دكتر عبدالمجيد ارفعي با تهيه نسخه بدلي از استوانه، همراه با دو قطعه پيدا شده و فراهم آوردن عكس‌هايي از سطرهاي فرمان كوروش، به بازخواني متن پرداخت و كوشيد تا شكل‌ها و فاصله‌ها، تا حد ممكن، سازگار با نوشته اصلي باشد. حاصل چندين سال رنج و كوشش علمي او، اكنون در كتابي به نام «فرمان كوروش بزرگ»، به ياري مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي چاپ و پخش شده است. 

ارفعي در مقدمه كتاب، گزارش مختصري از كارهاي انجام شده براي آوا نويسي و برگردان منشور به زبان انگليسي و آلماني و نيز كوشش خود او براي ترجمه فارسي، حرف نويسي و آوا نگاري متن، به خواننده ارايه مي‌كند. ارفعي مي‌نويسد كه در بازنگري متن استوانه موفق شده است آنچه را كه ديگران نتوانسته بودند ببينند، براي نخستين بار نسخه‌برداري، حرف نويسي و آوا نويسي كند. 

ارفعي يادآوري مي‌كند كه متن آوا نويسي او بر اساس گل نبشته، به دست داده شده است. فهرستي از مآخذ مورد استفاده او نيز در پايان مقدمه آورده شده است. آنگاه كوتاه نوشته‌ها و نشانه‌هاي به كار رفته در متن، ياد شده تا خواننده بتواند به كمك آن شناسه‌ها و علامت گذاري‌ها، متن را بهتر بخواند. 

عنوان بخش ديگري از كتاب، «سرآغاز» نام دارد. در اين قسمت از دو متن بازمانده بابلي به نام‌هاي «گاهنكار نبو ـ نائيد» و «شعر گزارش نبو ـ نائيد» ياد شده و ترجمه هر دو متن به دست داده شده است. در اين دو متن با گوشه‌هايي از به قدرت رسيدن كوروش بزرگ و پيروزي سريع وي بر بابل آگاه مي‌شويم. از اين رو ترجمه‌اي كه استاد ارفعي از بخش ايران و كوروش دو متن ياد شده فراهم آورده است، منابعي گرانبها و ضروري براي شناخت رويدادي است كه به گشودن بابل توسط كوروش انجاميد. در پايان صفحات ترجمه دو متن نيز توضيحات روشنگري آورده شده تا خواننده را در فهم دو گزارش ياري كرده باشد. 

در پايان ترجمه، استاد ارفعي نكته‌هايي را كه از خواندن دو متن به دست مي‌آيد و قابل سنجش با استوانه كوروش است، برشمرده‌ و توضيح داده‌ كه آن دو متن چه كمكي براي شناخت بهتر رويداد تاريخي گشودن بابل مي‌كند. 

بخش بعدي كتاب، «حرف نويسي متن فرمان كوروش بزرگ» است (از ص 31 تا ص 37)؛ آنگاه «آوا نويسي متن فرمان كوروش بزرگ» با باريك بيني و دقت بسيار آورده شده است (ص 39 تا ص 41). به كمك اين آوا نويسي، خواننده‌اي كه با زبان‌هاي باستاني اندك آشنايي داشته باشد، مي‌تواند استوانه را به زبان بابلي بخواند. 

«ترجمه متن فرمان كوروش بزرگ» بخش پس از آن است كه در 45 بند آورده شده است. تمام موارد و جاهايي كه متن افتادگي دارد نيز مشخص شده است. در اين بخش، كوروش از اوضاع بابل، نافرمان شدن نبو نئيد، گشودن شهر و شادماني مردم و پاسداشت باورها و خدايان بابلي، سخن مي‌گويد. 

ارفعي به دنبال ترجمه استوانه، «پي نويس‌ها» را آورده و درباره واژگان و اصطلاحات و مواردي كه نياز به توضيح دارند، نكته‌هايي را برشمرده است. اين پي نويس‌ها كه خود گواه دانش و وسعت آگاهي‌هاي استاد ارفعي است، راهنمايي كم مانند براي شناخت و فهم يكي از اسناد بسيار مهم و تاريخي ايران (استوانه كوروش) به شمار مي‌رود. 

«يادداشت‌ها» نيز توضيحاتي درباره شهرها، كسان، پرستشگاه‌ها، اقوام، آداب و رسوم و بسياري نكته‌هاي مهم ديگري است كه در متن استوانه بدان‌ها اشاره شده است و هر كدام نيازمند توضيح و شناخت‌اند.

برخي از عناوين توضيح داده شده بخش «يادداشت‌ها» عبارتند از: آشور، اكد، انشان، انليل (ايزد هوا)، سومر، گوتيان، م ـ تورنو (نام شهر)، مردوك و نمونه‌هاي ديگر. ترجمه انگليسي استوانه كوروش، به علاوه چند تصوير از استوانه، نيز در انتهاي بخش‌هاي كتاب آورده شده است. بدين گونه ترجمه، آوا نويسي و حرف نگاري استوانه به پايان مي‌رسد. 

اين كتاب هر چند متني تخصصي است و بيشتر براي دانشوراني فراهم آمده است كه با زبان‌ها و تاريخ باستاني ارتباط دارند.

كتاب «فرمان كوروش بزرگ» نوشته و پژوهش استاد عبدالمجيد ارفعي را مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي (مركز پژوهش‌هاي ايراني و اسلامي) در 3 هزار نسخه چاپ و به بهاي 55000 ريال در دسترس پژوهندگان تاريخ و زبان‌هاي باستاني قرار داده است. اين اثر هفتمين كتاب از «مجموعه پژوهش‌هاي ايران باستان» مركز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي است.